Skessuhorn - 14.11.2012, Qupperneq 10

10 MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2012
Bar áttu dag ur gegn ein elti var síð­
ast lið inn fimmtu dag. Á síð asta ári
var á kveð ið að helga 8. nóv em ber
ár hvert sér stak lega þessu mál efni.
Mark mið ið með deg in um er að
vekja at hygli á mál efn inu þar sem
þjóð in er hvött til að standa sam an
gegn ein elti í sam fé lag inu, ekki síst í
skól um og á vinnu stöð um. All ir eru
hvatt ir til að leggja sitt af mörk um
til að ein elti fái ekki þrif ist í sam fé­
lag inu og skól ar, sam tök og vinnu­
stað ir eru hvatt ir til að beina sjón­
um að já kvæð um sam skipt um, já­
kvæð um skóla brag og starfsanda. Í
tengsl um við dag inn eru all ir hvatt­
ir til að skrifa und ir þjóð ar sátt gegn
ein elti og er það að gengi legt á vef­
síð unni www.gegneinelti.is Í til efni
dags ins mætti full trúi Skessu horns
á afar fróð leg an fyr ir lest ur um ein­
elti og af leið ing ar þess sem El ísa bet
Sól ey Stef áns dótt ir ráð gjafi og þol­
andi ein eltis hélt hér í síð ustu viku.
Sinnu leysi for eldra
Víða í skól um hér á Vest ur landi var
dags ins minnst með ýms um hætti í
skól un um. Hefð bund ið skóla starf
var víða brot ið upp þeg ar starfs­
fólk og nem end ur grunn skól anna
ræddu sam an um ein elti og af leið­
ing ar þess út frá ýms um hlið um. Á
Akra nesi stóðu sam tök in Skaga for­
eldr ar á samt Fjöl skyldu stofu Akra­
nes kaup stað ar fyr ir kynn ing ar fundi
með for eldr um þar sem ein elt is mál
voru til um ræðu og afar gagn legt
fram sögu er indi var flutt. Und ir rit­
að ur mætti á fund inn og var ekki
laust við að ó nota gætti vegna slæ­
legr ar mæt ing ar. Í ljósi þess að ein­
elti er al var legt fé lags legt vanda mál
á Akra nesi eins og víða í sveit ar fé­
lög um á Vest ur landi og í ljósi þess
að á þenn an fræðslu fund mætti ein­
stak ling ur með metn að ar fullt og
gagn legt er indi, verð ur það að telj­
ast al var legt að á fund inn mættu
inn an við tutt ugu manns, þar af
þriðj ung ur starfs fólk fræðslu stofn­
ana. For eldr ar upp til hópa létu sig
vanta og létu þar af leið andi eins og
ein elt is mál væru eitt hvað sem snerti
þá ekki. Ekki stoð ar að kenna því
um að fræðslu fund ur inn hafi ver ið
illa kynnt ur því það var hann ekki.
Fram kom hjá aðal fyr ir les ar an um
á kynn ing ar fund in um að mæt ing á
Akra nesi hafi ver ið sú lakasta sem
hún þekkti frá fjöl mörg um sam­
bæri leg um fund um víða um land ið,
hvort sem mið að væri við höfða tölu
íbúa eða ekki. Þessu skal hér með
kom ið á fram færi þar sem for eldr­
ar á Akra nesi þurfa að taka sér taki
hvað þetta snert ir því ein elti verð ur
aldrei upp rætt í sam fé lag inu án að­
komu þeirra, eins og fram kem ur í
úr drætti af er indi El ísa bet ar Sól eyj­
ar hér á eft ir.
Að gerða á ætl un kynnt
El ísa bet Sól ey Stef áns dótt ir hélt
aðal fyr ir lest ur inn á Akra nesi sl.
fimmtu dag um ein elti. Að fram­
sögu lok inni kynntu þær Bryn hild­
ur Bene dikts dótt ir, náms­ og starfs­
ráð gjafi í Brekku bæj ar skóla, og
Sig ríð ur Ragn ars dótt ir, náms­ og
starfs ráð gjafi í Grunda skóla, að­
gerða á ætl un gegn ein elti í grunn­
skól um Akra nes kaup stað ar. Starfs­
hóp ur sem skip að ur var af fjöl­
skyldu ráði Akra nes kaup stað ar hef ur
unn ið nýja og end ur bætta að gerð­
ar á ætl un gegn ein elti fyr ir grunn­
skól ana. Þær Bryn hild ur og Sig ríð­
ur kynntu efn is lega hvað í að gerða­
áætl un inni stend ur og eru for eldr­
ar hvatt ir til að kynna sér hana. Því
má við þetta bæta að í til efni af bar­
áttu deg in um sl. fimmtu dag hef ur
bæj ar ráð Akra nes kaup stað ar sam­
þykkt til lögu sem lögð verð ur fyr ir
bæj ar stjórn Akra ness um við bót við
starfs manna stefnu Akra nes kaup­
stað ar sem lýs ir yfir þeirri stefnu að
all ir starfs menn kaup stað ar ins eigi
rétt á að kom ið sé fram við þá af
virð ingu og að þeir hafi tæki færi til
að vinna störf sín án þess að eiga á
hættu að verða fyr ir ein elti.
