Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2013, Blaðsíða 10

Fórnarlömb auðlegðarskattsins
10 Fréttir 26. ágúst 2013 Mánudagur
n Fjölskyldur Bjarna Ben og Sigmundar Davíðs hafa greitt hundruð milljóna í auðlegðarskatt n Prófessor telur skattinn ekki stjórnarskrárbrot n Ráðgert að leggja auðlegðarskatt af
B
jarni Benediktsson fjármála-
ráðherra og Sigmundur Dav-
íð Gunnlaugsson forsætis-
ráðherra eru meðal þeirra
sem ekki munu þurfa að
greiða auðlegðarskatt ef hugmyndir
þess fyrrnefnda um afnám skattsins
verða að veruleika.
Skatturinn, sem byrjað var að inn-
heimta árið 2010, leggst á einstak-
linga sem eiga meira en 75 milljón-
ir króna og hjón sem eiga meira en
100 milljónir króna. Skatturinn nem-
ur 1,5 prósenti af eignum umfram
skuldir hjá einstaklingum sem eiga á
bilinu 75 til 150 milljónir og hjónum
sem eiga á bilinu 100 til 200 milljón-
ir en þeir aðilar sem eiga meiri eignir
en þetta þurfa að greiða 2 prósent af
þeim til ríkisins.
Báðir eiga þeir Bjarni og Sig-
mundur Davíð meiri eignir en þetta:
Sá fyrrnefndi er skráður fyrir 128
milljónum króna, ásamt konu sinni,
og sá síðarnefndi á 1,1 milljarð króna
umfram skuldir ásamt konu sinni.
Báðir ráðherrarnir losna því við að
greiða auðlegðarskattinn ef hann
verður afnuminn.
Eignaupptaka?
Bjarni rökstuddi skoðun sína um
afnám auðlegðarskattsins með
þeim orðum í þættinum Vikulok-
in á laugardaginn að líklegt væri að
skatturinn væri brot gegn eignar-
réttarákvæðum stjórnarskrárinn-
ar. „Ég tel reyndar að það sé nú allt
á mörkum þess sem heimilt er sam-
kvæmt stjórnarskrá og það sem nú
þegar hefur verið ákveðið ef það þá
brýtur ekki hreinlega stjórnarskrána.
Það getur vel verið að það verði látið
reyna á það fyrir dómstólum. […] Þar
er einfaldlega um það að ræða að
það sé gengið svo hart fram í þessari
skattlagningu að það jaðri eða gangi
gegn eignarréttarákvæðum stjórnar-
skrárinnar. Og þarna er þá um það að
ræða að mönnum er gert að greiða
skatt sem er í raun og veru margfald-
ar ráðstöfunartekjur viðkomandi að-
ila.“
Bjarni vísaði svo til þess að fyrir
dómstólum væri í gangi mál einstak-
lings gegn ríkinu þar sem látið væri
reyna á það hvort auðlegðarskattur-
inn stæðist stjórnarskrá en um er að
ræða Guðrúnu Lárusdóttur, eiganda
útgerðarinnar Stálskipa í Hafnar-
firði, sem vill að ríkið endurgreiði
sér þær 35 milljónir króna sem hún
hefur greitt í auðlegðarskatt á þeim
forsendum að innheimtan sé brot
á stjórnarskrá. Dómstólar hafa ekki
skorið úr um lögmæti auðlegðar-
skattsins fyrir dómi þar sem enginn
annar en Guðrún hefur höfðað slíkt
dómsmál út af auðlegðarskattinum –
svo vitað sé.
Efins um rökstuðninginn
En hvað segja lögfræðingar um þessa
túlkun Bjarna á auðlegðarskattinum?
