Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.2010, Qupperneq 26

„Sýningin gefur hugmynd um hvern-
ig leikstarf þróast í litlu bæjarfélagi
úti á landi. Það eru ákveðnar hlið-
stæður á milli slíkra staða, þótt leik-
listarlífið á hverjum stað sé misjafnt
eftir áhuga, aðstæðum, persónum og
ýmsu öðru,“ segir Jón Viðar Jónsson,
forstöðumaður Leikminjasafns Ís-
lands. Um síðustu helgi opnaði safn-
ið sýningu í Góðtemplarahúsinu, eða
Gúttó, í Hafnarfirði þar sem leiksaga
bæjarins er umfjöllunarefnið.
Saga leikstarfsemi í Hafnarfirði
spannar nákvæmlega 130 ár. Það er
þó tilviljun að sögn Jóns Viðars að
það hittist þannig á með tímasetn-
ingu sýningarinnar. Bygging Gúttós,
sem stendur á Suðurgötu 7, var risa-
stórt skref í þessum hluta sögu bæj-
arins en húsið var vígt árið 1886.
„Þetta voru reyndar tímamót í allri
menningarstarfsemi í Hafnarfirði yf-
irleitt,“ segir Jón Viðar. „Þetta er fyrsta
fjölnota samkomuhúsið í bænum.
Hér fór svo margt fram, bæjarstjórn-
in hélt hér fundi og öll möguleg félög
fengu hér inni. Það var þannig með
þessi hús Góðtemplarareglunnar alls
staðar þar sem þau spruttu upp,“ seg-
ir Jón Viðar en Templarar reistu sam-
komuhús yfir starfsemi sína á helstu
þéttbýlisstöðum, svo sem Akureyri,
Ísafirði, Hafnarfirði, Seyðisfirði, Eski-
firði, Vestmannaeyjum og víðar.
Mikilvægi Reglunnar
Góðtemplarareglan var vagga ís-
lenskrar leikstarfsemi. Þetta var öfl-
ug, alþjóðleg félagsmálahreyfing
sem nam land á Íslandi á miðjum ní-
unda áratug nítjándu aldar.
„Eitt meginmarkmið hennar var
að vinna gegn áfengis- og tóbaks-
nautn, og einnig að stuðla að félags-
anda og samstöðu,“ segir Jón. „Besta
ráðið til þess var að finna fólki heil-
brigðari og þroskavænlegri áhuga-
mál og tómstundastörf en almennt
voru í boði á þeim tíma. Leiksýningar
urðu því eðlilega mjög snemma vin-
sæl fjáröflunarleið og drjúg tekjulind
fyrir starfsemi og byggingu.“
Jón bætir við að reglan hafi verið
mjög lýðræðisleg; þarna hafi kom-
ið saman fólk af öllum stéttum og
báðum kynjum. „Hún er því á vissan
hátt byltingarhreyfing og reglan um-
bylti íslenskum félagsmálum á fáum
áratugum. Upp úr þessu spretta leik-
félögin og verkalýðsfélögin eru líka
einn angi hennar. Þarna lærir fólk
að vinna saman félagslega sem það
kunni náttúrlega ekkert á þessum
tíma því það var ekkert skólakerfi
eða neitt sem byggði slíkt upp. Skóla-
kerfið var auðvitað í höndum valda-
stéttarinnar og það má segja að Góð-
templarareglan hafi verið friðsamleg
byltingarhreyfing. Hún hafði því gíf-
urlega þýðingu fyrir þjóðina.“
Gúttó er dæmi um íslenskt lands-
byggðarleikhús eins og það gerist
best, segir Jón. Af þeim sökum hafi
Leikminjasafnið alltaf haft sérstakt
dálæti á húsinu.
Eldhugar og upphafsmenn
„Á þessari sýningu er farið yfir þessa
sögu, en auðvitað stiklað á mjög
stóru. Það er líka reynt að benda á þá
sem hafa verið frumkvöðlar og eld-
hugar. Það er alltaf þannig að menn
rífa upp með sér aðra; það þarf ein-
hvern kraft,“ segir Jón.
