Þjóðlíf - 01.12.1987, Page 45

verið hefur undanfarin ár. (1984 var verð-
vísitala á hlutabréfum í 100 ábátasömustu
fyrirtækjunum í Kauphöllinni 1000, en um
miðjan október sl. var hún í kringum 2100).
Þetta þýðir að fólk keypti hlutabréfin ekki
vegna þess að það tryði því endilega að
einkavæðingin yki samkeppni og hagkvæmni
heldur vegna gróðavonar. Það vildi einfald-
lega ávaxta sitt fé og fram að verðhruninu
var hægt að reikna með 25-70 prósenta
ágóða af hlutabréfakaupunum, ef þau voru
seld einum mánuði eftir kaupin.
Tímaritið The Economist segir, að breska
ríkisstjórnin verði í framtíðinni að reyna að
selja almenningi ríkishlutabréf á öðrum
forsendum en hingað til. Blaðið heldur því
fram, að héðan í frá þýði ekki að reyna að
telja fólki trú um að hlutabréfakaupin séu
örugg fjárfesting, heldur verði að örva fólk
með því að sannfæra það um að umrædd
fyrirtæki muni bjóða upp á betri þjónustu
vegna einkavæðingarinnar, - aukin sam-
keppni, aukin hagkvæmni, og þar fram eftir
götunum. Fáir hafa trú á því að það reynist
nægjanlegur hvati. Markaðsákafinn sem
setti mikinn svip á efnahagslífið síðustu tvö
árin, og hafði að margra mati afgerandi áhrif
á úrslit kosninganna í júní, er horfinn.
ÁHRIFIN Á STJÓRNMÁLIN. Skoðana-
kannanir sem sýna fylgi flokkanna benda til
þess, að íhaldsflokkurinn hafi ekki misst
fylgi meðan öll ósköpin hafa dunið yfir.
Fréttaskýrendur eru flestir þeirrar skoðunar,
að ástæðan fyrir því sé slöpp stjórnarand-
staða og sú almenna trú að vandinn sé fluttur
inn frá Bandaríkjunum.
Afstöðuleysi Verkamannaflokksins til al-
menningshlutabréfa og einkavæðingar birt-
ist í hnotskurn í ruglingslegum ummælum
1 Skjáir kaupahéðnanna.
• Breska ríkisstjórnín skuldbatt Englandsbanka til að kaupa seldan hlut ríkisins í BP-
olíufélaginu aftur ef verð félli; kaupahéðnar keyptu bréfin og komu í veg fyrir frekara
verðfall.
talsmanna flokksins í umræðunni um BP.
Pað leit út eins og flokkurinn biði fyrst eftir
ákvörðun ríkisstjórnarinnar um það hvort
BP yrði selt eða ekki og gerði síðan upp hug
sinn. Flokksmenn eru mjög á öndverðum
meiði um ágæti almenningshlutabréfa.
Bryan Gould, talsmaður flokksins í verslun-
ar- og iðnaðarmálum, er dyggur markaðs-
sósíaiisti og hefur bæði í ræðu og riti lagt á
það áherslu, að verðfallið undanfarið breyti
ekki þeirri skoðun sinni að virk þátttaka
almennings í hlutabréfaviðskiptum sé ein
leið af mörgum að markmiðum félags-
hyggjumanna. Á þingi róttækra vinstrisinna,
sem haldið var í Chesterfield í boði þing-
mannsins þar, Tony Benn, í fyrstu viku verð-
hrunsins, virtust fulltrúar fagna því sem
dundi yfir kauphöllina. Á þessu þingi var
öllum hugmyndum um endurskoðun sósíal-
ismans vísað á bug og var þess krafist, að
ríkið tæki yfir stjórn kauphallarinnar. Neil
Kinnock, leiðtogi flokksins, þarf á næstu
árum að brúa gjána milli þessara ólíku skoð-
anahópa, því þrátt fyrir þá holskeflu sem
alþýðuauðhyggjan hefur orðið fyrir á síðustu
vikum verður hún áfram í brennidepli stjórn-
málanna.
Margir draga í efa möguleika Kinnocks og
félaga á að koma sér saman um heilsteypta
afstöðu í þessu máli. Hugo Young, stjórn-
málaskýrandi blaðsins Guardian, telur að
íhaldsflokkurinn þurfi ekki að óttast að
þetta áfall alþýðuauðhyggjunnar dragi úr
fylgi flokksins, því þegar Verkamannaflokk-
urinn er eins og hann er um þessar mundir og
miðjuflokkarnir vega hvorn annan, eigi
breskir kjósendur varla nokkurra kosta völ.
45