Björg Thorarensen, prófessor í
stjórnskipunarrétti við Háskóla Ís-
lands, er efins um það við fyrstu sýn
að auðlegðarskatturinn sé brot á
stjórnarskrá. „Við fyrstu sýn verður
ekki séð að þessi skattlagning verði
talin andstæð eignarréttarákvæði
stjórnarskrárinnar, a.m.k. ef litið er til
dómaframkvæmdar, enda hefur lög-
gjafanum verið veitt talsvert svigrúm
í þessum efnum. Það þarf mjög mik-
ið til að koma svo skattlagning telj-
ist vera jafngild eignaupptöku, hún
þarf að vera óvenjulega há og þung-
bær og skýrt brot á jafnræðisreglu.“
Björg segir að varla sé hægt að leggja
auðlegðarskattinn, sem er á bilinu
1,5 til 2 prósent, að jöfnu við eigna-
upptöku. Almennt séð segir Björg
að í skattkerfinu sé það viðurkennt
sjónarmið að meiri byrðar séu lagð-
ar á þá sem hafa meiri tekjur og svo
framvegis. „Við fyrstu sýn virðist mér
því að það sé fjarri lagi að þessi skatt-
lagning höggvi nærri eignarréttará-
kvæði stjórnarskrárinnar.“
Björg hefur skrifað um skatta
og eignarréttarákvæði í bók sinni
um stjórnskipunarrétt og er kafli úr
henni hér á opnunni. Þar segir Björg
meðal annars að „svigrúm“ ríkisins
til skattlagningar sé mikið og að þær
deilur um skattgreiðslur sem eigna-
upptöku sem farið hafi fyrir dómstóla
hafi yfirleitt endað með því að dóm-
stólar hafi úrskurðað eða dæmt rík-
inu í vil. Miðað við þessi orð Bjargar,
bæði almennt séð og eins með sér-
tækari hætti, verður því ekki séð að
hún fallist á þá túlkun Bjarna Bene-
diktssonar að auðlegðarskatturinn
sé eignaupptaka.
Á hinn bóginn hafa aðrir lög-
fræðingar lýst yfir efasemdum um
lögmæti skattsins, til að mynda
Hróbjartur Jónatansson í grein í
Viðskiptablaðinu árið 2011. Hró-
bjartur sagði að hann teldi skatt-
inn fela í sér stjórnarskrárbrot og
sagði að dómstólar þyrftu að skera
úr um það hvort svo væri: „Að
mínu mati ríkir a.m.k. verulegur
vafi á lögmæti auðlegðarskattsins
eins og hann er settur fram og því
nauðsynlegt að fá dómstóla til að
skera úr því hvar valdmörkin séu
á milli réttmætrar og óréttmætrar
eignaupptöku.“
Dómsmál Guðrúnar Lárusdóttur
gegn íslenska ríkinu, og væntanlega
hæstaréttardómurinn í því máli þar
sem reikna má með að það fari til
Hæstaréttar Íslands, mun væntan-
lega skera úr um þessa óvissu sem
Hróbjartur lýsti.
Eiga milljarða
Þeir Bjarni og Sigmundur Davíð
munu ekki bara losna við skattinn
persónulega heldur munu margir úr
fjölskyldum þeirra losna við skatt-
inn. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna,
og Gunnlaugur Sigmundsson munu
báðir sleppa við skattinn auk föður-
bróður Bjarna, Einars Sveinssonar, og
tengdaföður Sigmundar Davíðs, Páls
Samúelssonar. Þá eru fleiri eigna-
miklir aðilar tengdir þeim báðum.
Benedikt Sveinsson á nærri 1.200
milljónir króna samkvæmt skatta-
upplýsingum frá árinu 2010 og Gunn-
laugur Sigmundsson á 386 milljónir
samkvæmt upplýsingum um skatt-
greiðslur einstaklinga frá því á þessu
ári. Þeir báðir eru því langt yfir lög-
bundnu skattleysishámarki og greiða
því báðir auðlegðarskatt. Óbein eign
þeirra beggja, Bjarna Benediktssonar
og Sigmundar Davíðs, er því miklu
hærri í reynd þar sem feður þeirra eru
báðir stóreignamenn.
