Skessuhorn - 09.05.2012, Síða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 9. MAÍ
Svip mynd ir frá
vor inu í Grund ar firði
Nú er lið in vel öld
síð an Er lendi Gunn­
ars syni á Sturlu­ Reykj um í Reyk­
holts dal tókst að virkja jarð gufu til
hús hit un ar. Snorra stofa minnt ist
ný lega þeirra tíma móta með dag­
skrá í há tíða saln um í Reyk holti,
enda á stæða til. Er lend ur var verk­
hygg inn og léku hon um öll verk í
hönd um. Svo vill til að nokkrum
öld um fyrr var einnig unn ið að
virkj un jarð gufu í Reyk holti, rétt
á næsta bæ. Minj ar þess hita kerf­
is, gufu lögn og tengt hellu lagt gólf,
benda til að virkj un hafi ekki ver­
ið lok ið og því aldrei reynt á nota­
gild ið. Kerf ið ber aug ljós an svip af
rúm um tvö þús und ára hit un ar að­
ferð Róm verja, en þeir leiddu heitt
loft frá eldi, sem var utan húss, um
hol rúm milli steina und ir gólfi og
fengu með því eins kon ar geisla hit­
un. Hún var not uð með ýms um til­
brigð um fram eft ir öld um á ýms um
stöð um í norð an verðri Evr ópu, lík­
lega í síð ustu skóla stof unni í Skál­
holti og Vetr ar höll inni í Pét urs­
borg.
Á rann sókn ar tíma bæj ar hóls ins
í Reyk holti komst fag fólk að því,
með teng ingu við önn ur tíma sett
mann virki, að gufu veit an sem þar
fannst hefði ver ið gerð á þrett ándu
eða fjórt ándu öld. Það eru mjög
rúm mörk og því erf ið aðra en ella
að finna höf und þessa á huga verða
ó full gerða hita kerf is. Á fyrri hluta
þrett ándu ald ar var Reyk holt að­
al að set ur Snorra Sturlu son ar og
þess er get ið í Sturl ungu að hann
hafi haft á gæta hæfi leika á verk­
lega svið inu, á þekka þeim sem Er­
lend ur hafði tæp um sjö öld um síð­
ar. Hann lærði marg vís leg fræði
í Odda skóla, dvaldi nokk ur miss­
eri er lend is og hafði auk þess mikl­
ar eign ir sem nota mátti í kostn­
að ar samt til rauna verk efni. Lík indi
þess að hann hafi ver ið hönn uð­
ur og fram kvæmda mað ur þess ara
miklu ný stár legu fram kvæmda eru
því mik il.
Nú á vor dög um var höf und ur
þess ara skrifa að skoða þekkt á stand
ó full gerðu gufu veit unn ar í Reyk­
holti og bera það sam an við nokkra
kunna efn is lega og stjórn mála­
lega þætti þess tíma, á samt þekkt­
um af leið um. Rök færsla bend ir
mjög á kveð ið til að unn ið hafi ver­
ið að veit unni á fyrri hluta 13. ald­
ar. Áður tengd ust þær Snorra vel
í rúmi, en með þessu mati tengj­
ast þær hon um einnig vel í tíma og
benda því nú þekkt rök til að hann
hafi ver ið hönn uð ur þess ar ar ein­
stöku gufu veitu.
Und ar leg til vilj un er að unn ið
hafi ver ið að gerð gufu veitu til hús­
hit un ar á fyrri hluta þrett ándu ald ar
og svo ann arr ar á svo til sama stað á
fyrri hluta þeirr ar tutt ug ustu. Fyrri
veit an var fyrsta þekkta til raun in
hér á jörðu í þá veru og sú seinni
varð fyrsta gufu veit an á Ís landi.
Snorri lifði ekki að ljúka sinni og
njóta yls ins, en það gerði Er lend ur
hins veg ar og naut að auki þakk læt­
is og við ur kenn ing ar sam fé lags ins.
Senni legt má telja að marg ir arf­
ber ar Snorra hafi dval ið meira eða
minna í þessu á gæta hér aði. Mik­
ið væri nú gam an ef ein hver með
ætt fræðigen tæki sig til og kann aði
leið ir hæfi leik anna sem stund um
blunda um ald ir á sinni för.
Guð mund ur Þor steins son,
leik mað ur
gydaberg@simnet.is
Sími 431-2946
Stuðst er við ó birta grein
um sama efni.
Pennagrein
Reykja dal ur nyrðri / Vett vang ur
tveggja sjálf mennt aðra verk fræð inga?
