Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.2011, Qupperneq 23

Viðtal | 23Miðvikudagur 10. ágúst 2011
morgni í Sahara-eyðimörkinni
og arabarnir sungu og döns-
uðu.“
Hún hefur einu sinni farið
til Mexíkó. „Ég var í Porto Vall-
arta og það var einstök stemn-
ing þar. Við borðuðum alltaf á
útiveitingastöðum við sjóinn
því mér fannst svo dásamlegt
að heyra í sjónum.“
Hún ferðaðist í eitt skiptið
með vinkonu sinni í bílaleigu-
bíl og var keyrt frá Lúxemborg
áleiðis til Sviss og Ítalíu þar sem
þær dvöldu m.a. í Róm. „Það
voru svo margir gáttaðir á okk-
ur að ætla að ferðast tvær í bíla-
leigubíl. Þetta gekk svo vel. Í
annað skipti var ein vinkona
mín í London og ætluðum við
að hittast í París. Maður fær svo
góða þjónustu hér á flugstöð-
inni og var ég leidd út í vél á
Keflavíkurflugvelli og var flogið
til Parísar þar sem vinkona mín
tók á móti mér. Við vorum á eig-
in vegum í hálfan mánuð í París
og svo tókum við lest til Amster-
dam þar sem við vorum í viku.
Ég fer alltaf með einhverjum
vinkonum – stundum förum
við nokkrar saman en stundum
fer ég með einni úr vinkvenna-
hópnum.“
Brynja fór einu sinni með
vinkonu sinni til Kýpur. Blindur
maður vann á hótelinu sem þær
gistu og í dag eru hann og vin-
kona Brynju hjón.
Brynja hefur farið í skipu-
lagðar rútuferðir. Hún fór fyrir
nokkrum árum til Sýrlands og
Líbanon og segir hún að margt
hafi verið skoðað svo sem forn-
minjar, hún talar um stemn-
inguna, kryddlyktina á mörk-
uðum og ysinn og þysinn.
„Mér finnst spennandi að fara
til svona framandi staða. Þetta
var erfið ferð út af gigtinni þar
sem ég þurfti að fara inn og út
úr rútunni og sofa kannski eina
nóttina á þessu hóteli og tvær
nætur á hinu. Ég lét mig hafa
það. Ég man eftir einu skipti
sem ég var ofboðslega hrædd
og leið ekki vel en það var þegar
farið var með hópinn í palest-
ínskar flóttamannabúðir í Líb-
anon þar sem strákar gerðu
hróp að okkur. Hræðslan var
hins vegar ástæðulaus.“
Hvað hina rútuferðina varð-
ar þá var ferðast um Evrópu.
Þá var m.a. keyrt um sveitir og
sveitaþorp og segir hún að dvöl
í Salzburg í Austurríki hafi ver-
ið toppurinn á ferðinni. „Þessi
borg heillaði mig svo mikið.
Það eru göngugötur í miðbæn-
um og ég heyrði ekkert í bílum.
Þetta var svo rólegt og yndislegt.
Gömlum byggingum í barokk-
stíl var lýst fyrir mér og ég heyrði
þungan óm í dómkirkjuklukk-
unni. Stemningin var svo flott.“
Grípur öll tækifæri
Brynja þreifar. Finnur stemn-
inguna. Samferðamenn henn-
ar lýsa fyrir henni því sem fyrir
augu þeirra ber. „Það er sérstök
stemning á hverjum stað. Sér-
stök lykt. Maður notar lyktar-
skynið og heyrn.“
Hún segir ferðalagið byrja
áður en lagt er í hann. „Þá er ég
að undirbúa, spekúlera í hvert
ég fer, hvað ég ætla að sjá og
hvað ég ætla að taka með. Ég
hlakka til. Svo fer ég í ferðalag-
ið, upplifi fullt af skemmtilegum
hlutum og þegar ég kem heim á
ég endurminningarnar. Þetta er
ein besta fjárfesting sem maður
getur átt: Góðar upplifanir og
minningar.“
Dvöl í ólíkum löndum þýðir
í flestum tilfellum að smakkað
er á nýjum réttum. Brynja hef-
ur gaman af að prófa alls kon-
ar rétti og segist hafa gaman af
að elda og gera tilraunir í elda-
mennskunni og býður þá gjarn-
an vinum sínum í mat.