Þá á Einar Sveinsson, bróðir
Benedikts, tæpa tvo milljarða króna
umfram skuldir samkvæmt upplýs-
ingum um skattgreiðslur einstak-
linga árið 2012 og DV greindi frá
fyrr í sumar. Einar hefur verið með-
al hæstu skattgreiðenda landsins
síðastliðin ár en hann er fluttur frá
Íslandi og greiðir því ekki skatt hér
lengur. Einar mun vera búsettur í
Frakklandi. Samkvæmt heimildum
DV voru tvær meginástæður fyrir
flutningi Einars frá Íslandi: Annars
vegar hlerun sem hann varð fyrir út
af rannsóknum sérstaks saksóknara
á málefnum Glitnis og Sjóvár og svo
hins vegar skattalegar ástæður. Sjálf-
ur sagði Einar í viðtali við Viðskipta-
blaðið að ástæður flutninganna frá
Íslandi væru „persónulegar“. Einar
stendur í dómsmáli við íslenska rík-
ið út af skattamálum en ekki er vitað
hvers eðlis þau málaferli eru, hugs-
anlega er um að ræða deilu um auð-
legðarskattinn.
Ekki er vitað hversu miklar eign-
ir Páll Samúelsson á en auðlegð Sig-
mundar og konu hans, Önnu Sigur-
laugar Pálsdóttur, er tilkomin vegna
þess að hún fékk fyrirframgreiddan
arf frá Páli föður sínum fyrir
nokkrum árum. Deilan um arfinn
rataði næstum til dómstóla en samið
var utan þeirra á endanum. Páll seldi
Magnúsi Kristinssyni útgerðarmanni
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
Svigrúm ríkisins mikið
„Þá fléttast saman við þetta álitamál um jafnræði við skattlagningu og hvort óeðlilega
þung skattbyrði er lögð á ákveðinn hóp einstaklinga eða lögaðila í þjóðfélaginu miðað við
þær afleiðingar, sem hún hefur fyrir þann hóp. Þegar skera á úr um hvort skattlagning fari í
bága við eignarréttarákvæðið verður því að líta til margra atriða. Þar koma einkum til álita
fjárhæð skattsins, á hversu marga hann leggst og þá einkum hvort segja megi að einstakir
aðilar séu teknir út úr og hvort skattur sé miðaður við raunverulegt verðmæti í umráðum
skattþegns. Ágreiningur um takmörk skattlagningarvaldsins hefur margsinnis verið borinn
upp við dómstóla. Kröfur, sem reistar verða á því að farið hafi verið út fyrir þau takmörk,
hafa sjaldan náð fram að ganga, en ráða má af ummælum í dómum að þótt svigrúm
löggjafans í þessum efnum sé mikið sé heimild hans ekki takmarkalaus.“ Björg Thorarensen
í bókinni Stjórnskipunaréttur, bls. 479 til 484„Við fyrstu sýn
verður ekki séð
að þessi skattlagning
verði talin andstæð
eignarréttarákvæði
stjórnarskrárinnar.
Ríkustu ís e di ga niR
29. júlí 2 13 r
R
úmlega þrjú þúsund ís­
lensk r fjölskyldur greiddu
auðlegðarskatt á síðast ári
og s ilaði hann ríkissjóði
tekjum upp á tæplega 5,6
milljarða króna. Þetta eru ríkustu
fjölskyldur landsins. Auðlegðar­
katturinn er eignaskattur se leggst
aðeins á hreinar eignir, það er allar
ignir ð frádregnum öllum skuld­
um. Hann reiknast aðeins af eignum
umfram 100 milljónir króna þegar
um er að ræ a hjón o umfram 75
milljónir króna hjá ógift m.
DV hefur áætlað auð rík stu Ís­
lendingan a út frá greiddum auð­
legðarskatti árið 2012. Í efstu 25 sæt­
um listans eru margir þjóðþekktir
athafnamenn; útgerðarmenn, fjár­
festar og frumkvöðlar. Á toppin­
um trónir Kristján V. Vilhelmsson,
annar af helstu eigendum og stjórn­
endum útgerðarrisans Samherja, og
fast á hæl honum kemur fjárfestir­
inn Skúli Mogensen sem vermt hefur
efsta sætið unda farin ár.
Rétt er að taka fram að áætlaður
auður byggir hér aðeins á greiddum
uðle ðarskatti en svokallaður við­
bótarauðlegðarskattur, sem lagður
er á ismun nafnverðs og raunvirð­
is hlutabréfa, er ekki tekinn með í
reikninginn. Listann má því alls ekki
taka of hátíðlega en hann er ágætur
til viðmiðunar.