Prímusmótorinn á þeim árum
sem leikstarfsemi var að hefjast í
Gúttó á ofanverðri nítjándu öld var
Þorsteinn Egilsson. Hann var son-
ur Sveinbjörns Egilssonar, skálds
og rektors, og því bróðir Benedikts
Gröndal en Þorsteinn gerðist kaup-
maður og útgerðarmaður í Hafnar-
firði.
„Það er svolítið gaman að því að
hann er einn af þessum ungu mönn-
um sem hrífast af Sigurði Guð-
mundssyni málara þegar hann kem-
ur til Reykjavíkur 1858,“ lýsir Jón.
„Sigurður var mikill áhugamaður um
leiklist og varð mikill aflvaki í leiklist-
armálum þjóðarinnar, dreif upp sýn-
ingar, hvatti skáldin til að skrifa leik-
rit og útbjó sjálfur leiktjöld. Hann var
eldsál sem markaði afskaplega djúp
spor í sögu þessa tíma og Þorsteinn
er einn úr hópnum í kringum hann.
Sigurður kveikir í honum neista.“
Þegar Þorsteinn kom til Hafnar-
Ljótu háLfvit-
arnir í ÝdöLum
Ljótu hálfvitarnir fagna útgáfu þriðju
hljómplötu sinnar með tónleikum
að Ýdölum í Aðaldal í Suður-Þing-
eyjarsýslu á laugardagskvöldið.
Platan ber, líkt og fyrri plötur þeirra,
nafnið Ljótu hálfvitarnir en þó má
þekkja hana frá eldri plötum á græn-
um lit sem er áberandi á umbúðum
hennar og svo á því að ekkert af lög-
unum á henni er á hinum plötun-
um. Tónleikarnir hefjast klukkan 21
og verður efni af nýju plötunni uppi-
staðan í efnisskránni, en þó verður
lætt inn vinsælum slögurum af eldri
plötum. Einnig munu Hálfvitarnir
kalla til liðs við sig ýmsa af þeim sem
lögðu þeim lið við gerð plötunnar.
Miðaverð er 2.500 krónur, miðasala
á midi.is.
um heLgina
rómað tónLeikaprógramm Tvær af framsæknustu
rokksveitunum vestan Bláfjalla, Kimono og Swords of Chaos, ætla að snúa
bökum saman á laugardagskvöldið og leika rómað tónleikaprógramm sitt
á Sódómu Reykjavík. Langt er síðan þessar tvær sveitir leiddu saman hesta
sína, en það var á Sólarsömbunni á Organ síðasta vetrardag 2008. Miðaverð
er 1000 krónur, húsið er opnað klukkan 23 og fyrsta hljómsveit hefur leika
stundvíslega á miðnætti.
tónListar-
hátíðin frum
Hin árvissa nútímatónlistarhá-
tíð Frum, sem kammerhópurinn
Adapter og Listasafn Reykjavíkur
standa fyrir, fer fram á Kjarvals-
stöðum á laugardag og sunnu-
dag. Þema hátíðarinnar í ár er
Japan í norðri. Megináhersla
Frum-hátíðarinnar er að kynna
meistaraverk nútímatónbók-
mentanna fyrir tónlistarunnend-
um. Auk þessa eru alla jafnan
flutt tónverk eftir yngri kynslóð
tónskálda, íslenskra og erlendra.
Á fyrri tónleikunum verður leik-
in tónlist eftir Toru Takemitsu
og Joji Yuasa en þeir eru tvö af
stærstu nöfnum japanskrar sam-
tímatónlistar. Á seinni tónleikum
hátíðarinnar verða frumflutt á Ís-
landi splunkuný verk frá Íslandi,
Finnlandi og Þýskalandi.
26 föstudagur 11. júní 2010
Hlynur Hallsson og Jóna Hlíf Halldórsdóttir starta þríleik:
áfram með smjörLíkið!
rokk í Þjóð-
Leikhúsinu
Leikfélagið Hugleikur sýnir leikritið
Rokk í Kassanum, litla sviði Þjóðleik-
hússins, í kvöld, föstudag. Sýningin
var valin athyglisverðasta áhuga-
leiksýning ársins leikárið 2009-2010.
