Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.2009, Page 13

mánudagur 5. janúar 2008 13Fréttir
Nýársheit ekki af hinu góða
Nýársheit geta gert meiri skaða en
gott. Þetta kemur fram í viðvör-
un Minds, góðgerðarsamtaka um
geðheilsu. Mind hvetur fólk til
að ganga ekki inn í nýtt ár klyfjað
ákvörðunum um sjálfsbetrun.
Í viðvörun Minds segir að heit sem
miða að því að léttast eða eru at-
vinnutengd skapi neikvæða sjálfs-
mynd og ef heitin gangi ekki eftir
muni þau jafnvel valda því að fólki
finnist það vera misheppnað og
óhæft.
Í stað nýársheita, að mati Minds,
er betra að hugsa jákvætt til nýs
árs og mælir Mind með því að fólk
hreyfi sig, taki upp umhverfisvænt
sjónarmið, læri eitthvað nýtt og
gefi af sér til samfélagsins.
Tekur lögin í eigin hendur
Á nýársdag tók gildi ákvörðun
Páfagarðs um að segja skilið við
ítölsk lög. Lögfróðir innan veggja
Páfagarðs segja að of mikið af ít-
ölskum lögum sem varða borgara
og glæpsamlegt athæfi brjóti í bága
við gildi kirkjunnar.
Samkvæmt ákvörðuninni hættir
Páfagarður að taka sjálfkrafa upp
lög sem samþykkt eru af ríkisstjórn
Ítalíu. Ítalskar lagasetningar verða
vegnar og metnar hver fyrir sig
áður en þær verða teknar upp.
Áttatíu ára samkomulag milli páf-
ans og ítalska ríkisins, sem nú hef-
ur runnið sitt skeið, kvað á um að
ítölsk lög yrðu sjálfkrafa að lögum
Páfagarðs.
Gordon Brown upplýsti um eigið nýársheit og viðamikil áform:
HiNir valdamesTu
Í grein Newsweek, sem skrifuð er af
Jon Meacham, er vitnað í frásögn Bar-
acks Obama, verðandi forseta Banda-
ríkjanna og valdamesta manni heims
nú um stundir. Í frásögninni segir
Obama frá því þegar hann sótti heim
ónafngreindan framkvæmdastjóra á
Manhattan einhvern tímann eftir for-
setakosningarnar árið 2000.
Viðskiptajöfurinn hafði verið ákaf-
ur stuðningsmaður Al Gores, fyrrver-
andi varaforseta Bandaríkjanna, sem
þá hafði naumlega lotið í lægra haldi í
forsetakosningunum fyrir George W.
Bush. Erindi Gores var að kanna hvort
viðskiptajöfurinn væri reiðubúinn að
íhuga að fjárfesta í sjónvarpsævintýri.
„Þetta var undarlegt,“ sagði fram-
kvæmdastjórinn við Obama. „Hérna
var hann, fyrrverandi varaforseti,
maður sem hafði nokkrum mánuð-
um fyrr verið við að verða valdamesti
maður jarðarinnar. Á meðan kosn-
ingabaráttan stóð yfir svaraði ég sím-
tölum frá honum hvenær sem var
sólarhringsins, hefði breytt áformum
mínum hvenær sem hann vildi hitta
mig. En skyndilega, eftir kosningarn-
ar, þegar hann hitti mig gat ég ekki
að því gert að finnast sem fundurinn
væri óþægileg skylda.“
Að sögn framkvæmdastjórans líkt-
ist Al Gore í engu fyrrverandi varafor-
seta. „Hann var eingöngu einn hundr-
aða manna sem daglega koma til mín
í leit að fjármagni. Það gerði mér ljóst
á hve háum bröttum kletti þið eruð,“
sagði hann við Obama.
Frásögninni er ætlað að undir-
strika þá staðreynd að því hærra sem
þú ert því hærra verður fallið. Reynd-
ar hóf Al Gore sig aftur til vegs og virð-
ingar og hlaut friðarverðlaun Nóbels
og nýtur hylli um víða veröld.
Bera skarðan hlut frá borði
Nú þegar í garð er gengið síðasta ár
fyrsta áratugar 21. aldarinnar er óhætt
að segja að margt hafi breyst í skipan
heimsmála sem lengi vel hefur ein-
kennst af ægivaldi Bandaríkjanna og
nú um stundir af alþjóðlegri efna-
hagskreppu.
