Franskir dagar - 01.07.2014, Blaðsíða 22

nUUlMtDAGAR ~ LC JOUKrmnCAS
Texti: Bergdís Ýr Guðmundsdóttir
Myndir: Ur einkasafni
Diwrn n DwnnEM
Agrip af œvi Birnu Kristborgar Björnsdóttur; Ijósmóður og húsfreyju á Brimnesi
Amma Birna er af þeirri kynslóð sem erfitt er
að leita að á internetinu. Upp koma fjórar síður
sem geta hennar ef leitað er að nafni hennar. Ein
þeirra gerir grein fyrir legstað hennar í Kolfreyju-
staðarkirkjugarði í Fáskrúðsfirði, tvær þeirra vitna
í niðjatal og sú fjórða leiðir lesandann í minn-
ingargrein sem rituð er um „afa bónda” eins og
við systkinin kölluðum hann eða Þorgeir, upp-
eldisbróður ömmu og bónda á Brimnesi I. Upp-
lýsingar um ævistarf ömmu Birnu, afrek, búsetu
og fleira í þeim dúr er því dulið þeim sem vilja
nýta sér nýjustu tækni til þess að fá upplýsingar
um kjarnakonuna Birnu á Brimnesi. Við upp-
lýsingaöflun fyrir þessi skrif þurfti ég því að leita
á önnur mið en á internetið til að fá frekari heim-
ildir. Frændgarður og samferðafólk ömmu Birnu
var meira en fúst til að leggja sitt af mörkum við
að leyfa mér að „kynnast”henni betur svo ég gæti
skrifað um hana þetta litla ágrip. Kann ég þeim
miklar þakkir fyrir!
Birna Kristborg Björnsdóttir, fæddist 11. sept-
ember árið 1924 að Felli í Breiðdal þar sem fjöl-
skyldan bjó í torfbæ við mikla fátækt. Foreldrar
Birna við Ijósmóðurstörf í Hafhamesi.
22
Birnu voru Árni Björn Guðmundsson bóndi
og Guðlaug Þorgrímsdóttir ljósmóðir en Arni
var látinn þegar Birna fæddist. Amma var skírð
Birna í höfuðið á foður sínum og nafnið Krist-
borg er talið vera í höfuðið á fyrri heitkonu hans.
Fjögurra vikna gömul var hún tekin í fóstur af
móðurbróður sínum og konu hans, Guðmundi
Þorgrímssyni og Sólveigu Eiríksdóttur á Brim-
nesi í Fáskrúðsfirði, sem enn voru barnlaus þá 32
ára gömul. Á þeim tíma sem um ræðir var algengt
að börn væru tekin í fóstur, m.a. vegna fátæktar.
Að þessari fyrstu ferð Birnu var þannig staðið
að um hana var búið í þar til gerðum kassa sem
síðan var vandlega bundinn um herðar Stefáns
föðurbróður hennar. Þannig var hún reidd yfir
Reyndalsheiði frá Felli að Brimnesi. Sólveig og
Guðmundur eignuðust sjálf fimm börn og tóku
að sér eitt fósturbarn, auk Birnu. Systkinahópur
fósturbarnanna Birnu og Alberts Stefánssonar
frá Skálavík varð því stór og samanstóð af eftir-
töldum í aldursröð: Guðrúnu, Þorgeiri, Ehnu,
Sigurlaugu og Eiríki Guðmundsbörnum.
Birna lést þann 27. janúar árið 1992, þá 68 ára
gömul. Hún lét eftir sig tvö uppkomin börn,
þau Jóhönnu Magnúsdóttur og Guðmund Þor-
grímsson. Jóhanna bjó með Birnu á Brimnesi I
er hún lést en Guðmundur hafði flutt að Búðum
og bjó þar með þáverandi konu sinni og börnum.
Þegar Birna lést átti hún þrjú barnabörn en enn
áttu eftir að koma í heiminn fjögur til viðbótar.
Einstæð móðir tveggja barna
Birna ólst sem áður segir upp hjá fósturforeldrum
sínum á Brimnesi I. Hún flutti að heiman sem
ung stúlka því hún bjó með Guðrúnu systur sinni
í Reykjavík innan við tvítugt og vann þá á Hótel
Borg við þjónustustörf. Síðar vann hún á Höfn í
Hornafirði í mötuneyti fyrir áhafnir báta. A Höfn
kynntist hún Magnúsi Marteinssyni sjómanni og
felldu þau hugi saman. Saman eignuðust Birna
og Magnús stúlkuna Jóhönnu árið 1944, sama
ár og Birna varð tvítug. Birna og Magnús voru
par fram yfir fæðingu Jóhönnu, hún fæddist á
Norðfirði og dvaldi Birna með nýfæddu stúlkuna
í einhvern tíma hjá foreldrum Magnúsar sem vom
búsettir þar. Birna veiktist af rauðum hundum á
meðgöngunni sem varð til þess að stúlkan fædd-
ist með þroskaskerðingu. Bima og Magnús hófu
að byggja hús á Norðfirði fyrir litlu fjölskylduna, en
Bima nýútskrifuð Ijósmóðir, 29 áragömul. íhaust eru liðin 90 ár
fráfeðingu hennar.
þau fluttu aldrei inn þar sem Bima og Magnús slitu
fljótlega samvistum eftir fæðingu stúlkunnar og
Birna varð einstæð móðir. Hún flutti með dóttur
sína að Búðum og bjó þar í skamman tíma áður
en hún flutti á ný að Brimnesi I.
Birna eignaðist sitt annað barn árið 1956,32 ára
gömul. Þá vann hún í mötuneyti kennara við
Grunnskólann á Búðum samhliða ljósmóð-
urstörfum. Þar kynntist hún seinni barnsföður
sínum, Pétri Sumarliðasyni, sem var skólastjóri
við skólann á árunum 1955-1957. Pétur uppfyllti
að sögn Birnu „draum hennar um að eignast
heilbrigt barn“. Segja má að kynni þeirra hafi
verið forboðin, vegna þess að Pétur var giftur
maður sem átti fjölskyldu í höfuðborginni. Birna
eignaðist dreng og var þar með orðin tveggja
barna einstæð móðir. Drenginn ætlaði hún að
skíra Guðmund Inga en af heiðri við uppeldis-
föður sinn skírði hún drenginn Guðmund Þor-
grímsson, en hann bar upp þá bón við Birnu