Aðeins er um að ræða tvær sýning-
ar í Þjóðleikhúsinu en sú fyrri var í
gær, fimmtudag. Rokk er eftir félaga
í leikfélaginu Hugleiki, þau Ástu
Gísladóttur, Júlíu Hannam, Sigurð
H. Pálsson og Þórarin Stefánsson og
leikstjórar eru Þorgeir Tryggvason
og Hulda B. Hákonardóttir. Verk-
ið fjallar um tvær hljómsveitir sem
deila með sér æfingahúsnæði. Eins
og gefur að skilja koma upp ýmsir
árekstrar og flækjur, enda böndin
bæði metnaðargjörn og einstakling-
arnir misflinkir í mannlegum sam-
skiptum.
Hlynur Hallsson og Jóna Hlíf Hall-
dórsdóttir opna sýningu í Listasafni
ASÍ á morgun, laugardag, klukkan
16. Hlynur og Jóna Hlíf vinna saman
að þríleiknum Áfram með smjörlík-
ið! sem fer fram í Reykjavík, á Djúp-
avík, og í Berlín sumarið og haustið
2010. Þetta er í fyrsta sinn sem þau
vinna saman sýningaröð en þau eiga
að baki víðtæka reynslu af sýningar-
haldi með öðrum og ein og sér.
Yfirskriftin Áfram með smjörlíkið!
slær taktinn og gefur fyrirheit um
viðfangsefni listamannanna. Fyrsta
sýningin í röðinni er í Listasafni ASÍ
og er undirtitill hennar Innantóm
slagorð. Unnið er með margvísleg-
an efnivið, þar með talið söguna og
smjörlíki, en til grundvallar liggur at-
hugun á listinni og tengslum henn-
ar við hagkerfið. Sýningunni, sem
stendur til 4. júlí, fylgir bókverk sem
Hlynur og Jóna skapa í sameiningu.
Önnur sýning raðarinnar er haldin í
Verksmiðjunni á Djúpavík. „... Og til-
biður guð sinn sem deyr“ er undirtit-
ill sýningarinnar en þar verða rým-
isbundnar innsetningar í fyrirrúmi.
Sýningin verður opnuð 17. júlí og
stendur til 28. ágúst.
Þriðja sýningin verður opnuð 3. sept-
ember í 111 – a space for contempor-
ary art í Berlín. Undirtitill hennar er
Byltingin er rétt að byrja en á þeim
nótum endar síðasti hluti raðarinnar.
Bæði Hlynur og Jóna vinna með
marga ólíka miðla; ljósmyndir, víd-
eó, texta, gjörninga og innsetningar.
Verkin draga dám af því hvaða mið-
ill verður fyrir valinu í hvert sinn en
þátttaka áhorfandans er oft mikil-
væg.
Hlynur og Jóna Hlíf Fyrsti hluti þríleiks
þeirra, Áfram með smjörlíkið!, verður
opnaður í Listasafni ASÍ á laugardaginn.
friðsöm byLting tempLaranna
Leiksaga Hafnarfjarðar er um margt
merkileg, eins og þeir sem leggja leið sína
í Gúttó við Suðurgötu þar í bæ komast
að raun um. Þar stendur nú yfir sýning
þar sem stiklað er á stóru í þessari sögu.
Húsið sjálft skipar þar stóran sess, eins og
Jón Viðar Jónsson, forstöðumaður Leik-
minjasafns Íslands, fræddi blaðamann DV
um í vikunni.
Ófrýnileg Hulda Runólfsdóttir í leikritinu
Kinnarhvolssystrum hjá Leikfélagi Hafnar-
fjarðar veturinn 1950-51. Höfundur verksins
er Daninn Carsten Hauch, leiktjaldið er eftir
Sigurð Guðmundsson málara.
Gúttó Viðgerðir standa nú yfir á þessu
sögufræga húsi við Suðurgötu í Hafnarfirði.
MYND HöRðuR SVEiNSSoN