Skessuhorn - 11.07.2012, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ
Þeir Eg ill Jón as son og
Helgi Hálf dan ar son sátu
og ræddu um ís lenskt mál
og þá sér stak lega það sem
kall að er af leidd ar mynd­
ir. Þetta var í for seta tíð
Sveins Björns son ar en
kona hans var dönsk að
upp runa og komust þeir
fé lag ar að því að sam kvæmt lög mál inu um af­
leidd ar mynd ir hét eig in kona for set ans, for­
setn ing. Varð það til efni eft ir far andi:
Ís lensk tunga þyk ir mik ið þing,
þó er stund um vafi á hinu rétta,
þar sem okk ar að al for setn ing
má eig in lega heita dönsku sletta.
Þetta var á mikl um mál vernd un ar tím um
þeg ar við vor um til tölu lega ný lega laus úr
sam bandi við Dani og frels is og sjálf stæð is­
hug sjón in blómstr aði sem aldrei fyrr.
Ensk an hef ur á seinni árum sótt meira á en
áður var þó hún hafi bland ast tölu vert inn í
vest ur ­ ís lensk una á sín um tíma. Ká inn gamli
skaut oft ensku inn hjá sér ef með þurfti. Á
þeim árum var þekkt lækn ing við drykkju skap
sem kennd var við Keely þannig að Banda­
ríkja menn voru farn ir að á stunda þurrk un­
ar að gerð ir löngu fyr ir tíma Freeport sjúkra­
húss ins en um Tómas nokkurn Hall dórs son
kvað Ká inn gamli:
Hall dórs son ég hraust an sá,
halt ur var af kýli;
eins og fjand inn flugi á
fór á motor bíli.
Ég er ekki al veg ,,sure"
að eins hef ég von um
að brenni vín og Keely ,,cure"
kunni að bjarga hon um.
Um ann an landa sinn og ýmsa eig in leika
hans og stað setn ing ar orti Ká inn:
Það fædd ist mað ur í ,,Fool ish"­nesi
og flutt ist það an að ,,Sel fish"­nesi,
nú er hann hér í ,,Holy"­nesi
en hef ur ver ið á Langa nesi.
Langt er nú síð an ég lærði eft ir far andi vís­
ur kveðn ar á vest ur ís lensku en höf unda hef
ég ekki á tak tein um og gætu ver ið hvort held­
ur Ká inn eða Gutt orm ur J. Gutt orms son
eða þá ein hver gam an sam ur ná ungi í orða­
stað þeirra. Sú fyrri er alla vega ort í orða stað
stúlku einn ar:
Einn mig dræv ar ung ur sveinn
aft ur og fram um sveit ina.
Kjass málg ur og kær leiks hreinn
kyss ir hann mig við geit ina.
Járn braut ar lest ir hafa aldrei náð vin sæld um
hér lend is enda ekki heppi leg ar þar sem hæð­
ar breyt ing ar eru mikl ar. Ein hver hef ur þó séð
á stæðu til að yrkja eft ir far andi:
Það er mein að þeg ar trein arræv ar
und ir stend ur ekki ég
æs land er frá Winnipeg.
Ekki veit ég held ur hver tók eft ir þess ari
á gætu um ferð ar reglu sem höfð var eft ir ein­
um góð um landa vest an hafs; ,,Vok aðu á sæd­
vok inu. Ann ars dingl ar þú á strít inu og þú
verð ur að vera ker alds full ur þeg ar þú kross­
ar". Svona ráð legg ing um þarf nátt úr lega að
koma skil vís lega til um ferð ar ráðs og er full
þörf á, því ekki hegða all ir sér svo gáfu lega í
um ferð inni. All ir þurfa þó ein hverja lífsnær­
ingu óháð gáfna stigi enda kvað Gutt orm ur J.
Gutt orms son:
Að hafa vit sem eng inn get ur etið
er ekki að furða þó sé lít ils met ið.
Því mest um vert er hitt á heims ins braut
að hafa burði til að vera naut.
Gegn um árin hafa lands menn lagt sér til
munns flest ar þær dýra teg und ir sem hér þríf­
ast og oft ast orð ið gott af. Hrossa kjötsát þótti
þó á tíma bili meiri glæp ur en flest ann að
og ganga guð lasti næst ef ekki jafn vel verra.