Kvótakó gar tróna efst
Eins og áð r sagði eru útgerðar­
me n nokkrir á meðal a ðugustu Ís­
lendinganna og ber þar hæst eigend­
ur og stjórnendur Samherja frá
Akureyri. Fyrirtækið ar keypt árið
1983 af bræðrunum Kristjáni og Þor­
steini Vilhelmssonum og frænda
þeirr , Þor teini Má Baldvinss ni.
Sa herji hefur mal ð gull í áraraðir
og er nú alþjóðlegt stórfyrirtæki með
3.500 starfsmenn víða um heim.
Kristján og Þor teinn Már eru
bá ir á listanum yfir þá sem greid u
mestan auðlegðarskatt á síðasta ári
og það sama gildir um H lgu S. Gu ­
mundsdóttur, fyrrverandi eiginkonu
Þorsteins Más. Helga fer með stóran
hlut í Sa herja og hefur gegnt for­
mennsku í Samherjasjóðnum sem
tofnaður var fyrir nokkrum árum.
Þorsteinn Vilhelmsson seldi sig út úr
Samherja ári 2000 n hann var að­
eins fáeinum milljónum frá því að ná
inn á listann.
Guðbjörg Matthíasdóttir, stærsti
eigandi Ísfélagsins í Vestmanna­
eyjum, gr iddi auðlegðarskatt upp á
tæplega 60 milljónir króna á síðasta
ári sem þýðir að skattskyldur auð­
ur hennar emur rúmlega þremur
milljörðum króna. Hún er í fjórða
sæti listans. Guðbjörg og Samherja­
men fara samanlagt með tæplega
helmingshlut í Árvakri, útgáfufélagi
Morgunblaðsins.
Aðrir útgerð rmenn á listanum
eru Guð undur Kristjánsson í Brimi
og J kob Valgeir Flos on útgerðar­
maður frá Bolungarvík. Þá er auður
Berglindar B. Jónsdóttur, sem skipar
áttund sæti listans, og Ragnheiðar J.
Jónsdóttur, sem skipar ellefta sætið,
einnig til kominn veg a fiskveiða.
Þær systur tilheyra Sjólasystkinun­
um svokölluðu e faðir þeirra var Jón
Guðmundsso , eigandi Sjólaskipa í
Hafnarfirði.
Erfingjar áberandi
Margir þeirra se greiddu hæstan
auðlegðarskatt á síðasta ári eign­
uðust veruleg n hluta eigna inna
í egnum arf. Auk B r lindar má
þar nefna Þorstein Hj ltested, sem
greiddi ásamt konu sinni tæpar 66
milljónir krón í auðlegðarskatt. Þor­
steinn er í þriðja sæti á listanum yfir
ríkustu Íslendi gana og nema eignir
hans rúmlega 3.400 milljónum ró a
samkvæmt útreikningum DV.
Þorsteinn var skattakóngur árin
2010 og 2011. Hann efnaðist gríðar­
lega þegar Kóp vogsbær tók hluta
af l nd reign hans vi Vatnsenda
eignarnámi og árið 2007 fékk hann
greidda 2,5 milljarða frá bænum.
Fjölskyldudeilur um eignarhald jarð­
an a hafa staðið í nær hálfa öld og
er þeim hvergi nærri lokið. Í maí síð­
astlið um st ðfesti Hæstiréttur dóm
Héraðsdóms Reykjaness um að Þor­
steinn væri ekki réttmætur eigandi
jarðarinnar heldur teldist hún til
eigna dánarbús Sigurðar Kristjáns
Lárussonar Hjaltested, afa Þorsteins,
sem lést ári 1966. Þessi niðurst ða
þýðir í raun að Þorsteinn hafi aldrei
átt frekara tilkall til auðæf nna en
aðrir afkomendur Sigurðar.
Á meðal annarra erfingja á fstu
sætum listans má nefna Kjartan
Gunnarsso , fyrrverandi fram­
kvæmdastjóra Sjálfstæðisflokks­
ins, og Sigríði Snæ rr, fyrrverandi
sendiherra. Eignir þeirra hjóna
nem rúmlega tveimur milljörðum
króna. Faðir Kjartans, Gunnar Axel
Pálsson hæstaréttarlö maður var
sterkefnaður og auðgaðist hann að­
allega á lánastarfsemi. Þegar Gunnar
lést árið 1991 var arfur sem kom í
hlut Kjartans, einkasonarins, rúmur
milljarður króna.
