Húnavaka - 01.05.1998, Side 116

114
HÚNAVAKA
þeim jörðum er eiga land á svæðinu.1 Tölur fyrir allar jarðirnar ár hvert
voru lagðar saman og koma fram í meðfylgjandi súlurití. Tölurnar þar
verður að skoða með náinni hliðsjón af ýmsum þáttum sem hér skal gerð
nokkur grein fyrir áður en þær verða túlkaðar.
Nokkrir fyrirvarar
Tölur um heyfeng eru greinilega alla tíð gróflega upp gefnar í búnaðar-
skýrslunum. Mælikvarði á heymagn er hestar (hestburðir). Heyforðinn
er langoftast geflnn upp í tugum eða hundruðum hestburða. Grófleik-
inn eykst eftir því sem skýrslurnar eru yngri.
Mjög er misjafnt hve gert er ráð fyrir mörgum kg í hestinum. Stundum
er ekkert skrifað í þann reit skýrslnanna en þegar skrifað er sjást tölur
fyrir þurrkaða töðu allt frá 80 upp í 100 kg og fyrir úthey 60 til 100 kg.
Eftir því sem nær dregur okkar tíma er reiknað með meira magni af heyi
í hestburðinum. I Sveinsstaðahreppi er eftir 1935 gert ráð fyrir 100 kg í
hestburðinum af hvaða heyi sem er og sama er að segja um skýrslur úr
Torfalækjarhreppi, að minnsta kosti eftir 1945 og gæti það einnig átt við
um eitthvað eldri skýrslur. Eg hef ekki reynt að jafna út í samtölunum og
súluritinu þann mismun sem er á hesteiningunni í skýrslunum enda er
það ekki auðvelt vegna ofangreindrar ónákvæmni en óhjákvæmilegt er
að taka tíllit tíl þessa þáttar þegar tölurnar eru túlkaðar. Meiri heyforði er
í raun og veru á bak við tölurnar eftir um 1935 en fyrir þann tíma.
Fyrir 1920 er ekki gerður greinarmunur í búnaðarskýrslunum á „út-
heyi af flæði- og áveituengi“ og „öðru útheyi“ sem hefur fyrst og fremst
verið hey af mýrum. Frá og með 1920 er útheyið skráð sundurgreint í
tvo dálka. Fyrst árið 1937 er greint á milli þurrkaðrar töðu og votheys í
búnaðarskýrslu fyrir Sveinsstaðahrepp og ári síðar í Torfalækjarhreppi.
Ljóst er að tölur um úthey á sumum bæjunum gefa ekki rétta mynd
af því sem heyjað var á Eylendinu því t.d. á Akri var heyjað annars staðar
á útjörð og það meira að segja áveituengi. Veitt var á land á Akri úr Giljá.
Vegna þessa eru tölurnar í útheysliðnum á Akri of háar til að gefa rétta
mynd af heyskap þaðan á Eylendinu. Þessi varnagli á einnig við um
Brekku og Litlu-Giljá. Engi þessara býla voru ekki nema að hluta til á á-
veitusvæði Aveitufélagsins. Nutu aðrir hlutar þeirra lengi vel áveitu úr
Giljá. Það er einnig augljóslega mjög misjafnt eftir árum hvort heyjað
hefur verið á Eylendinu eða ekki frá Skinnastöðum. Omögulegt er hins
vegar nú að gera sér grein fyrir hvaða ár var heyjað þar. Þar að auki er
þess að gæta í sambandi við heyskapartölur á Skinnastöðum og þá þar
með á Skinnastaðaparti Eylendisins að hugsanlega hefur stundum að
minnsta kostí heyskapur þar að einhverju leytí verið skráður undir Húns-