Hest ur inn var þó okk ar þarfasti þjónn í ald­
anna rás og til flestra hluta nyt sam leg ur eins
og Krist ján Sam son ar son orti við nota drjúg­
an heim il is hest:
Af þér gagn ið greið ist flest
gang þó bragn ar lái,
þú hef ur vagni van ist mest
vin ur sagna fái.
Jón Eyj ólfs son á Hrafna björg um í Hörðu­
dal átti brún an hest sem hann kall aði Gamla
eða ,,þann gamla" og var svona fjöl nota eða
multi pur pose eins og væri trú lega sagt í dag.
Um hann kvað Krist ján:
Burtu skrepp ég önn um úr
eng ir fjötr ar hamla,
langi mig í lystitúr
legg ég á þann gamla.
Þá er von á þétt ings reið,
þúf ur eng ar hamla,
harða stökk og hlemmi skeið
hef ég úr þeim gamla.
Ef ég hon um æki fel
engu hreif ir bramli
eins og dug leg drátt ar vél
dreg ur hann sá gamli.
Þurfi karl í kaup stað inn
í kvið þó snjó inn svamli
heim að Björg um bagg ann sinn
ber hann þessi gamli.
Eng inn mundi velja veg
vax ið gæti skrið ið
fengju all ir eins og ég
á þeim gamla rið ið.
Þetta hef ur greini lega ver ið hinn þarfasti grip­
ur á sín um tíma og í engu ó merk ari eða minna
virði eig anda sín um og búi en am er ísk ur pall bíll
með stóra fimm hesta kerru er nú á dög um. Um
mann sem fór í kaup stað ar ferð með eitt hvað af
sölu varn ingi kvað Svein björn Bein teins son:
Bóndi fór í ferða vés,
flutti þung ar drög ur.
Bar hann út á Akra nes
egg og smér ­ og sög ur.
Hall grím ur Jón as son, sá frægi ferða garp ur
fór eitt sinn á samt fleir um í bíl yfir Kjal hraun
og mun það hafa ver ið á frumár um bif reiða­
ferða um há lend ið. Guð brand ur Jör unds son
var bíl stjóri en varð fyr ir því að tjóna bíl inn
svo gista varð í Gránu nesi þar til Brandi hafði
tek ist að tjasla bíln um sam an. Á heim leið inni
fékk einn ferða fé lag inn ná bít slæm an og var
stað ur inn við hann kennd ur síð an. Síð ar um
dag inn kvað Hall grím ur:
Hlær við byggð in hug um stæð
hægt þó Brand ur aki.
Gránu nes og Ná bíts hæð
nú er langt að baki.
Menn hafa svos em far ið í ferða lög af ýms­
um á stæð um bæði þörf um og ó þörf um. Unga
fólk ið hef ur stund um far ið í ferða lög til að
hitt ast eða sinna mark aðs setn ingu sinni og
telst það reynd ar með nauð syn legri er inda­
gjörð um. Guð mund ur Frí mann kvað:
Þá var hist á helg um stað
hálum nyrst á skör um.
Hún var kysst og hélt mér að
heit um þyrst um vör um.
Fatat íska kvenna telst vænt an lega hluti af
mark aðs setn ing unni og um upp haf henn ar
kvað Birg ir Hart manns son:
Fatat ísk an fór af stað
­ forn ar bæk ur þar frá greina
er Eva fékk sér fíkju blað
og faldi ­ þú veist hvað ég meina.
Eft ir Hjör leif Jóns son á Gils bakka er þessi
góða ráð legg ing sem öll um er gott að hafa of­
ar lega í huga og ætli við lát um ekki þar lok­
ið að sinni:
Banni mæða, trega tár
töp uð gæði finna
reyndu að græða særðra sár
svo þau blæði minna.
Með þökk fyr ir lest ur inn
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Bar hann út á Akra nes - egg og smér - og sög ur
Menn ing ar ráð Vest­
ur lands og Akra nes­
kaup stað ur í sam­
vinnu við ell efu lista­
menn standa fyr ir sýn ing unni AF­
STAÐA ­ af STAÐ í skóg rækt inni
Garða lundi á Akra nesi.
