Fréttablaðið - 06.02.2015, Qupperneq 18

6. febrúar 2015 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Eins og ýmsum er kunnugt samþykkti
Alþingi árið 2014 þingsályktun um aðgerð-
ir í þágu lækninga á mænuskaða. Álykt-
unin tekur til ýmissa veigamikilla atriða
sem gagnast geta veröldinni svo sem eins
og Norðurlandasamstarfi um mænu skaða
sem nú þegar er komið í farveg. Eitt þeirra
atriða sem ályktunin kveður á um er að
íslensk stjórnvöld beiti sér fyrir því að einu
af þeim þróunarmarkmiðum sem Sam-
einuðu þjóðirnar setja á þessu ári verði
beint að framförum í lækningu sjúkdóma
og skaða í taugakerfinu. Vegna þessa hefur
utanríkisráðuneytið bætt taugakerfinu
við sem einni af þeim fimm tillögum sem
Ísland leggur fram til þróunarmarkmiða
áranna 2015 til 2030 og sent til aðalritara
Sameinuðu þjóðanna. Þar var framtakinu
vel tekið og Íslandi þakkað sérstaklega
fyrir frumkvæði sitt í þágu mænuskaðans/
taugakerfisins. Í skýrslu aðalritarans sem
kom út í desember síðastliðnum kom í ljós
að hann mælir með að taugakerfinu verði
gert hátt undir höfði þegar aðildarríki Sam-
einuðu þjóðanna samþykkja sautján ný þró-
unarmarkmið í september næstkomandi.
Það skiptir miklu máli að fá „aukinn skiln-
ing á virkni taugakerfisins“ samþykkt sem
þróunarmarkmið hjá Sameinuðu þjóðunum.
Vandinn er afar stór því hundruð milljóna
manna um víða veröld þjást vegna sjúk-
dóma og skaða í taugakerfinu svo sem MS,
MND, Parkinson, flogaveiki, Alzheimer,
CP-heilalömunar, geðsjúkdóma, æxlamynd-
unar og skaða sem hlýst vegna slysa svo
sem heila- og mænuskaða. Afar erfiðlega
hefur gengið að finna lækningu í tauga-
kerfinu og er ein aðalástæðan sú að lækna-
vísindin hafa ekki fullan skilning á virkni
þess. Þess vegna þarf alþjóðlegt taugavís-
indasvið mjög á athygli og aðstoð að halda
frá alþjóðasamfélaginu.
Ályktun fylgt eftir
Nú þegar eru umræður hafnar í aðalstöðv-
um Sameinuðu þjóðanna um hver skuli verða
næstu þróunarmarkmið. Þar halda á málum
utanríkisráðherra Íslands og ráðuneyti hans
ásamt sendiráði Íslands í New York. Ekki
er að efa að róður fulltrúa Íslands við að fá
taugakerfið samþykkt sem þróunarmark-
mið mun verða afar þungur og mikinn póli-
tískan þrýsting þarf að setja í málið til að
fá það samþykkt. Stjórn Mænuskaðastofn-
unar Íslands biður því ráðherra og þing-
menn um að fylgja vel eftir eigin ályktun og
kynna málið þar sem því verður viðkomið
svo sem fyrir Norðurlandaþinginu, Evrópu-
ráðsþinginu, alþjóðaþingmannasambandinu,
Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni WHO og
leita eftir stuðningsyfirlýsingu frá þessum
samtökum um að tillagan „aukinn skilningur
á virkni taugakerfisins“ verði gerð að þróun-
armarkmiði hjá SÞ í haust.
Ísland og þróunarmarkmið SÞ
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Auður
Guðjónsdóttir
stjórnarformaður
Mænuskaðastofn-
unar Íslands– G Ó Ð U R Á B R A U Ð –
Í S L E N S K U R
ÍS
LE
N
SK
A
S
IA
.I
S
M
SA
6
55
52
0
9/
13
M
eðan við hrósum okkur af því að hér sé meiri hag-
vöxtur en í flestum nálægum löndum, verðbólga
sé nokkuð undir viðmiðunum og stöðugleiki meiri
en við nánast þekkjum, er annað sem við verðum
að hafa áhyggjur af. Stýrivextir hér eru margfalt
hærri en í nálægum löndum, löndum sem við viljum og eigum að
bera okkur sama við. Fátt er hentugra til samanburðar en verð
á peningum. Seðlabanki hvers lands ákveður verð á peningum
sinna þjóða.
Stýrivextir Seðlabanka
Íslands eru þeir hæstu í saman-
burðinum, eða 4,5 prósent. Og
ekki bara það. Þeir eru margfalt
hærri en annars staðar. Sem
dæmi má nefna að þeir eru 1,25
í Noregi, 0,5 prósent í Bretlandi,
0,05 prósent á evrusvæðinu, núll
prósent í Svíþjóð og mínus hálft
prósent í Danmörku. Meðal okkar er fólk sem veit fátt verra en
Evrópusambandið og stöðu efnahagsmála þar. Samt eru vext-
irnir hér nítugfalt hærri en stýrivextirnir á evrusvæðinu.
Lengi vel voru helstu rök fyrir hærri stýrivöxtum hér þau
að sökum hárrar verðbólgu væru vextirnir hér í raun ámóta
og í öðrum löndum. Vextirnir voru sem sagt leiðréttir fyrir
verðbólgunni. Nú hefur tekist að ná verðbólgunni niður, meðal