Engin utanlandsferð er
skipulögð þetta sumarið. Eng-
in vinkona er til taks hvað slík
ferðalög varðar. „Ég hef gripið
öll tækifæri því maður veit aldrei
hvenær heilsan leyfir kannski
ekki meiri ferðalög eða hvenær
ég hef kannski engan til að fara
með. Ég fer ekkert ein. Mig vant-
ar ferðafélaga núna en ég sætti
mig alveg við að fara ekkert út í
sumar. Það væri frekja að hugsa
annað þegar maður er búinn
að ferðast svona mikið og fá að
upplifa svona margt.“
Hún er líka almennt dug-
leg að ferðast innanlands. Hún
segist vera margbúin að fara
hringinn, ferðast um Vestfirði,
Strandir, Austfirði, hún hefur
farið í Þórsmörk og „upp um all-
ar sveitir“. Hún hélt einu sinni
upp á afmælið sitt á Skálafells-
jökli, sem gengur út af Vatna-
jökli, og var gist í skála um nótt-
ina.
Tónleikar, leikhús
og kvikmyndir
Engin var endurhæfingin fyrir
blinda og sjónskerta á Íslandi
þegar Brynja missti sjónina fyrir
33 árum. Nú eru breyttir tímar.
Blindir og sjónskertir geta nýtt
sér ýmiss konar þjónustu, svo
ekki sé minnst á tölvutæknina
sem Brynja segir að hafi gjör-
breytt mörgu. „Það eru tal-
gervlar í tölvum, punktaletur og
stækkað letur fyrir sjónskerta,
það eru talgervlar í farsímum,
hitamælum, úrum, klukkum,
baðvogum og eldhúsvogum og
til eru alls konar hjálpartæki.
Það verður vonandi innan árs
búið að fullhanna erlendis nýj-
an talþjón með mannsrödd sem
mun nýtast blindum og sjón-
skertum í tölvum, GSM-símum,
úrum, klukkum og öðrum tækj-
um. Nýi talþjónninn mun verða
mun skýrari og með þægilegri
rödd en talgervlarnir sem nú
eru í notkun.“
Brynja fer ekkert út nema
að einhver fari með henni. „Ég
fer mjög lítið út ein. Ég missti
heyrnina á vinstra eyranu þegar
ég var 18 ára; þetta var svo mikil
óheppni. Ég fékk kvefvírus sem
olli þessu. Heyrnin fór á einni
nóttu. Þetta háði mér ekki neitt
fyrr en eftir að sjónin fór þeg-
ar ég var 29 ára. Ég er svolítið
hrædd í umferðinni; ég get ekki
alltaf greint úr hvaða átt hljóð-
in koma. Persónuleg, notenda-
stýrð þjónusta myndi gagnast
blindum og sjónskertum og
auka frelsið.“
Hún segist hafa átt stóran
þátt í að ferðaþjónustu blindra
var komið á laggirnar sem felst í
ákveðnum fjölda leigubílaferða
á mánuði sem lögblindir fá nið-
urgreiddar.
Brynja er dugleg að fara á
tónleika, í leikhús og á íslensk-
ar kvikmyndir. Hún talar um að
erlendis sé verið að talsetja túlk-
un á myndir og sjónvarpsefni
og segist hún bíða spennt eft-
ir að það komi hingað til lands;
því er þá lýst hvað er að gerast
á tjaldinu þegar ekkert er sagt.
„Hljóðlýsingar gegna því hlut-
verki að færa sjónrænar upplif-
anir yfir í orð þannig að blindir
og sjónskertir geti notið efnis
í sjónvarpi, kvikmyndum og á
leiksýningum og einnig á mál-
verkasýningum og söfnum. Ég
vona að við þurfum ekki að bíða
lengi eftir að fá hljóðlýsingar
hingað til lands. Það væri svo
miklu skemmtilegra fyrir fylgd-
armanninn að sleppa við að lýsa
og útskýra. Ef þetta væri í boði
gæti ég jafnvel farið ein í leikhús
– þá væri ég með heyrnartól og
gæti hlustað á lýsingarnar.“
Sátt við lífið
Þegar Brynja fékk fyrra gigtar-
kastið 16 ára gömul gerði hún
sér grein fyrir hve fallvalt lífið
er. „Ég hef verið ánægð ef ég
hef átt fyrir ferðum. Ég hef fjár-
fest í ferðalögum. Það skipt-
ir mig mestu máli að vera sátt
við guð og menn og eiga fjöl-
skyldu og vini og eiga huggu-
legt heimili.“
Hún er aldrei einmana.
