Listin að lifa - 01.10.2001, Qupperneq 8

SKOÐUN STJÓRNMÁLAMANNS:
Með jöfnuðinn að 3
leiðarljósi
Velferð eldri borgara er eitt af því
fyrsta sem nýir heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherrar hljóta að
hugsa um, burtséð frá því hvar þeir
eru staddir í hinu flokkspólitíska
litrófi. Aðstæður og kjör eldri borg-
ara eru einn mikilvægasti þáttur
tryggingamálanna. Sama má í raun
segja um heilbrigðismálin - góð
heilbrigðisþjónusta, sem rekin er á
samfélagslegum grundvelli, er eitt
veigamesta hagsmunamál alls al-
mennings, ekki síst eldri borgara.
Það er stefna mín að standa vörð
um þá góðu heilbrigðisþjónustu
sem við höfum getað boðið upp á
hér á landi, á grundvelii þess að
allir skuli jafnan eiga sama rétt á
þjónustunni óháð efnahag eða bú-
setu.
í tryggingamálum er það stefna mín
að miða allar aðgerðir fyrst og fremst
við þá hópa sem lökust hafa kjörin.
Þetta verðum við að gera vegna þess
að við höfum ekki og munum aldrei
hafa úr að spila svo miklum skatt-
tekjum að við getum komið til móts
við alla með sama hætti. Jöfnuðurinn
í velferðarkerfinu snýst að mínum
dómi ekki um að tryggja öllum
sömu framlögin frá Tryggingastofn-
un ríkisins, heldur að jafna kjörin
milli þeirra sem minna hafa og
þeirra sem komast vel af.
Þegar skoðaðar eru opinberar
samanburðartölur um ráðstöfunar-
tekjur eldri borgara á Norðurlöndun-
um kemur það þægilega á óvart að
sjá að staða aldraðra á Islandi er í
þessu tilliti með því besta sem
þekkist. Þetta skýrist ekki af því að
opinber stuðningur við eldri borgara
sé svo mikill hér, heldur fyrst og
fremst af mikilli atvinnuþátttöku og
lágri skattheimtu eins og menn vita
og viðurkenna. Ég er þeirrar skoðun-
ar að þetta sé einn kosturinn við það
vinnuumhverfi sem við höfum byggt
upp á íslandi. Víða um lönd er sú
krafa aldraðra ofarlega á baugi að
sem flestir eigi þess kost að vinna
svo lengi sem heilsan leyfir. Þessara
aðstæðna njótum við á íslandi.
Raunverulegar ráðstöfunartekjur
eldri borgara ráðast þannig ekki ein-
göngu af velferðarkerfinu og upp-
hæð lífeyrisbóta, heldur af heildarað-
stæðum hvers og eins. Á það hefur
verið bent af fræðimönnum að út-
gjöldin til velferðarkerfisins séu
ekki endilega traustasta vísbending-
in um raunverulega velferð eldri
borgara. Þar verði að beita flóknari
mælingum.
Vandinn í velferðarkerfi okkar er
kannski fyrst og fremst sá mismun-
ur sem fram kemur á aðstæðum
manna þegar skyggnst er undir yfir-
borðið. Þetta kom einmitt fram í afar
áhugaverðri ráðstefnu ASÍ þar sem
fram kom í greinargerð sem lögð var
fyrir, að munurinn innan hóps eldri
borgara er mikill. I greinargerðinni
var dregið fram að um 4000 einstak-
lingar í hópi ellilífeyrisþega fá eng-
ar greiðslur úr lífeyrissjóði svo dæmi
sé tekið. Þarna er hópur sem huga
þarf sérstaklega að þar sem þetta
fólk ber skarðan hlut frá borði, og al-
mennt má segja að þeir sem ekki
hafa atvinnutekjur, þeir sem ekki
njóta eignatekna og þeir sem ekki
hafa unnið sér inn rúman rétt í líf-
eyrissjóðum standi hvað verst ellilíf-
eyrisþega.
Þetta er hópurinn sem býr við
lökust lífskjörin. Það eru möguleikar
og aðstaða þessa hóps, sem mér
finnst að við verðum að horfa til,
þegar fjallað er um aðstæður og úr-
ræði til að bæta stöðu aldraðra. Þetta
er forgangshópurinn að mínum dómi
og ég vonast til að geta átt um það
samstarf við samtök eidri borgai'a að
bæta aðstæður þessa hóps sem mest
við getum á næstu misserum. Bind
ég nokkrar vonir við að nefnd, sem
nú er að skoða hina lengri framtíð í
tryggingamálum, komi með tillögur
eða hugmyndir þar sem jöfnuðurinn
sé leiðarljósið.
))án- ‘^Kúsljánssotv,
heilbrígðis- og
tryggingamálaráðherra
8