1 Kristján Vilhelmsson og Kolbrún Ingólfsdóttir 6.563 Kristján er einn af stjórnendum og aðaleigendum Samherja.
2 Skúli Mogensen og Margrét Ásgeirsdóttir 5.439 Skúli er stofnandi WOW air. Hagnaðist á sölu OZ til Nokia í september 2008.
3 Þorsteinn Hjaltested og Kaire Hjaltested 3.423 Erfði landareign á Vatnsenda og seldi Kópavogsbæ.
4 Guðbjörg Matthíasdóttir 3.073 Stærsti eigandi Ísfélagsins í Vestmannaeyjum.
5 Finnur Reyr Stefánsson og Steinunn Jónsdóttir 2.356 Finnur var framkvæmdastjóri hjá Íslandsbanka og hefur hagnast á
fjárfestingum. Hann er nú stjórnarformaður Klasa.
6 Kjartan Gunnarsson og Sigríður Snævarr 2.050 Kjartan erfði sterkefnaðan föður sinn sem féll frá árið 1991.
7 Benedikt Sveinsson og Guðríður Jónsdóttir 1.990 Benedikt Sveinsson er fjárfestir af Engeyjarættinni og faðir Bjarna
Benediktssonar fjármálaráðherra. Benedikt seldi Íslandsbanka Sjóvá árið
2003 og var stærsti eigandi N1 ásamt bróður sínum, Einari Sveinssyni, sem
nú er með lögheimili í Bretlandi.
8 Berglind B. Jónsdóttir og Sigurður Örn Eiríksson 1.927 Berglind er dóttir Jóns Guðmundssonar sem var eigandi Sjólaskipa í
Hafnarfirði.
9 Ingunn Wernersdóttir 1.888 Ingunn Wernersdóttir seldi sinn hlut í Milestone fyrir 5 milljarða árið 2005.
10 Sigurður Gísli Pálmason og Guðmunda H. Þórisdóttir 1.566 Sigurður er sonur Pálma í Hagkaupum og einn af eigendum IKEA á Íslandi.
11 Ragnheiður J. Jónsdóttir og Arnór Víkingsson 1.350 Ragnheiður er dóttir Jóns Guðmundssonar sem var eigandi Sjólaskipa
í Hafnarfirði.
12 Þorsteinn Már Baldvinsson 1.330 Þorsteinn er einn af stjórnendum og aðaleigendum Samherja.
13 Lilja Pálmadóttir og Baltasar Kormákur 1.198 Lilja er dóttir Pálma í Hagkaupum og hrossaræktandi í Skagafirði.
14 Stanley Pálsson og Ágústa H. Lárusdóttir 1.155 Stanley Pálsson var stjórnarformaður lyfjafyrirtækisins Omega Farma.
15 Sigmundur Davíð Gunnlaugsson og Anna S. Pálsdóttir 1.092 Anna er dóttir Páls Samúelssonar sem var eigandi Toyota-umboðsins
á Íslandi. Það var selt Magnúsi Kristinssyni útgerðarmanni árið 2005 á
7 milljarða króna.
16 Guðbjörg Edda Eggertsdóttir og Eyjólfur Haraldsson 1.081 Guðbjörg er forstjóri Actavis.
17 Helga S. Guðmundsdóttir 1.039 Helga er einn af eigendum Samherja og fyrrverandi eiginkona
Þorsteins Más Baldvinssonar, forstjóra fyrirtækisins.
18 Einar F. Kristinsson og Ólöf Októsdóttir 948 Einar var eigandi Danól og Ölgerðarinnar Egils Skallagrímssonar til ársins
2007 þegar fyrirtækið skipti um eigendur.
19 Kirstín Flygenring og Sigurður R. Helgason 912 Kirstín hefur verið í fréttum að undanförnu þar sem hún átti sæti í
rannsóknarnefnd Alþingis um starfsemi Íbúðalánasjóðs.