Þó verðandi forseti Bandaríkj-
anna, Barack Obama, tróni í efsta sæti
listans yfir valdamestu menn heims,
kunna að vera blikur á lofti um yfir-
burðastöðu Bandaríkjanna í heimin-
um og, svo vitnað sé í Fareed Zakaria
í grein í Newsweek frá maí á síðasta
ári.: „Bandaríkjamenn sjá að ný ver-
öld er í mótun, en óttast að sú mót-
un eigi sér stað í fjarlægum löndum af
hálfu útlendinga.“
Bandaríkin státa ekki lengur af
hæstu byggingu heims, hana er að
finna í Taípei. Stærsta flugvél heims
var smíðuð í Evrópu. Stærsti fjárfest-
ingasjóður veraldar er í Abu Dhabi
og Hollywood hefur lotið í lægra
haldi fyrir Bollywood Indlands í kvik-
myndaiðnaði. Bandaríkjamenn bera
skarðan hlut frá borði yfir tíu auðug-
ustu menn heims, miðað við oft áður,
stærstu verslanamiðstöðvar heims er
ekki lengur að finna í Bandaríkjunum
og svo mætti lengi telja.
Vissulega er metingur um fyrr-
nefnd atriði kjánalegur og völd á
heimsvísu ekki undir þeim komin. En
sýnu alvarlegra fyrir Bandaríkin er hve
verulega hefur fallið á ímynd þeirra á
alþjóðavettvangi. Stríðið í Írak virð-
ist engan endi ætla að taka, fjármála-
öngþveiti og skuggi kreppu hvílir yfir
landinu og umdeilt stríð gegn hryðju-
verkum hefur ekki gengið sem skyldi.
Hvernig Barack Obama beitir sín-
um völdum þegar á forsetastól er
komið mun ekki aðeins hafa áhrif á
Bandaríkin heldur heimsbyggðina
alla og víst er að með kjöri hans kvikn-
aði andvari bjartsýni og vonar víða
um lönd. En spyrjum að leikslokum.
Uppgangur hinna
Að mörgu leyti stendur heimsbyggðin
frammi fyrir nýrri skipan með tilliti til
eðlis valds og eðlis hinna valdamiklu.
Þetta nefnir Fareed Zakaria „uppgang
hinna“ og skírskotar til uppgangs
Kína, Indlands og Brasilíu.
„Andlát risanna á Wall Street hef-
ur ýtt undir skriffinna og stjórnmála-
menn í Washington og Beijing og
Brussel,“ segir Jon Meacham í grein
sinni, og það er einmitt forseti Kína,
Hu Jintao, sem vermir annað sæti list-
ans.
Hu Jintao tók við formennsku í
kínverska kommúnistaflokknum
árið 2002 og varð forseti árið 2003
þegar hann tók við af Jiang Zemin.
Fljótlega leitaði hann bandamanna á
breiðari vettvangi en forveri hans og
leitaði hófanna hjá Venesúela, Íran,
Kanada og Ástralíu.
Umsvif Kínverja hafa einnig auk-
ist verulega í Afríku þar sem hann
hefur heitið aðstoð til fátækra ríkja.
Flest afrísk ríki horfa með velþóknun
til afstöðu Hus Jintao sem hefur ein-
beitt sér að því að auka áhrif Kína í
álfunni.
Hu hefur beint sjónum sínnum til
ríkja sem rík eru af náttúruauðlind-
um, til dæmis Pakistan og Brasilíu, en
hið síðarnefnda hefur átt örum vexti
að fagna undanfarið, og má leiða líkur
að því að auðlindir Afríku eigi mikinn
þátt í áhuga kínverskra ráðamanna á
álfunni.
Vinur Bandaríkjamanna
Forseti Frakklands, Nicolas Zarkozy,
skýtur öðrum evrópskum þjóðarleið-
togum ref fyrir rass og situr í þriðja
sæti lista Newsweek.
Óhætt er að segja að lítil logn-
molla hafi einkennt þá sex mánuði
sem hann hefur verið á forsetastóli í
Frakklandi.
Um Zarkozy hefur verið sagt „að
hann búi yfir meiri orku en tromm-
andi kanínan í sjónvarpinu“ og hann
hefur látið til sín taka í málefnum Evr-
ópu og heimsbyggðarinnar á áber-
andi hátt. Einkamál Sarkozys hafa
verið áberandi og þá ekki síst hjóna-
band hans og fyrirsætunnar fyrrver-
andi Cöru Bruni.
Langt er síðan Bandaríkjamenn
hafa átt slíkan Hauk í horni á valda-
stóli í Frakklandi og víst er að hann
mun verða vildarvinur nýrrar ríkis-
stjórnar Baracks Obama í Evrópu.
Á þeim sex mánuðum sem hann
hefur verið forseti Frakklands miðlaði
hann málum í deilu Rússa og Georg-
íumanna vegna Suður-Ossetíu, lagði
lóð sín á vogarskálarnar í sameigin-
legum aðgerðum Evrópuríkja vegna
efnahagslægðarinnar. Einnig gerði
Sarkozy tilraun til að bæta samskipti
Frakklands og Alsír, sem lengi hafa lit-
ast af þeim tíma þegar Frakkar réðu
þar lofum og lögum.
