Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2013, Blaðsíða 2

2 Fréttir 26. ágúst 2013 Mánudagur
E
lli tott var uppnefnið sem
hann fékk eftir að honum
var nauðgað á skólaballi.
„Elli tott,“ sögðu þeir og
hlógu, krakkarnir í skólanum.
Stríðnin viðhélt skömminni sem tók
sér bólfestu í huga hans, hertók sál­
ina og hafði áhrif á allt hans líf þar
til hann fékk taugaáfall og endaði
á geðdeild. Í kjölfarið tókst honum
að vinna sig aftur inn í hamingju og
hugarró og segir nú sögu sína í von
um að aðrir strákar þurfi ekki að þola
það sama verði þeir fyrir kynferðis­
ofbeldi.
Misnotaður á skólaballi
Elfar Þór Erlingsson var venjulegur
strákur í Hafnarfirði sem hafði gaman
af íþróttum og æfði bæði handbolta
og fótbolta. Hann var feiminn en átti
marga góða vini og gott líf. Sumarið
eftir tíunda bekk drakk hann áfengi
í fyrsta sinn og á fyrsta ári í mennta­
skóla var slegið upp balli í skólanum.
Hann hafði fengið sér í tána með
félögunum fyrir ballið og kannski
einum of mikið því þegar hann kom
á ballið var hann orðin ofurölvi. „Ég
fann einhvern sófa og lagðist í hann
þar sem ég var við það að drepast
áfengisdauða. Síðan kom einhver
stelpa sem gekk beint að mér, renndi
niður buxnaklaufinni og byrjaði að
fitla við mig. Það endaði með því að
hún tottaði mig. Ég var við meðvit­
und og vissi hvað hún var að gera en
ég hafði hvorki styrk né getu til þess
að gera eitthvað í því. Síðan kláraði
hún og ég drapst.“
Þegar ballið var búið fór Elfar
Þór heim og svaf úr sér. Morgun­
inn eftir rann upp fyrir honum
hvað hafði gerst. „Ég fann strax fyrir
skömm og kvíða,“ segir hann, „en þótt
nauðgunin væri afstaðin þá var þetta
hvergi nærri búið.“
Ætluðu að taka þetta upp á vídeó
Af því að þegar hann kom í skólann þá
hófst stríðnin. „Stríðnin viðhélt þeirri
hugmynd að þetta væri mér að kenna,
að ég hefði gert mistök og væri bara
einhver trúður. Það jók enn á skömm­
ina að ég var niðurlægður vegna þess
að mér var nauðgað.
Fyrir utan allar athugasemdirnar
sem ég þurfti að þola þá var hlegið að
mér. Það var jafnvel skrifað um þetta í
skólablaðið þar sem ég var uppnefnd­
ur Elli tott og gert grín að mér. Fólk var
alltaf að minna mig á þetta og hlæja.
Ég var aðhlátursefnið, en ekki hún
– af því að í huga skólafélaga minna þá
var þetta ekki misnotkun heldur var ég
bara einhver vitleysingur sem lét totta
sig fyrir framan alla á skólaballi.
Það munaði hársbreidd að strák­
arnir í vídeóráðinu hefðu náð þessu á
vídeó, eða svo var mér sagt. Það hefði
verið vægast sagt ógeðslegt. Pældu í
því ef allur skólinn hefði getað horft
á þetta, ég myndi ekki vilja hugsa þá
hugsun til enda að það væri til upptaka
af þessu einhvers staðar.“
Titraði af reiði
Næstu daga og vikur fylltist Elfar Þór
af heift og reiði, nánast hatri gagnvart
þessari stelpu, án þess að vita einu
sinni hver hún var. „Ég hef aldrei viljað
vita hver hún er. Ég veit ekki einu sinni
hvernig hún lítur út,“ útskýrir hann.
„En ég man að ég titraði oft af reiði
þegar fólk var að skjóta á mig.
