Tímarit Máls og menningar - 01.03.1939, Blaðsíða 9

Friðunarstarfsemm á Hallormsstað leiddi brátt i Ijós, að björk-
in óx öllum vonum framar, þegar sauðfénu var bægt í burtu.
Land það, sem örfoka var orðið, greri fljótt upp og fyrsti gróð-
urinn á melunum var björkin. Viðarmælingar hafa sýnt, að vöxt-
ur bjarkarinnar nemur um einum teningsmetra af við á hverju
ári á hektara, og allar likur eru til, að tré þau, sem vaxa upp
í skjóli friðunarinnar, verði talsvert hærri en tré þau, sem menn
þekktu hæst áður. Sumstaðar hefur björkin náð 7 metra hæð
á 30 árum, en áður voru hæstu tré venjulega nálægt 10 metr-
um, enda þótt þau væru orðin um 100 ára.
Eins og við var að búast, uxu hinar erlendu trjátegundir mjög
lítið fyrsta áratuginn eftir að þær höfðu verið gróðursettar, og
mesti urmull plantna kulnaði út og dó. Hafði þetta þær afleið-
ingar, að hætt var við að gróðursetja liér erlendar trjátegundir,
en i stað þess var stefnt að því, að girða ýms skóglendi, svo
sem Vaglaskóg, Þórsmörk, Ásbyrgi o. fl. Sú starfsemi hefur bor-
ið ágætan árangur, eins og á Hallormsstað, en ávextir hennar
eiga þó eftir að verða margfalt meiri. Elzta skógarfriðun á land-
inu er ekki nema rúmra þrjátíu ára, og þegar þess er gætt, að
aldur trjánna er nærri hundrað ára, liggur í augum uppi, að
við höfum enn ekki séð nema þriðjung, og kannski tæplega það,
af því, sem vexti og þroska bjarkarinnar nemur.
Hér á landi eru áreiðanlega 80—100 þúsund ha. skóglendis, er
bíða friðunar og geta orðið verðmætt land með tiltölulega litl-
um kostnaði. Enda þótt björkin geti aðeins fullnægt tiltölul'ega litl-
um hluta af viðarþörf manna, er þó svo komið, að ýmislegt má
vinna úr henni í framtíðinni til mikils hagræðis fyrir þjóðfé-
lagið. Það væri efni í heila ritgerð, að skýra frá öllu þvi marg-
víslega, sem menn eru nú farnir að vinna úr viði og viðarúr-
gangi, og verður því að sleppa því hér.
Það mundi mjög auka framtiðarnytjar af skógrækt á landi
hér, ef hægt væri að rækta hér fleiri tegundir trjáa. Til þess
að við getum vænzt þess, að slíkt geti borið árangur, verðum
við að sækja trjáfræ til þeirra staða, sem hafa svipaða veðr-
áttu og fsland. Ef slíkir staðir eru til í heiminum og ef ])ar vaxa
skógar, er enginn vafi á, að auðvelt er að fá tré þaðan til þess
að dafna hér og þrífast. Mér er ekki kunnugt um nema örfáa
staði, sem svipar til íslands að veðurfari, og þá er helzt að
finna á miðri suðurströnd Alaska og helzt á svonefndum Kenai-
slcaga. Veturnir þar eru aðeins kaldari en liér, og meðalhiti sum-
arsins er örlítið hærri. Lengd vaxtartímans þar er sízt lengri
en á Suðurlandi, úrkomur eru þar miklar og stormar tíðir.
7