Eitt af mark mið um Menn ing ar­
ráðs Vest ur lands er að stuðla að ný­
sköp un og fjöl breytni í menn ingu.
Víða á Vest ur landi er öfl ugt kóra­
safna­ og leik list ar starf en kannski
má segja að hefð ir í mynd list hafi
ekki ver ið sterk ar og því mik il vægt að
hlúa að þeim þætti sem lið í að vinna
með fjöl breyti leik ann.
Árið 2008 var vel heppn uð sýn­
ing í Jafna skarðs skógi við Hreða­
vatn í Norð ur ár dal þar sem lista­
menn af Vest ur landi sýndu verk
sem þeir unnu í skóg in um. Sú sýn­
ing var sam starfs verk efni Menn ing­
ar ráðs Vest ur lands, Skóg rækt ar rík is­
ins á Vest ur landi og lista manna sem
unnu verk in. Skóg rækt in und ir bjó
svæði í skóg in um til sýn ing ar halds,
lagði til efni, að stöðu og verk færi auk
þess sem starfs menn Skóg rækt ar inn­
ar að stoð uðu við upp setn ingu lista­
verk anna. Á móti lagði Menn ing ar­
ráð Vest ur lands til styrk vegna uppi­
halds lista mann anna með an á vinnu
þeirra stóð.
Í ár var á hugi hjá Menn ing ar ráði
á að vinna að sams kon ar verk efni
en í skóg rækt inni eða Garða lundi á
Akra nesi og þá í sam starfi við Akra­
nes kaup stað. Með því að vera í þétt­
býli gæf ist líka tæki færi fyr ir ýmis
skóla stig að vinna með sýn ing una og
einnig fagn ar Akra nes 70 ára kaup­
stað ar af mæli í ár.
Þeg ar El ísa bet Har alds dótt ir
menn ing ar full trúi Vest ur lands kom
að máli við mig og spurði hvort ég
hefði á huga á að halda utan um verk­
efn ið, þurfti ég ekki að hugsa mig
lengi um, því ég hef frá því ég vann
á fræðslu deild Lista safns Reykja vík­
ur séð stór kost leg tæki færi í að vinna
með list ir til að sjá út fyr ir kass ann,
byggja brýr milli ó líkra heima og
stækka sjálf an sig. Þá hef ég um ára­
bil þró að kynn ingu á um hverf is list
og mögu leik um henn ar við kennslu
á um hverf is skipu lags braut við Land­
bún að ar há skóla Ís lands og er því
væg ast sagt með brenn andi á huga á
efn inu.
AF STAÐA - af STAÐ
En ég hafði á huga á að grunn stef
sýn ing ar inn ar yrði sjálf bær þró un.
Ekki af því að ég sé ein hver sér­
fræð ing ur í mála flokkn um eða besta
fyr ir mynd in, held ur til að leit ast við
að opna um ræð una um hug tak sem
flest ir vilja koma að í skýrsl um en
fáir virð ast skilja og enn færri fara
af stað og taka af stöðu. Það er oft
mik ill vandi að fóta sig í heimi sem
er að drukkna í mis vísandi upp lýs­
ing um um hvað sé rétt og ekki í
þess um efn um. En ég sé mála flokk­
inn sem heill andi tæki færi til að búa
til mann vænna sam fé lag. Fyrst eft ir
hrun ið var mik il um ræða um hvern­
ig þjóð fé lag við vild um byggja upp.
Í mín um huga var hrun ið ekki síst
sið ferð is legt og teygði anga sína í
gegn um allt sam fé lag ið, alls ekki
bara til fárra ein stak linga. Ég hef
á til finn ing unni að á því hafi ekki
mik il í grund un átt sér stað. Við lif­
um enn í ó trú legu neyslu sam fé lagi.