Af því að ég fann fyrir svo djúp­
stæðri skömm þá reyndi ég aldrei að
svara fyrir mig eða láta fólk vita af því
hvernig mér raunverulega leið. Ég
reyndi bara að gera lítið úr þessu og tjá
mig sem minnst um þetta, fór frekar
en að ræða þetta. Ég gat ekki talað um
þetta við neinn.“
Þegar hann horfir til baka og sér
sig fyrir sér í skólanum þá er hann
alltaf einn. Hann átti auðvitað sína
vini og hélt áfram að umgangast þá en
honum leið eins og Palla sem var einn
í heiminum. „Það var enginn þarna
sem ég gat leitað til. Ég fékk enga hjálp,
bara stríðni og niðurlægingu. Fé­
lagar mínir gerðu lítið úr mér og of­
beldið hélt áfram í skólanum þar sem
ég var minntur á nauðg unina á hverj­
um degi. Innra með mér grasseraði
skömmin og reiðin.“
Hætti í skólanum
Afleiðingarnar voru margvíslegar.
Elfar Þór lokaði á tilfinningarnar, varð
hálfdofinn og hleypti engum að sér.
Með tímanum varð hann hálfgerður
einfari. „Mér leið mjög illa og enn verr í
skólanum. Eins hafði þetta áhrif á ein­
beitingu og áhuga og mér fór að ganga
verr í skólanum og það endaði með því
að ég flosnaði upp úr náminu. Ég var
alveg týndur.“
Satt best að segja þá missti hann trú
á sjálfum sér. „Ég hafði enga trú á að ég
gæti klárað stúdentsprófin. Sömuleið­
is hafði ég enga trú á sjálfum mér þegar
ég fór í háskóla og þurfti ég að hætta
vegna kvíða. Ég byrjaði nokkrum sinn­
um í náminu áður en ég náði tökum á
því,“ segir Elfar Þór sem lauk að lokum
námi í uppeldis­ og menntunarfræði.
Slæm sjálfsvirðing hafði einnig
þau áhrif að hann leitaði í óheilbrigð
sambönd með konum sem höfðu
lítið sem ekkert að gefa. „Ég hafði það
svo sem ekkert sjálfur heldur. Ég var
mjög markalaus og misbauð sjálfum
mér margvíslega. Ég var alltaf að leita
að óheilbrigðri nánd og einhverjum
skyndilausnum til að deyfa sársauk­
ann inni í mér. Fyrir vikið magnaðist
skömmin upp og vanlíðanin jókst.
Þannig lenti ég í tilfinningalegum
vítahring. Satt að segja var ég á mjög
slæmum stað.“
Endaði á geðdeild
Þegar verst lét glímdi hann við kvíða­
röskun og þunglyndi. „Þegar ég var
að fara í gegnum mín erfiðustu ár
þurfti ég einu sinni að fara upp á
bráðageðdeild þegar ég fékk hálfgert
taugaáfall. Andlega þjáningin kom
út í líkamlegum verkjum, ég herptist
allur saman, hjartað sló svo hratt að
ég gat ekki sofið og grét stanslaust.
Ég var í einhverri móður sýki og hélt
að ég væri að deyja. Mér fannst eins
og hjartað væri að springa. Þetta var
hræðilegur tími, ég var svo fullur af
sársauka.“
Það versta gekk yfir á tveimur sól­
arhringum. Í kjölfarið fór Elfar Þór til
geðlæknis sem vann með kvíðann og
þunglyndið. Skömmu síðar kynnt­
ist hann tólf spora samtökum þar
sem hann lærði að takast á við með­
virkni og umgangast annað fólk. Það­
an lá leiðin til ráðgjafa sem höfðu sér­
hæft sig í að takast á við afleiðingar
kynferðis ofbeldis.
Þetta var árið 2010 en eftir allt sem
á undan er gengið er Elfar Þór enn að
vinna í sjálfum sér. Hann er núna í við­
tölum hjá faglærðum þerapistum þar
sem hann lærir að þekkja eigin tilf­
inningar og setja sjálfum sér og öðr­
um mörk. „Ég er enn að vinna úr af­
leiðingunum en mér hefur aldrei liðið
eins vel og núna. Loksins er ég laus
við skömmina og þess fullviss að ég
bar ekki ábyrgð á ofbeldinu sem ég
var beittur. Enda getur enginn borið
ábyrgð á ofbeldi nema sá sem beitir
því. Ákvörðunin er alltaf hans. Það er
verst hvað ég var gjörsamlega varnar­
laus. Það var ekkert sem ég gat gert.
