Morgunblaðið - 23.06.2015, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚNÍ 2015
Góðæri Töluvert fyrir ofan stíflu í Elliðaánum hefur álft synt með fimm stálpaða unga sína og kynnt þeim lífið og tilveruna. Gangi allt að óskum má búast við fjölgun í fjölskyldunni á næstu árum.
Eggert
Mánudagurinn 8.
júní var mikill merk-
isdagur fyrir okkur
sem óskum einskis
frekar en að lifa lífi
okkar á Íslandi. Full-
valda landi meðal
þjóða. Þann dag var
hrundið af stað áætlun
um losun fjármagns-
haftanna sem haldið
hafa þessari þjóð í
klemmu síðastliðin sjö ár. Fjöl-
miðlar skutu upp flugeldum og al-
menningur tók af afli þátt í
gleðinni, þótt höftin hafi, í sjálfu
sér, lítið bitnað á hinum almenna
borgara. Óbeint hefur þó kyrr-
staðan sem þeim fylgir dregið úr
hraðanum að vinna Ísland upp úr
öldudal hrunsins. Höftin háðu allri
fjárfestingu í landinu; fjárfestingar-
kostir lífeyrissjóðanna, sem lögum
samkvæmt eiga að skila 3,5% ávöxt-
un, urðu sífellt þrengri og erlent
fjármagn skilaði sér ekki til lands-
ins. Ríkti þar ótti fjárfesta við að
lokast inni með fjármagn sitt í landi
sem aðeins býður gest-
um inn en hleypir
þeim ekki út aftur. Já
mánudagurinn 8. júní
var sannkallaður fána-
dagur.
Tilefni þessarar
greinar er þó ekki að
minnast þessa merka
atburðar heldur að
vekja athygli á grein
sem birtist þennan
sama dag í Morgun-
blaðinu. Undarlega
hljótt hefur verið um
greinina og virðist hún gersamlega
hafa horfið í skuggann á stórfrétt-
inni. Hún er þó engu að síður
merkileg fyrir margra hluta sakir,
því hún opinberar viðhorf sem ríkti
hjá ríkisstjórn síðasta kjörtímabils
til umsýslu með fjármuni almenn-
ings. Við sem skattgreiðendur, sem
umhugað er um meðferð á skatt-
peningum ríkissjóðs, stöldrum við
þegar í ljós kemur að á árinu 2009
hækkuðu framfærslulán til stúdenta
erlendis um 20% og það án und-
angenginnar könnunar á þörf fyrir
hækkun. Í ljós hefur komið að um-
framgreiðsla þessi nemur 3,5 millj-
örðum króna og kom nýlega í ljós
að þrautpíndum ríkissjóði Íslands
var uppálagt að greiða verulega
hærri framfærslulán en t.d. sænski
lánasjóðurinn telur þörf á. Munar
þar verulegum fjárhæðum. Við-
brögð þáverandi menntamála-
ráðherra, Katrínar Jakobsdóttur,
við tíðindunum voru „Þarna [hafi]
fyrst og fremst heilbrigð skynsemi
[verið] látin ráða för“. Þetta tilsvar
sýnir fyrst og fremst valdhrokann
sem réði ferð á síðasta kjörtímabili
og minnir óneitanlega á tilsvar sam-
ráðherra hennar, Svandísar
Svavarsdóttur, þegar hún var innt
eftir viðbrögðum við niðurstöðu
dóms á hendur ráðherranum, „þetta
er bara pólitík“. Með öðrum orðum
– ég hef valdið, ég ræð.
En hvernig er hægt að halda því
fram að þetta hafi verið „heilbrigð
skynsemi“ þegar á sama tíma heil-
brigðisþjónustan var skorin niður
við trog? Niðurskurður hjá eldri
borgurum og öryrkjum nam einnig
á þessum tíma tæpum tveimur
milljörðum. Já, fólk munaði um
þessa peninga. Og gleymum ekki
fjármununum, 400 milljörðunum,
sem ríkisstjórn Geirs H. Haarde
lagði til hliðar til að bæta heim-
ilunum og fyrirtækjum skaðann
vegan hrunsins. Það er ekki eins og
ríkisstjórnin sem Katrín Jakobs-
dóttir sat í hafi ekki vitað af þessum
fjármunum. Steingrímur lærifaðir
hennar færði bönkunum þá að gjöf
einmitt þetta sama haust – 2009 –
um leið og hann veitti þeim opið
veiðileyfi á lánþega landsins. Vitn-
eskjan um þennan björgunarsjóð lá
alltaf fyrir. Framsóknarflokkurinn
hafði hann í huga þegar hann lagði
minnihlutastjórn Jóhönnu Sigurð-
ardóttur til stuðning með ákveðnum
skilyrðum á vormánuðum 2009, þar
sem 20% niðurfelling höfuðstóls
lána var eitt aðalmálið. En rík-
isstjórnin hennar Katrínar kaus að
svíkja öll loforð, draga Framsókn á
asnaeyrunum og í leiðinni heimilin í
landinu. Þá flokkaðist það ekki und-
ir „heilbrigða skynsemi“ að styðja
við almenning sem horfði á verð-
bólguna brenna upp eigur sínar;
heimilin sem fóru á uppboð fyrir
smánarpening og fjölskyldurnar
sem flúðu land. Sérhagsmunagæsl-
an varð fyrir valinu hjá Katrínu
Jakobsdóttur og félögum, því þá
hafði hún enn ekki lært frasann um
„hagsmuni almennings“.
Ríkisstjórnin hennar Katrínar,
sem ýmist gekk undir nafninu
„Norræna velferðarstjórnin“ eða
„Skjaldborgin“ í háðungarskyni
vegna framgöngu hennar gegn
heimilunum í landinu, hafði enga
stefnu varðandi losun gjaldeyr-
ishaftanna sem núverandi rík-
isstjórn hefur nú hrundið í fram-
kvæmd almenningi til heilla. Slík
stefna hefði gengið á „stjórnar-
skrárbundinn rétt kröfuhafanna“
eins og einn snillingurinn í ríkis-
stjórn hennar komst svo skarplega
að orði og það hefði getað tafið, um
ókomna tíð, möguleikana á að selja
landið til Brussel. Það flokkaðist
sem dauðasynd.
Eftir Ragnhildi
Kolka » Þegar síðustu
ríkisstjórn stóð
til boða að gæta
hagsmuna almennings
setti hún sérhagsmuni
blindandi á oddinn.
Ragnhildur Kolka
Höfundur er lífeindafræðingur.
Heilbrigð skynsemi á flæðiskeri