20 Baldur Guðlaugsson og Karítas Kvaran 826 Baldur starfaði lengi sem hæstaréttarlögmaður áður en hann varð
ráðuneytisstjóri fjármálaráðuneytisins. Hann hefur hagnast á hlutabréfa-
viðskiptum en var fundinn sekur um innherjasvik í aðdraganda bankahrunsins.
21 Jakob Valgeir Flosason og Björg Hildur Daðadóttir 784 Jakob er útgerðarmaður frá Bolungarvík. Hann átti einnig Stím ehf.
en málefni þess hafa verið á borðum sérstaks saksóknara frá bankahruninu.
22 Magnús Scheving og Ragnheiður Pétursdóttir Melsteð 738 Magnús er íþróttaálfur og maðurinn á bak við Latabæ.
23 Jón Pálmason og Elísabet Björnsdóttir 714 Jón er sonur Pálma í Hagkaupum og einn af eigendum IKEA á Íslandi.
24 Guðmundur Kristjánsson 685 Guðmundur er forstjóri og aðaleigandi Brims.
25 Hreggviður Jónsson og Hlín Sverrisdóttir 682 Hreggviður er forstjóri Veritas Capital og formaður Viðskiptaráðs Íslands.
n Útgerðar enn og erfingjar áberandi á
lista DV yfir 25 ríkustu fjölskyldur Íslands
Þau eru ríkust
Ólafur Kjaran Árnason
blaðamaður skrifar olafurk@dv.is Vill að ríkið endurgreiði
auðlegðarskattinn
G
uðrún Lárusdóttir, stærsti
eigandi Stálskipa í Hafnarf­
irði, fer ekki í launkofa með
andúð sína á auðlegðar­
skattinum. Hún greiddi ásamt
Ágústi Sigurðssyni, eiginmanni
sínum, auðlegðarskatt upp tæp­
ar 10 milljónir króna á síðasta ári
sem þýðir að skatturinn hefur
veri greiddur af um 600 milljón­
um króna. Við þá útreikninga er
hins vegar ekki tekið mið af við­
bótarauðlegðarskatti sem leggst
á hlutabréfaeignir. Þau hjónin
greiddu hátt í 50 milljónir króna í
viðbótarauðlegðarskatt sem þýðir
að eignir þeirra eru í raun miklum
mun meiri en hér er áætlað.
Guðrún Lárusdóttir, fram­
kvæmdastjóri Stálskipa í Hafnar­
firði, hefur stefnt ríkinu vegna
auðlegðarskattsins og krefst hún
þess að ríkissjóður endurgreiði þá
tugi milljóna króna sem hún hefur
g eitt í uðlegðarskatt. Hún telur
skattlagninguna brjóta í bága við
eignarréttarákvæði stjórnarskrár­
innar.
Tekist er um mál hennar í
Hér ðsdómi Reykjavíkur en í
st fnu hennar á hendur ríkinu
er m.a. vísað í ákvæði l ga og
mannréttindasáttmála Evrópu
um skatta. Gagnaöflun í málinu
stendur nn yfir og liggur ekki
fyrir hvenær aðalmeðferð fer fram
í því en þett mun vera fyrsta mál­
ið tengt auðlegðarskattinum sem
ratað hefur í dó sal.
Óttast að
þjófar no i
tekjuskrár
I
nga Lind Karlsdóttir, fjöl­
miðlakona, er mótfallin því að
tekjur Íslendinga séu gerðar
opinberar og óttast að mis­
indismenn notfæri sér upplýs­
ingarnar þegar þeir skipuleggj
ódæði verk sín. Þessu lýsti hún
yfir í morgunþætti Bylgjunnar þar
sem hún viðraði skoðanir sínar á
birtingu álagningarseðla. Sjálf býr
Inga Lind af r vel. Hún og eigin­
maður hennar, athaf amaðurinn
Árni Hauksson, búa í glæsihýsi á
Arnarnesinu og eiga 216 illjónir
í hreina eign. Þau borguðu tæpa
milljón í auðlegðarskatt á síðasta
ári. „Mér finnst alveg galið að
birta þe sar upplýsingar,“ sagði
Inga Lind í útvarpsviðtalinu.
Tölur eru í milljónum króna
Þetta eru fórnarlömb
auðlegðars attsins
814
Hrein eign
í illj