Segist alltaf hafa svo mik-
ið að gera. Hún er í vinnu og
svo þegar heim kemur hlust-
ar hún mikið á útvarp, hljóð-
bækur, tónlist og er í tölvunni.
„Svo næ ég mér í félagsskap;
ef hann kemur ekki þá sæki ég
hann. Það þýðir ekkert að sitja
heima og bíða eftir því að sím-
inn hringi. Maður þarf líka að
gera eitthvað sjálfur.“
Hún segist vera sátt við lífið.
„Ég hefði náttúrlega viljað hafa
sjónina en ég er ekkert að velta
mér upp úr því. Þessu verður
ekki breytt og þá spilar maður
þeim spilum sem maður hefur
á hendi. Verra gæti það verið.
Ég lærði þessa góðu setningu
af gamalli konu sem var mik-
il vinkona mín þegar ég var
rúmlega tvítug. Maður getur
alltaf fundið eitthvað verra. Ég
held að það gæti verið verra
að missa heyrnina. Ef ég hefði
mátt velja hefði ég frekar viljað
missa sjón heldur en heyrn;
kannski af því að ég er svo for-
vitin og þá get ég talað við fólk,
hlustað á útvarp, tónlist, leik-
rit og bækur. Ég get hlustað á
sjóinn og fuglana. Ég held að
það sé miklu erfiðara að missa
heyrn.“ Hvert er fallegasta
hljóðið? „Fuglahljóð. Það er
alltaf gaman að heyra í lóunni.“
Fjólublár
uppáhaldsliturinn
Bláa og hvíta mussan. Bláu sól-
gleraugun. Brynja segist pæla
mikið í litum. „Ég hef alltaf ver-
ið pjöttuð og vil líta vel út. Ég vil
alltaf vera í stíl og ég valdi allt
sem er hérna inni – liti og mynd-
ir og ég vel öll föt sem ég kaupi.
Ég er með mjög gott sjónminni.
Ég man hvernig fjöllin líta út,
himinninn, stjörnurnar, tunglið,
sólin, sólarlagið og sólarupprás-
in. Ég man þetta allt mjög vel. Ég
man hvernig sjórinn er – bæði
úfinn og sléttur. Ég man hvern-
ig liturinn á sundlaugarvatninu
er.“
Hún segir að fjólublár sé
uppáhaldsliturinn. Og blár. „Ég
reyni að festa mig ekki alveg í
þessu fjólubláa. Svo vil ég ekki
sjá suma liti nálægt mér svo sem
eldrauðan, grænan og brúnan.“
Draumarnir eru í litum. „Ég
er alsjáandi í draumi og mig
dreymir aldrei að ég sé blind.
Það finnst mér svo merkilegt.“
Brynja veit hvað hún vill.
Hún segist hafa keypt bol en
vera ekki viss um að hann sé
fjólublár eins og sagt hafi ver-
ið í versluninni. Hún nær í tvo
boli – annar er fjólublár en
hinn: Jú, hann er með fjólu-
bláu ívafi en virðist blár mið-
að við hinn. Brynja þrýstir litlu
tæki upp að honum og vélræn
rödd berst úr tækinu sem seg-
ir: „Blue.“ Svava Jónsdóttir
„Ég var í sjokki.
Ég þorði ekki
að gráta því ég var svo
hrædd um að eyði-
leggja augað.
„Ég er alsjáandi
í draumi og
mig dreymir aldrei að
ég sé blind. Það finnst
mér svo merkilegt.
Brynja Arthúrsdóttir „Persónuleg, notendastýrð
þjónusta myndi gagnast blindum og sjónskertum og
auka frelsið.“ Myndir hörður SveinSSon