Sjálf þol andi grimmd ar-
legs ein elt is
El ísa bet Sól ey Stef áns dótt ir er ráð­
gjafi í ein elt is mál um og sjálf þol­
andi ein elt is. Hún er MA nemi í
á hættu hegð un, for vörn um og lífs­
sýn og starfar auk þess sem tóm­
stunda­ og fé lags mála fræð ing­
ur og um sjón ar mað ur sjálfs styrk­
ing ar nám skeiðs fyr ir börn og ung­
menni. Í upp hafi er ind is síns lýsti
El ísa bet Sól ey því hvern ig hún sem
barn var sjálf þol andi grimmd ar legs
ein elt is. Það hófst með því að tveir
dreng ir í þorp inu þar sem hún ólst
upp byrj uðu að kvelja hana á leið
úr og í skóla. Ein elt ið færð ist síð­
an smám sam an einnig inn í skól­
ann þar sem sömu dreng ir og fleiri
að auki gerðu henni margt til miska
bæði and lega og lík am lega þar til
skóla göngu henn ar lauk. Líf ið verð­
ur börn um sem fyr ir slíku verða
ó bæri legt. Lýsti hún því að ein ung­
is sú stað reynd að hún átti góða og
trausta for eldra og ömmu sem hún
gat alltaf leit að til heima fyr ir, hefði
orð ið henni til happs og hugs an lega
til lífs. Í dag þeg ar hún er kom in á
fer tugs ald ur og er sjálf orð in þriggja
barna móð ir, þarf hún stöðugt að
minna sjálfa sig á að hún er full orð­
in mann eskja, svo djúpt greypti of­
beld ið sem hún varð fyr ir sig í sál
henn ar. Ein elt ið sem hún varð fyr­
ir hafði afar slæm á hrif á hana sem
barn og ung ling og í raun var æsk­
unni stolið frá henni. Hún hafi síð ar
ver ið hepp in hvað það snerti að fjár­
hags lega átti hún svig rúm til að leita
sér sál fræði að stoð ar um tví tugs ald­
ur inn og hafi þá fyrst get að unn ið
í sín um mál um með dyggri að stoð.
Um ger end urna í henn ar til felli,
þessa tvo drengi sem völdu sér hana
sem fórn ar lamb, hafði hún það að
segja að báð ir eiga þeir við fé lags leg
vanda mál að stríða í dag, mæta t.d.
aldrei á bekkj ar mót og ann ar þeirra
er enn þá of beld is mað ur. Hvor ug ur
get ur enn þann dag í dag átt eðli leg
sam skipti við ann að fólk og alls ekki
El ísa betu, skömm þeirra er mik il.
Þögn in versti ó vin ur inn
El ísa bet velti því upp af hverju eng­
inn hafi gert neitt til að stöðva ein­
elt ið gagn vart henni í barn æsku. Þá
var um ræð an um ein elt is mál vart
til og kenn ar ar og starfs fólk skól­
anna kunnu ekki að taka á hlut un­
um. Seg ir hún að nú fyrst á síð ustu
þrem ur árum hafi þessi um ræða
kom ið upp á yf ir borð ið hér á landi.
Í ljósi þess hversu stutt er síð an far­
ið var að ræða op in skátt um ein elt­
is mál sé enn eft ir að fræða marga;
bæði ger end ur, þolend ur, skóla fólk
og ekki síst for eldra um þessi al var­
legu mál. Sagði hún for eldra verða
að gegna veiga miklu hlut verki eigi
að nást að vinna mark visst á ein­
elti í skól um og frí stund um barna.
Það sé for eldra að til kynna um svifa­
laust um það verði þeir var ir við
um ræðu hjá börn un um þeirra um
að þau eða önn ur börn séu lögð í
ein elti. Þögn in sé versti ó vin ur inn.
Ræddi El ísa bet um að í dag elti ein­
elt ið börn in heim í meira og jafn vel
enn grimmd ar legra mæli en áður,
bæði fé lags lega og and lega. Á stæð­
an eru tölv urn ar og sam skipti sem
börn hafa í gegn um Net ið. Á árum
áður voru ekki far sím ar, hvað þá
Inter net, og voru heim ili barn anna
þá frek ar skjól fyr ir ein elt inu en þau
eru í dag. „Í dag eru börn in hvergi
ör ugg. Við höf um GSM síma og
Face bók svo ég tali nú ekki um það
nýjasta sem nefn ist Form spring,
þar sem not end ur þess for rits geta
spurt ým issa spurn inga und ir nafn­
leynd og þar þrífst því enn ó geðs­
legra and legt of beldi en jafn vel á
Face bók inni, sem hef ur auk ið and­
legt og fé lags legt ein elti til muna.“
Hvatti El ísa bet for eldra ein dreg­
ið til að fylgj ast grannt með net­
notk un barna sinna og loka ó hik að
á síð ur eins og Form spring og aðr ar
ef þeir telja á stæðu til. Nafn ið yfir
ó þverra skap inn sem á sum um síð­
um við gengst kaus El ísa bet að kalla
netof beldi.