Þetta var svo mikil svívirðing. Á einni
stundu var allt tekið frá mér.“
Vildi að hann hefði fengið hjálp
Hann segist ekki hafa hugmynd um
það hvort stelpan hafi ætlað sér að
særa hann eða hvort hún hafi gert sér
grein fyrir því að það sem hún gerði
væri nauðgun og ofbeldi. „Það skiptir
engu máli, ofbeldi er alltaf ofbeldi og
hvatir þess sem beitir því breyta engu
þar um. Afleiðingarnar eru alltaf þær
sömu og þær eru mjög miklar. Það er
óhætt að segja að þetta atvik hafi mót­
að mig mjög mikið.
Ég hef stundum spurt mig að því
hvernig viðbrögð fólks hefðu verið ef
ég hefði verið stelpa og hún strákur.
Ég held að þau hefðu verið allt öðru­
vísi og ég vildi óska þess að viðhorfin
hefðu verið öðruvísi þannig að ég
hefði fengið hjálp í stað þess að vera
niður lægður.“
Satt best að segja þá hefur þetta
breytt allri sýn hans á samfélagið. „Mér
finnst mjög brenglað að fólk sé tilbúið
að ráðast á þolanda og verja geranda.
Að þolandi þurfi að berjast fyrir rétti
sínum og þola niðurlægingu. Pældu í
því, það er búið að nauðga manni en
samt er samfélagið tilbúið til þess að
gera lítið úr manni. Ég held að það sé
vegna þess að fólk hafi ekki styrkinn til
þess að horfast í augu við verknaðinn,
þetta er of ljótt. Þess vegna er skárra að
ráðast á þolandann sem minnir fólk á
það sem gerðist og reyna að þagga nið­
ur í honum. Gerandinn er ekkert að
minna fólk á það sem hann gerði eða
valda fólki óþægindum. Hann er bara
einhvers staðar í felum.“
Hann segir að hugmyndir fólks
um kynhlutverk hafi líka sitt að segja
í þessum efnum. „Þetta tengist auð­
vitað gömlu viðhorf unum til karla
og kvenna, að karlar eigi alltaf að
vera tilbúnir í kynlíf og það sé ekki
hægt að misnota þá. Ef kona misnot­
ar þá eru þeir hálfgerðir aumingjar.
Vegna reynslu minnar sé ég þessar
kyn ímyndir með allt öðrum augum.
Mér finnst þessar staðalmyndir svo
skakkar. Þær gera ekkert annað en að
ýta undir ofbeldi.“
Fann sáttina
Með breyttum viðhorfum, mikilli
vinnu og stuðningi unnustunnar hef­
ur honum þrátt fyrir allt tekist að finna
sátt í sínu lífi. „Ég er ekki búinn að
sættast við það sem gerðist en ég er
búinn að finna sátt í mínu lífi og sætt­
ast við sjálfan mig. Ætli það sé ekki það
sem fólk á við með fyrirgefningunni?
Ég fyrirgef ekki það sem gerðist en ég
öðlast innri frið og get haldið áfram að
lifa mínu lífi. Ég er hamingjusamur,
glaður og frjáls í dag. Það er það sem
skiptir máli.“ n
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is
n Ofurölvi á skólaballi þegar stúlka misnotaði hann kynferðislega n Niðurlægður og einmana
Nauðgað á skólaballi og
uppnefndur í skólablaðinu
„Pældu í því, það
er búið að nauðga
manni en samt er sam­
félagið tilbúið til þess
að gera lítið úr manni
Glímdi við kvíða Elfar Þór gekk í gegnum
mikla erfiðleika áður en botninum var náð og
bataferlið hófst. Þegar verst lét var vanlíð-
anin svo mikil að hann fékk taugaáfall.
Mynd KrisTinn MaGnússon