Kenn ir fólki að
þjálfa veiði hunda
Hunda eign lands manna er sí­
fellt að aukast og heim il is hund ur­
inn veit ir gjarn an mik inn fé lags­
skap, ekki síst ein stæð ing um og
þar sem fátt er á heim ili. Hund ur­
inn er líka oft nýtt ur til að stoð ar, er
til að mynda þarfasti þjónn blindra
og sjón skertra. Þá eru veiði menn
í aukn um mæli að nýta sér hunda
til að stoð ar. Sig ur mon Mar vin
Hreins son bor inn og barn fædd­
ur Ak ur nes ing ur hef ur um ára bil
feng ist við upp eldi og þjálf un veiði­
hunda. Hann held ur einnig nám­
skeið fyr ir eig end ur veiði hunda um
hvern ig eigi að standa að þjálf un
þeirra. Sig ur mon er af ætt hrossa­
rækt enda frá Kolku ósi í Skaga firði
og stund aði hesta mennsku um ára­
bil áður en á hug inn á hund un um
tók þar yfir.
Veiði hund arn ir eru af labrador­
kyni, svo kall að ir Retri ever. „ Þetta
eru sækj andi veiði hund ar, sem
sækja bráð ina fyr ir veiði mann inn.
Ég eign að ist fyrstu tík ina 1990.
Í ljós kom að hún var með ó nýt ar
mjaðm ir og eft ir sex ár varð ég að
lóga henni. Ég flutti svo inn aðra
tík árið 1995 og árið eft ir flutti ég
síð an inn rakka til að setja á tík­
ina. Síð an er ég bú inn að flytja
inn tvær tík ur og fjóra rakka. Mik­
ill fjöldi ís lenskra veiði hunda eiga
ætt ir til Kolku ós rækt un ar. Ég hef
selt hvolpana 8­10 vikna gamla
og held nám skeið fyr ir eig end­
ur þeirra. Þeg ar þeir eru bún ir að
þjálfa hvolpana koma þeir svo með
þá í veiði próf."
Vin sæl asti Bret inn
Sig ur mon seg ist að mestu vera
sjálf mennt að ur í hunda þjálfun inni,
en einnig hafi hann lært mik ið af
dönsk um leið bein anda sem kom
hing að til lands á veg um Retri ever
deild ar Hunda rækt ar fé lags Ís lands.
„Þess ir hund ar eru mjög geð góð­
ir og skemmti leg ir, enda það nauð­
syn legt þar sem að þeir eru stærst an
hluta síns líf tíma inni á heim il inu,
eru svona 80­90% heim il is hund­
ar. Vegna geðslags ins eru þeir oft
kall að ir „vin sæl asti Bret inn." Þeirra
eig in leiki felst með al ann ars í því
að þeir hafa sér stak lega gott sjón­
minni. Þeir geta mynd að sjón horn
á bráð ir sem falla úr þrem ur mis­
mun andi átt um og láta mjög vel af
stjórn. Hægt er að stýra þeim í átt
að bráð sem er í tals verðri fjar lægð
og ekki í sjón línu."
Spurð ur um að stöð una sem hann
hef ur til að halda nám skeið in og
veiði próf in seg ir Sig ur mon að þar
njóti hann vel vild ar þeirra Ant ons
og Brynj ólfs á Ytra­ Hólmi. „Það
er á svæð inu við tjarn irn ar, hólm­
ana og flat irn ar upp við Akra fjall ið,
mjög skemmti legt og hent ugt svæði
sem við fáum að nota þar til fénu er
hleypt út á vor in," seg ir Sig ur mon.
þá
Þeir eru vel tamd ir veiði hund arn ir hjá Sig ur mon.
Fyrstu tjald bú arn ir í Grund ar firði létu sjá sig 4. maí sl. og komu þeir frá Þýska­
landi. Ljósm. sk.
Unn ið að loka frá gangi breyt inga í Sögu mið stöð inni en verk lok eru á ætl uð þann
15. maí. Ljósm. sk.
Hjör ur Hall dórs son, dval ar gest ur á Fella skjóli, brá sér á raf skutl unni sinni í Hrann­
ar búð að versla í vor blíð unni. Hér er Gunn ar Krist jáns son að af greiða hann.
Ljósm. sk.
Til tekt ar dag ur hjá UMFG á dög un um. Hér eru sjálf boða lið ar að bera á girð ing una
um hverf is í þrótta völl inn. Ljósm. sk.
Ung menna fé lag Grund ar fjarð ar stóð fyr ir til tekt ar degi í blíð skap ar veðri síð asta
fimmtu dag. Þar voru ung ir sem aldn ir boð að ir á í þrótta völl inn og út hlut að brýn­
um verk efn um. Það var bor ið á grind verk in, girð ing ar lag að ar, tek ið til í á halda­
geymslu og rusl fjar lægt af svæð inu. Að end ingu var svo grill að. Ljósm. tfk.