Að sjá - en bregð ast
ekki við er einnig brot
El ísa bet hvet ur for eldra til að tala
reglu lega sam an og hafa virkt for­
eldra starf til að vinna gegn ein­
elti. Það eigi að hlusta á börn in og
bregð ast við ef grun ur vakn ar um
að þau eða önn ur börn séu lögð í
ein elti. Gott sam starf við skóla sé
auk þess lyk il at riði. Þá bað hún for­
eldra sér stak lega að vera vak andi
gagn vart því að loka ekki á þann
mögu leika að þeirra eig in börn geti
einnig ver ið ger end ur í ein elti. Þá
ræddi El ísa bet einnig um á horf­
end ur, þá sem verða vitni að ein­
elti, en bregð ist ekki við með að láta
vita. Með að gerða leysi er við kom­
andi einnig að ger ast sek ur um ein­
elti. Varð andi sjálfa ger end urna í
ein elti sagði El ísa bet að oft ast eða
alltaf væri eitt hvað að hjá við kom­
andi ein stak ling um og þeim þyrfti
að hjálpa. Ein elt is ger andi nær ist
á of beldi og slíkt væri við kom andi
mjög hættu legt. Sýnt hef ur t.d. ver­
ið fram á að ger end ur í ein elt is mál­
um leið ast frek ar en aðr ir til neyslu
fíkni efna.
Oft byrgt inni
Af leið ing arn ar fyr ir þolend ur ein­
elt is eru stund um sýni leg ar en
stund um alls ekki. Oft byrgja börn
og ung menni þessa bitru reynslu
innra með sér og jafn vel verða for­
eldr ar og kenn ar ar ekki var ir við
neitt fyrr en það er um sein an eins
og þekkt dæmi eru um hér á landi.
Versta mynd þess sem þolend ur
glíma við er sú stað reynd að þrír til
fimm ein stak ling ar falla fyr ir eig in
hendi í hverj um mán uði hér á landi.
Af þeim er stórt hlut fall þolend ur
ein elt is.
El ísa bet hvatti ís lenska for eldra
til að vera bet ur vak andi fyr ir ein­
elti í um hverfi sínu og barn anna.
Skól arn ir væru yf ir mann að ir og
einn kenn ari í stórri bekkj ar deild
ætti ekki auð velt með að hafa þá
heild ar sýn sem þyrfti til að sjá allt
það ein elti sem í um hverf inu þrífst.
For eldr ar verði því að taka virk­
ari þátt í bar átt unni og vinna nán ar
með skóla fólki. Einnig hvatti El ísa­
bet for eldra til að gæta tungu sinn­
ar heima fyr ir. Ekki ætti til dæm is
að út húða stjórn mála mönn um að
börn um á heyr andi, því þau fengju
jafn vel þær rang hug mynd ir að það
megi vera gagn rýnni en eðli legt
megi telj ast og yf ir færðu þau slík­
an talsmáta yfir á önn ur börn af
því þau haldi það eðli legt og megi.
Loks var aði hún for eldra ein dreg ið
við því að tala nei kvætt um skól ann
sem börn þeirra sæki, jafn vel þótt
eitt hvað bjáti á, því mik il vægt væri
að börn in fyllt ust ekki van trú gagn­
vart eig in skóla stofn un.
Gagn leg mynd bönd
á Youtu be
Und ir lok fram sögu er ind is síns um
ein elti sýndi El ísa bet á horf end um
nokk ur mynd bönd á Youtu be þar
sem fjall að er um ein elti á gagn leg­
an hátt. Mörg þess ara mynd banda
eru mjög vel gerð og ættu for eldr­
ar að horfa á þau með börn um sín­
um. Sem dæmi um mynd band sem
þetta nefndi hún: „Burt með ein elti
­ Huldu heim ar“. mm Í Grunn skóla Borg ar fjarð ar á Klepp járns reykj um var skóla bjöll unni hringt lát laust í sjö mín út ur sl. fimmtu dag, í mín útu fyr ir
hvern dag vik unn ar, til að minna á hversu al var legt ein elti er. Hér eru hringjar arn ir. Ljósm. Jóna Est er Krist jáns dótt ir.
Ein elti er dauð ans al vara
For eldr ar og sam fé lag ið allt þarf að taka virk ari þátt í bar átt unni gegn því
El ísa bet Sól ey Stef áns dótt ir, ráð gjafi og þol andi ein elt is. Ljósm. mm.