„Í stríði eða friði, er hann leiðtogi
sem vert er að reikna með,“ segir í
Newsweek.
Bankastjórnarþríeyki
Í ljósi þeirrar efnahagskreppu sem nú
ríkir í heiminum kemur kannski ekki
á óvart að í 4. til 6. sæti listans er að
finna einstaklinga sem lifa og hrærast
í tölum og upphæðum sem hlaupa á
milljörðum dala. Þeir eiga það sam-
eiginlegt að vera skipaðir í ábyrgðar-
stöður, en ekki kjörnir. Þeir eru gríð-
arlega valdamiklir og það kann að
vera undir þeim komið hvort tekst að
forða efnahag heimsbyggðarinnar frá
hörmungum.
Þeir þrír sem um ræðir eru Ben
Bernanke, bankastjóri bandaríska
seðlabankans, Jean-Claude Trichet,
bankastjóri seðlabanka Evrópu, og
Masaaki Shirakawa hjá seðlabanka
Japans.
Mikið mæddi á þessu þríeyki, sem
og starfsbræðrum þeirra í Kína, á Ind-
landi, í Brasilíu og víðar um lönd á ný-
liðnu ári, og ljóst að þeirra bíður ær-
inn starfi á því ári sem nú er gengið í
garð. Hægt hefur á hagvexti á heims-
vísu og nálgast hann nú kyrrstöðu og
hagfræðingar Deutsche Bank spá því
að hagvöxtur aukist um vesæl 0,2 pró-
sent í ár, sem gerir árið það versta síð-
an 1950.
„Án meiri hagvaxtar getur fallið
nærst á sjálfu sér og kveikt efnahgslega
þjóðernishyggju,“ segir Robert J.
Samuelson í Newsweek. Það er því
ekki að undra að horft sé til þríeykis-
ins og áhrifa þess og valda.
Aðrir evrópskir leiðtogar
Gordon Brown, forsætisráðherra
Bretlands, er í sjöunda sæti listans.
Brown gerði heiðarlega tilraun til að
taka að sér forystuhlutverk Evrópu-
landa í aðgerðum vegna kreppunnar
og óhætt að segja að hann hafi notið
góðs af slæmum tímum. Skömmu eft-
ir að hann tók við embætti varð hann
þess vafasama heiðurs aðnjótandi
að vera óvinsælasti forsætisráðherra
landsins síðan í lok heimsstyrjaldar-
innar síðari.
Síðan skall efnahagslegt öngþveiti
á bresku þjóðinni og Brown blómstr-
aði. Hann dældi fé í fallandi banka og
fékk hátt skor víða um heim, en það
kann að verða skammgóður vermir. Í
nýlegri skýrslu frá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum er varað við því að Bretland
eigi eftir að fá stærri skell en fordæmi
eru fyrir hjá þjóð sem búið hefur að
þróuðu efnahagskerfi.
Fast á hæla Browns kemur kansl-
ari Þýskalands, Angela Merkel. Fáir
þjóðarleiðtogar standa henni á sporði
þegar til kastanna kemur vegna
kreppunnar. Merkel er leiðtogi fjórða
öflugasta efnahagskerfis heimsins og
getur víða drepið niður fæti í viðleitni
til að berjast gegn kreppunni.
„Hægfara og stöðugur efnahagur
Þýskalands kann að hafa virst leiði-
gjarn á árum alþjóðlegrar hagvaxtar,
en nú virðist land Merkel vera sjaldgæf
eyja stöðugleika,“ segir í Newsweek.
En senn líður að nýjum slag hjá Ang-
elu Merkel því kosningar fara fram í
Þýskalndi í september í ár.
Forsætisráðherra Rússlands, Vlad-
imír Pútín, vermir níunda sætið. Þrátt
fyrir að hafa látið af forsetaembættinu
í maí er hann enn álitinn valdamesti
maður þjóðarinnar. Pútín hefur verið
ólatur við að hnykla vöðvana og gera
heimsbyggðinni ljóst að rússneski
björninn er skriðinn úr híði sínu. Al-
mennt virðist lítill vafi leika á því að
hann muni setjast í forsetastól að
nýju þegar kjörtímabili Dmitrys Med-
vedev lýkur. Pútín virðist njóta mikilla
vinsælda, enda hefur hagvöxtur Rúss-
lands verið með miklum ágætum. „En
gloppurnar í rússneska hagkerfinu
eru að koma í ljós,“ segir í Newsweek
og vinsældir Pútíns, sem og Medved-
evs, hafa dvínað.
Olía er völd og enginn stjórnar
framboði eða verði á henni í meira
mæli en konungur Sádi-Arabíu, Abd-
ullah. Abdullah er í tíunda sæti, en
ríki hans ræður yfir fjórðungi þess
olíuforða sem vitað er um.
