Þjóðlíf - 01.12.1987, Síða 11

INNLENT
Fréttamenn sýndu varfærni
„Núna er ég hvergi fastráðin og er flökku-
kerling í fyllstu merkingu. Það er margt
spennandi í deiglunni. Ég er engum háð og
starfa sem lausráðinn dagskrárgerðarmaður
við sjónvarpið og að ýmsu öðru skemmti-
legu.“
- Nú hefur orðið mikil umbylting í fjöl-
miðlamálum okkar og samkeppni haldið
innreið sína. Hvaða skoðun hefurðu á þessari
þróun?
„Mér finnst margt hafa breyst til batnaðar
varðandi form og útlit frétta og fagmennskan
hefur að ýmsu leyti aukist. Hins vegar frnnst
mér alveg skorta á að það hafi verið litið á
innihald fréttanna og að menn spyrðu sig
hvað raunverulega væri verið að gera. Þetta
hefur verið stefnulaus fréttamennska og ég
hef hlegið að því með sjálfri mér, þegar ég
heyri að fréttastofur beggja sjónvarpsstöðv-
anna hafa ásakað hvor aðra um að stela hug-
myndum frá sér. Ef þú horfir á fréttasjón-
varp í öðrum löndum sérðu fljótt að í raun og
veru er flestu í íslenskum sjónvarpsfréttum
stolið erlendis frá. Það er sennilega aðeins
tvennt í fréttum ríkissjónvarpsins sem er sér-
íslenskt; Annað er þessi mikla áhersla sem
lögð er á sjó og slor, og hins vegar það að
hafa veðurfregnir upp á sex til sjö mínútur,"
segir hún og hlær dátt.
Fréttamennskan á íslandi er þá ekki góð
að þínu mati? „Nei, en þó hefur hún haft
ákveðna eiginleika til að bera sem eru mjög
góðir en eru því miður að hverfa með sam-
keppninni sem nú er komin fram á sjónar-
sviðið. Mér fannst okkar aðalsmerki vera að
við tókum þann pól í hæðina, að manneskjan
skipti meira máli en það að vera alltaf fyrst
með fréttina. Fréttamenn voru ábyrgari og
sýndu varfærni við meðferð viðkvæmra
mála. Þetta er óðum að hverfa.
í sumar talaði ég við starfsmann hjá Slysa-
varnarfélaginu sem sagði mér að áður fyrr
hefði hann t.d. alltaf getað treyst því að
fréttamenn greindu ekki frá slysum væri
þeim sagt að ekki hefði náðst í aðstandend-
ur. Núna væri ekkert tillit tekið til þessa af
sumum þeirra sem nú starfa á fjölmiðlum.
Við höfum líka vanrækt rannsóknarfrétta-
mennsku á íslandi og það á sérstaklega við
um útvarp og sjónvarp. Þetta er fyrst og
fremst komið til vegna tímaskorts og að-
stöðuleysis. Við höfum klórað í yfirborðið og
látið fyrirsagnafréttamennskuna ráða. Hér í
Bandaríkjunum á sér stað ákveðið aftur-
hvarf og fréttamenn að byrja að fá nóg af
yfirborðsfréttunum. Á íslandi er það talið af
hinu góða að vera með stuttar fréttir. Það er
fyrst og fremst eftir amerískri fyrirmynd en
bandarískir fréttamenn eru að breyta þessu
og virðast gera meiri kröfur til að geta kafað
ofan í mál. Ég held að við ættum aðeins að
athuga okkar gang og gera tilraunir til að
grafa aðeins dýpra við fréttaöflun.“
- Ertu á móti þessari margumtöluðu
,,frjálsu“ samkeppni á Islandi?
„Nei, ég hef alltaf verið á þeirri skoðun að
samkeppni væri af hinu góða og hefði mátt
koma til miklu fyrr. En hún hefur þó ekki
ennþá orðið til góðs á íslandi og hefur að
ýmsu leyti snúist uppí andstæðu sína. Sjón-
varpið stóð sig vel í mörgu áður fyrr þó alltaf
megi segja að við höfum verið of þung og
ekki nógu skemmtileg, en samt tel ég að við
höfum náð að vera með hagstæða blöndu
fræðsluefnis, fréttaefnis og skemmtiefnis.
Nú hefur þróunin öll orðið á kostnað
fræðsluefnisins og sjónvarpið er að falla í þá
gryfju að verða mestan part skemmtimiðill.
(._______________________________________
barpsfréttum
• Alls voru tekin fréttaviðtöl við 1842 karla
yfir allt tímabilið eða 91.6%, en aðeins
169 konur, 8.4%.
• Konur koma oftast fram í fréttaviðtölum
árið 1986 og eru þá í 13.2% allra viðtala.
Allt til ársins 1971 finnst ekkert fréttavið-
tal við konur í mánuðunum maí og nóvem-
ber.
• Af þessum 2011 fréttaviðtölum tóku karl-
fréttamenn 1466(73%) en kvenfrétta-
menn 545 viðtöl (27%).
• Það kemur í ljós að kvenfréttamenn eiga
oftar viðtöl við konur heldur en karlfrétta-
menn. Og einnig sýnir sig að viðtöl kven-
fréttamanna eru mun sjaldnar send út
snemma í fréttatímanum en viðtöl sem
karlarnir taka.
• í sumum málaflokkum finnst ekkert
fréttaviðtal við konur. Þetta á t.d. við um
orkumál, náttúruhamfarir, tækni og
iðnað. Af alls 209 viðtölum um sjávarút-
veg (fiskvinnsla undanskilin) er eitt viðtal
við konu.
• Aðeins í tveimur málaflokkum, jafnréttis-
málum og öldrunarmálum, eru viðmæl-
endur fréttamanna oftar konur en karlar.
• Á árunum 1972 - 1979 er ekkert frétta-
viðtal við konu sett meðal fimm fyrstu
frétta í hverjum fréttatíma og öll árin eru
kvenviðtöl sett aftar í fréttatímum en
viðtöl við karla.
• Sé litið á nokkrar starfsstöður viðmælenda
fréttamanna, kemur t.d. í ljós að á öllu
tímabilinu eru 968 viðtöl við fram-
kvæmdastjóra af karlkyni en aðeins 52 við
konur í þeim störfum. 248 viðtöl eru við
karla sem titlaðir eru sérfræðingar en 10
við konur. Talað var við 60 karla úr hópi
listamanna og 17 konur og 47 karla úr
verslunar- eða verkalýðsstétt en aðeins 14
konur. Bændur af karlkyni sem rætt var
við í sjónvarpsfréttum, voru 42 en ekki
komu nema tvö viðtöl við konur í land-
búnaðinum.
Hlutfall karla og kvenna í fréttaviðtölum
íslenska sjónvarpsins árin 1966-1986.
Heimild: Dr. Sigrún Stefánsdóttir. „íslenskar
konur og sjónvarpið.“ Nóvember 1987. Birt
rneó leyfi höfundar.
i
11