annars vegna lækkandi olíuverðs á alþjóðamörkuðum. Þegar það
gerist ætti með sömu rökum að vera kjörið tækifæri til að færa
okkur nær öðrum löndum einmitt þegar verðbólgan hér hefur
snarlækkað. Leyfa okkur að njóta þess. Eða er ekki svo?
Nú er bara því miður ekkert að marka lágu verðbólguna okkar
og hún gagnast ekki. Þótt háa verðbólgan kallaði á sífellt hærri
vexti er ekki unnt að lækka vexti með lægri verðbólgu. Hvers
vegna? Peningastefnunefnd Seðlabankans færir þessi rök fyrir
ákvörðun sinni: „Lækkun alþjóðlegs eldsneytisverðs er hins
vegar utan áhrifasviðs peningastefnu hér á landi auk þess sem
sú minnkun verðbólgu sem af henni leiðir er tímabundin.“ Þetta
er gamalkunnugt stef. Það neikvæða hittir okkur strax fyrir en
þegar forsendur sýnast jákvæðar og við gætum notið góðs af,
kemur alltaf eitthvað í veg fyrir það. Nú er lítt eða ekkert að
marka lágu verðbólguna að mati Seðlabankans.
Auðvitað skiptir krónan meginmáli í þessu öllu saman. Hún
er nú engin heimsmynt, ræfillinn. Haftakróna sem er hvergi
gjaldgeng í viðskiptum milli landa. Hún er varla framtíðargjald-
miðill. Krónan er okkur dýr. Ríkisstjórn Íslands hefur einbeittan
vilja til að slíta okkar einu hugsanlegu lífstaug frá þessu vand-
ræðaástandi. Ekkert betra býðst en halda samningsmöguleikum
við Evrópusambandið lifandi, þar eru stýrivextirnir nú níutíu
sinnum lægri en vextirnir að baki krónunni okkar. Það virðist
því vera fullkomið óráð að slíta eina strenginn til okkar, jafnvel
þótt tæpur sé.
Meðan þessu fer fram borgum við margfalt meira fyrir lánin
okkar en þegnar annarra landa. Íslenskt verkafólk er miklir
eftirbátar félaga sinna á hinum Norðurlöndunum. Kjör hér eru
og verða verri en í samanburðarlöndunum og ekkert er í spil-
unum sem vert er að horfa til. Frekar er vilji til að fækka mögu-
leikunum en auka þá. Áfram verður Ísland okurland því hér er
dýrt að búa.
Stýrivextir eru 90 sinnum hærri en á evrusvæðinu:
Okurlandið Ísland
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Af þalötunum þekkjum vér þá
Í fyrirspurnum fá þingmenn færi til
að spyrja ráðherra milliliðalaust um
sín hugðarefni og fá greinargóð svör.
Nokkurs konar internet, nema á form-
legu þingskjali og fjöldi fólks leggur
vinnu í að svara. Jóhanna María Sig-
mundsdóttir, þingmaður Framsóknar-
flokksins, hefur lagt fram fyrirspurn til
umhverfisráðherra um notkun þalata.
Hún er í þremur liðum: Telur
ráðherra að nægilegt eftirlit sé
með notkun þalata hérlendis og
hvernig er því eftirliti háttað?
Í hvaða framleiðslu hérlendis
eru takmarkanir á notkun
þalata? Hefur ráðherra upp-
lýsingar um þróun notkunar
á þalötum hérlendis? Meira
um það þegar svörin
berast.
Sannleikann eða kontór
Brynhildur Pétursdóttir, þingmaður
Bjartrar framtíðar, hefur lagt fram
fyrirspurn til umhverfis- og auð-
lindaráðherra um matarsóun. Hún er
í sjö liðum og hafa tveir þeirra fjóra
undirliði. Fyrsti liður fyrirspurnarinnar
er til fyrirmyndar: „Hvernig skilgreinir
ráðherra matarsóun?“ Hér er spurt
hreint út, ekki verið að flækja hlutina.
Hver er persónuleg skil-
greining Sigrúnar
Magnúsdóttur
á matarsóun?
Hún hefði
betur valið
kontór.
Ermauppbretting
Ljóst er að Sigrún þarf aldeilis að
bretta upp ermarnar til að svara fyrir-
spurninni. Fyrir utan að skilgreina
matarsóun þarf hún til dæmis að
meta hve miklu af „matarafgöngum
sem hefði mátt nýta“ er hent í
mötuneytum, í verslunum, á heim-
ilum og á öðrum stöðum. Þetta er
nokkur starfi. Hér þarf í fyrsta lagi að
leggja mat á hvort hefði mátt nýta
matarafganga eður ei og ræður þá
notkunin nokkru. Flesta afganga má
til dæmis nýta í áburð. Þá verður
athyglisvert að sjá hve miklu er
hent á „öðrum stöðum“ en þeim
upptöldu. Erum við að fara að mæla
hve mörgum Hlöllabátum er hent í
ruslið um helgar, eða hve margar sam-
lokur fara til spillis í útilegunni?
kolbeinn@frettabladid.is
2
8
-1
2
-2
0
1
5

0
0
:5
7
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
F
1
-1
1
3
8
1
7
F
1
-0
F
F
C
1
7
F
1
-0
E
C
0
1
7
F
1
-0
D
8
4
2
8
0
X
4
0
0
2
B

F
B
0
6
4
s
_
5
2
2
0
1
5
C
M
Y
K