Húnavaka - 01.05.1998, Side 120

118
H Ú N A V A K A
tæplega 75% af heildarheyforðanum og hefur vafalaust aldrei á þessari
óld verið jafnstór hluti hans. Næstu tvö ár er hlutfall þess ríflega 60%.
Það virðist vera óhætt að álykta að á 3. áratugnum og sennilega fram til
1933 þegar kreppan herðir fyrir alvöru að bændum að engið hafí skipt
verulegu máli í heyöfluninni og verið forsenda fyrir aukinni framleiðslu
á þessu árabili. Það er freistandi að álykta að áveitan hafi breytt þarna
nokkru um en einnig aukin tækni (hestasláttuvélarnar).
Af meðfylgjandi töfíu um búfjárfjölda sést að sauðfé fjölgar nokkuð á
árabilinu 1917 til 1931. Athyglisvert er þó einkum að sjá að við upphaf á-
veitugerðar er fé greinilega færra en nokkrum árum fyrr. Hér sjást trú-
lega merki efnahagsaðstæðna og hugsanlega einnig veðráttu. Arið 1918
var kalár og vorið 1920 var afar erfitt. Alirifa þessara vondu ára gætir trú-
lega enn árið 1922. Verðfall varð þar á ofan á landbúnaðarafurðum árið
1920. Nautgripatalan helst nánast óbreytt frá 1917 til 1931 en hrossum
fækkar heldur samkvæmt tölunum.
Árin 1934 og 1935 er mjög áberandi niðursveifla á heildarheyfeng.
Engjaheyskapur eykst aftur verulega 1936 frá því sem er næstu ár á und-
an og helst nokkuð jafn til ársins 1944. Tölur fyrir töðumagn eru hins
vegar talsvert breytilegar. Almennt má segja að samtölurnar yfír heymagn
sýna ekki að heyskapur aukist á kreppuárunum og stríðsárunum eins og
á 3. áratugnum. Heyskapur á umræddum jörðum er sveiflukenndur og
fer heldur minnkandi ef eitthvað er. Þarna eru samfélagslegar aðstæður
eflaust fyrst og fremst að verki: Sölutregða og verðfall vegna kreppunnar
og þar af leiðandi framleiðslusamdráttur sem einkum kemur fram í sauð-
fjárrækt. Hugsanlega veldur einnig nokkru fækkun fólks í sveitinni og
vinnuaflsskortur á stríðsárunum. Samkvæmt töflunni hafa bændur fækk-
að sauðfé nokkuð frá 1931 til 1936. Einnig hafa þeir eflaust reynt að
komast eins létt af með fénaðinn og hægt var. Farið var að nota fiskimjöl
(síldarntjöl) um þetta leyti og það gerði að verkum að ekki |xirfti að gefa
eins mikið hey. Sauðfé fækkar enn fram í seinna stríð. Nautgripum fer
hins vegar að fjölga hægt og bítandi og hrossum fjölgar talsvert.
Eftir að framræslan hófst og stríðinu lauk sést ekki á heymagnstölun-
um að heyskapur frá þeim jörðum sem athugunin nær til aukist neitt á
Eylendinu, þvert á móti er hann áberandi minni en fyrir 1944 og veru-
lega minni en þegar hann var mestur árin 1931 og 1933. Samtölurnar
um heymagn eru mjög lágar þessi ár því töðufengurinn fer minnkandi til
áranna 1951-52 þegar hann nær algeru lágmarki. Tún hafa ekki stækkað
svo teljandi sé frá því um 1930 og hlutur töðunnar í heildarheyforðanum
breytist ekki að marki á þessu árabili. Árið 1920 er samanlögð túnstærð
jarðanna sem eiga land á áveitusvæðinu 76,2 ha en 1952 er hún 142,09
ha eða 65,89 hekturum meiri.
Á þessum tíma voru smátt og smátt að koma ný tæki til sögunnar svo