Forsætisráðherra Bretlands, Gordon
Brown, hefur lyft hulunni af áætlunum
sem ætlað er að draga úr aukningu at-
vinnuleysis í landinu. Markmiðið er að
skapa 100.000 ný störf og í nýársviðtali
við dagblaðið Guardian sagði Brown að
ætlunin væri að fjárfesta í nýrri tækni
og umhverfisvænum verkefnum. Að
sögn Gordons Brown eru umhverfis-
umbætur hluti lausnar efnahagslægð-
arinnar.
Á meðal þess sem fjárfesta á í eru
græn verkefni á borð við rafmagnsbif-
reiðar og beislun vind- og vatnsorku og
munu þar skapast ný störf. Einnig er
ætlunin að skapa 30.000 ný störf með
viðgerðum og viðhaldi skólabygginga
og með því reynt að aðstoða einkarekin
byggingafyrirtæki sem hafa fengið skell
í niðursveiflunni.
Gordon Brown fullyrti að áform sín
vörpuðu skugga á „New Green Deal“,
margra milljarða dala áformum verð-
andi forseta Bandaríkjanna, Baracks
Obama. „Við munum ekki standa að-
gerðarlaus og leyfa að ekkert sé gert
þegar fólk stendur frammi fyrir erfið-
leikum,“ sagði Brown.
Forsætisráðherrann sló á væntingar
um frekari björgunaraðgerðir til handa
bönkum og tiltók að það væri ekki efst
á stefnuskránni, en staðfesti þó að ríkis-
stjórnin leitaði leiða til að ýta undir lána-
starfsemi þeirra og hét því að aðgerða
þar að lútandi yrði ekki langt að bíða.
Óhætt er að segja að Gordon Brown
sé stórhuga og sjá margir líkindi með
áformum hans og þeirri leið sem Roos-
evelt, Bandaríkjaforseti fór á tímum
kreppunnar 1930.
Í nýársviðtalinu drap Brown víða
niður fæti. Hann gaf til kynna andstöðu
við að senda fleiri breska hermenn til
Afganistan, og sagði að nú væri „sögu-
legt tækifæri“ til að ná alþjóðlegu sam-
komulagi varðandi loftslagsmál.
Gordon Brown upplýsti aukinheld-
ur um sitt eigið nýársheit, sem væri að
fara að stunda skokk, og hefur feng-
ið nafngiftina maraþonmaðurinn fyrir
vikið.
MaraþonMaðurinn
Gordon Brown
Forsætisráðherra Bretlands
stórhuga í upphafi nýs árs.
1.: Barack Obama
2.: Hu jintao
3.: nicolas Sarkozy
4.-5.-6.: Efnahagsþríeykið
7.: gordon Brown
8.: angela merkel
9.: Vladimír Pútín
10.: abdullah bin abdulaziz
al-Saud
11.: ayatollah ali Khamenei
12.: Kim jong Il
13.-14.: Clinton-hjónin
15.: Timothy geithner
16.: david Petraeus
hershöfðingi
17.: Sonja gandhi
18.: Luiz Inácio Lula da Silva
19.: Warren Buffett
20.: ashfaq Parvez Kayani
hershöfðingi
21.: nuri al-maliki
22.-23.: Bill og melinda
gates
24.: nancy Pelosi
25.: Khalifa bin Zayed al
nahyan
26.: mike duke
27.: rahm Emanuel
28.: Eric Schmidt
29.: jamie dimon
30.-31.: Vinir Baracks Obama,
david axelrod og Valerie
jarrett
32.: dominique Strauss-
Kahn
33.: rex Tillerson
34.: Steve jobs
35.: john Lasseter
36.: michael Bloomberg
37.: Benedikt páfi XVI
38.: Katsuaki Watanabe
39.: rupert murdoch
40.: jeff Bezos
41.: Shahrukh Khan
42.: Osama bin Laden
43.: Hassan nasrallah
44.: dr. margaret Chan
45.: Carlos Slim Helú
46.: dalai Lama
47.: Oprah Winfrey
48.: amr Khaled
49.: E. a. adeboye
50.: jim rogers
lisTi Newsweek
Ben Bernanke
Bankastjóri
seðlabanka
Bandaríkjanna
tilheyrir
þríeykinu.
Æðstiklerkur
Írans
Valdameiri en
páfinn að mati
newsweek.
Sonja Gandhi
Indlandi hefur vaxið
fiskur um hrygg í
efnahagslegu tilliti. Benedikt
páfi XVI
Ekki vert að
draga völd
hans í efa.
Dalaí Lama
andlegur leiðtogi
tíbetsku þjóðarinnar.
Nicolas Sarkozy
Skýtur öðrum evrópsk-
um leiðtogum ref fyrir
rass þrátt fyrir skamma
setu í forsetastóli.