Flest um dett ur flokk un á rusli í hug
þeg ar minnst er á sjálf bærni en hug­
mynd in er miklu víð tæk ari og ætti
alls ekki að stoppa lista menn í nálg­
un sinni. Hún felst í gild um, við horf­
um og til finn ing um gagn vart nátt­
úru og um hverfi. Að njóta og virða
bæði vegna feg urð ar nátt úr unn ar
en einnig vegna mik il væg is fyr ir til­
veru okk ar. Þá eru at riði sem tengj­
ast fé lags legri vel ferð og lýð heilsu
und ir stoð um sjálf bærni. Þarna eru
þætt ir sem varða and lega og lík am­
lega heilsu, að finna hverj ar eru ræt ur
okk ar. Lýð ræð is leg vinnu brögð, jafn­
rétti og þátt taka í sam fé lag inu vit und
um heima byggð og nærum hverfi, eru
lyk il hug tök í mennt un til sjálf bærr ar
þró un ar. Hugs um á heims vísu, tök­
um til heima er sjálf bærn islag orð og
þannig get um við velt fyr ir okk ur
fram tíð ar sýn skóg rækt ar inn ar, Akra­
ness, Ís lands og heims ins!!!
Við val á lista fólki var reynt að hafa
hóp inn fjöl breytt an í aldri og við­
fangs efn um. Haldn ir hafa ver ið þrír
kynn ing ar fund ir með göng um um
svæð ið. Nið ur stað an held ég að verði
sýn ing þar sem unn ið er með fjöl­
breytt við fangs efni, s.s. vind og vatn,
grjót, jurt ir, neyslu og þátt töku al­
menn ings. Bald vin Ein ars son naut
að stoð ar starfs manna í vél smiðj unni
Steðja við vinnu á sínu verki og Þór­
odd ur Bjarna son fékk vinnu skól ann
með í að spyrja 300 bæj ar búa hvað
þeir héldu að væru mörg tré í skóg­
rækt inni. Þannig að nú þeg ar hafa
marg ir tek ið þátt í und ir bún ingn um.
Auk mín koma að stjórn un og
fram kvæmd, Anna Leif El ís dótt ir
mynd lista mað ur og MA í menn ing­
ar stjórn un, Íris Reyn is dótt ir lands­
lags arki tekt og garð yrkju stóri Akra­
nes kaup stað ar og El ísa bet Har alds­
dótt ir mynd lista mað ur og menn ing­
ar full trúi Vest ur lands og Akra nes­
kaup stað ur reyn ir að verða við ósk­
um lista manna um að stöðu og efni.
Mark mið ið með að láta sýn ing una
standa út sept em ber er að skóla hóp­
ar sem á huga hafa geti kom ið, feng ið
leið sögn og unn ið með inni hald sýn­
ing ar inn ar.
Lista smiðja nátt úr unn ar
á sunnu dag inn
Sýn ing in verð ur opn uð laug ar dag­
inn 14. júlí kl. 14 en sunnu dag inn
15. júlí kl. 15 verð ur í skóg rækt inni
boð ið upp á ó keyp is nám skeið hjá
Lista smiðju nátt úr unn ar. En þetta
er vist vænt far and nám skeið þar
sem nátt úr an og nærum hverf ið á
hverj um stað er efni við ur list sköp­
un ar inn ar.
Til gang ur nám skeið anna er að
gefa ein stak ling um, hóp um og fjöl­
skyld um tæki færi til að eiga gæða­
stund ir og vinna sam an að skap andi
list ræn um verk efn um, tengja börn
og full orðna í gegn um skemmti lega
upp lif un í nátt úr unni og opna augu
fólks fyr ir mögu leik um í nærum­
hverfi sínu. Leið bein end ur eru Ása
Berg lind Hjálm ars dótt ir, tón list ar­
kona, Ása Hlín Svav ars dótt ir, leik ari,
Hel ena Gutt orms dótt ir, mynd list ar­
kona, Sess elja Guð munds dótt ir tón­
list ar kona og Hlín Ó lafs dótt ir, graf­
ísk ur hönn uð ur.
Hel ena Gutt orms dótt ir
Að hræra í sam fé lags pott in um á skap andi hátt
Pennagrein
Þátt tak end ur í lista smiðju nátt úr unn­
ar í Stokks eyr ar fjöru.
Baldvin Ein ars son vinn ur að verki sínu
með að stoð starfs manns vél smiðj unn­
ar Steðja.