Neytendablaðið - 01.06.2010, Blaðsíða 7

Góðir lesendur
Ég vil byrja á að þakka tækifærið að fá að deila með ykkur örfáum
augnablikum úr hverdagsleikanum. Hversdagsleikinn sem mig
langar að fjalla um snýst um matarinnkaup. Matarinnkaup fyrir og
eftir hrun.
Fyrst ber að geta þess að ég er í raun nýgræðingur í þeirri frómu
íþrótt sem það óneitanlega er að kaupa vel og skynsamlega í matinn.
Fyrir bankahrun sýndi ég sjaldan fyrirhyggju heldur göslaðist áfram
með innkaupakerruna á tíu km hraða. Tilviljun og duttlungar réðu
að mestu hvað fór ofan í ef ég á annað borð neyddist til að ná í mat
eða annað til heimilisins. Ég sótti þær búðir einkum heim þar sem
hraðast gekk að afgreiða mig, þ.e. klukkubúðirnar svokölluðu. Allt
fram að þeim degi þegar kexið kom fyrir mig vitinu.
Áður en ég útskýri það verður að geta þess að fyrir bankahrun
hafði ég vanist því að hafa ekki áhyggjur af peningum. En í upphafi
kreppunnar missti ég vinnuna og fékk enga vinnu úti. Við konan
höfðum þá hlutverkaskipti en hún hafði unnið heima um skeið.
Hún fékk draumastarf í safnabransanum en ég fór að gera það
sem hún hafði gert; vinna heimilisstörfin og annast ársgamlan son
okkar. Hluti af skyldunum var að sjá um matarinnkaupin. Fyrst
reyndi ég að færast undan því; ég var til í að hlaupa inn í 10­11 við
og við en nennti ekki að eyða heilu dögunum með litla drengnum
okkar í Bónus. Mér var þá enn alveg sama þótt kaffipakkinn
væri eitthvað dýrari í klukkubúðunum en í hinum svokölluðu
„lágvöruverðsverslunum“. Orðskrípi sem það annars er. En konan
hafði í nógu að snúast þannig að mér varð engrar undankomu
auðið. Hægt og rólega jókst þrýstingurinn að kaupa skynsamlega
inn. Huga að hverri krónu.
Kvöld eitt fengum við svo óvæntan gest í heimsókn, gamlan vin að
sunnan. Meðan hann lagði frá sér frakkann horfði konan á mig með
„eigum við ekki örugglega eitthvað að bjóða honum svipnum“. Við
áttum það en þó vantaði örlítið upp á. Húsfreyjan Björn Þorláksson
átti sumsé sultu handa gestinum, camenbert­ost og kaffi en það
vantaði kexið. Þess vegna sendi ég einn krakkann út í klukkubúð
með þúsundkall til að kaupa pakka af ritzkexi.
Nokkrum mínútum síðar sneri barnið aftur. Ritzkexpakkinn,
sem kostað hafði 99 krónur nokkrum dögum áður, hafði á einni
nóttu hækkað upp í 344 krónur. Hafði hækkað um 250%! Jafnvel
kolómögulegur karlfauskur sá að framið hafði verið rán í beinni
útsendingu á fjölskyldu minni. Maður þakkaði þó fyrir að barninu
skyldi ekki hafa verið stolið líka.
Stóra Ritzkexmálið varð til þess að ég fór að horfa betur í kringum
mig og bera saman verð í einni búð til annarrar. Smám saman
breyttist ég. Smám saman kom að því að ég gat ekki lengur
fengið það af mér að kaupa inn í okurbúðunum þar sem ég hafði
verið fastagestur áður. Gilti þá einu þótt þær væru opnar allan
sólarhringinn. Frekar sleppti ég því að kaupa vöruna en hendast
út í búð. Maður þarf ekkert alltaf að eiga kex handa óboðuðum
gesti. Óboðinn gestur skilur það. Svoleiðis er það bara. Og um leið
og ég vandi mig af ósiðunum fór innkaupakostnaðurinn lækkandi.
Ég fór að gera það sem amma og mamma höfðu alltaf gert. Ég fór
að skrifa innkaupamiða, skilgreina þarfir heimilisins, hamstra þegar
tækifærin gáfust, kaupa lítil plastbox undir afganga. Allt skilaði
þetta góðum árangri. Miklum sparnaði.
Í dag nenni ég ekki að menga alla daga með því að fárast yfir
fákeppni hins íslenska verslunarlandslags. Við hjónin greiðum
hins vegar atkvæði með fótunum og förum helst ekki í búðir þeirra
sem valdið hafa samfélaginu mestu tjóni. Það er ekki nóg að vera
meðvitaður í orði; afstaða í verki er vænlegri til árangurs. Að borða
gull í desert og kaupa Ritz á 344­kall er ættað af sama vitleysistrénu
þótt önnur athöfnin sé vissulega úrkynjaðri en hin.
Ein spurning að lokum fyrir okkur sem ekki var boðið gull að éta:
Því ættum við að láta gráðuga kaupmenn misþyrma okkur lengur
með glórulausu okri? Gleymum ekki að í krafti samstöðu geta
okkur allir vegir opnast. Hugsum áður en við eyðum peningunum
okkar. Látum ekki fara illa með okkur.
Kexið sem kom
fyrir mig vitinu
Björn Þorláksson
7 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2010