Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1983, Blaðsíða 6

4
B. SKÝRINGAR VIÐ TÖFLURNAR.
Explanatory notes to the tables.
Eins og áður segir fylgja töflur þessa rits ramma þess reikningseyðublaðs, sem Hagstofan tók 1
notkun frá og með reikningsárinu 1963. Form þeirra er hið sama og er á Sveitarsjóðareiknineum
1963-65, 1966-68, 1969-71, 1972-74 og 1975-77, en t ýmsubreyttfrá þvi.sem er í Sveitarsjoða-
reikningum 1953-62, Þó er f meginatriðum um að ræða sömu upplýsingar f öllum ritunum.
f inngangi fyrri rita um sama efni er gerð grein fyrir ýmsu, sem hafa verður fhuga.þegar gerð^
ur er samanburður við tölulegar niðurstöður fyrri ára, bæði vegna breytinga á reikningsiormi frá
1963 og^vegna breytinga á tekjustofnum sveitarfélaga, einkum með lögum nr. 58/1961. Vfsast til
þess. Her a eftir skal t stuttu máli gerð grein fyrir þeim breytingum, sem urðu á tekjustofnlögum
sveitarfélaga og verkefnaskiptingu milli sveitarfélaga og rfkisins með verkun frá ársbyrjun 1972.
Þessar breytingar skipa miklu máli, þegar tölulegar niðurstöður f þessari skýrslu ogskýrslna 1975-77
og 1972-74 eru bomar saman við niðurstöður f fyrri skýrslum.
Með lögum nr. 8 22. mars 1972 voru gerðar gmndvallarbreytingar á tekjustofnum sveitarfé-
lagaogvoru þær helstu þessar: Öll eignaútsvör voru felld niður og einnigtekjuútsvörfélaga. _Tekju-
útsvari einstaklinga var breytt úr stighækkandi skatti á nettótekjur samkvæmt lögboðnum útsvars-
stiga f fastan hlutfallsskatt af brúttótekjum að frádreginni eigin húsaleigu ogskyJduspamaði.Hundr-
aðshluti útsvars af tekjum mátti _hæst vera l(>yo, þó_með heimild til hækkunar f II70 að fengnu
samþykki félagsmálaraðherra. Frá þannig reiknuðu útsvari skyldi dreginn tijtekinn persónufrádratt-
ur. Fasteignaskattur varð fastur hundraðshluti af nýju fasteignamati, sem tók gildi 31.desember 197f
l/2<7o af matsverði fasteigna til íbúðar en algengasj V’Jo af matsverði fasteigna til atvinnurekstrar,
hvort tveggja með heimild til 507° álags. Þa var álagning aðstöðugjalds takmörkuð viðlægrihundi-
aðshluta en áður giltu. Engar verulegar breytingar urðu á ákvaröum um álagningu þessara skatta frá
1972 til 1978. Breytingar 1972 leiddu til verulegrar laekkunar á útsvars- og aðstöðugjaldstekjum,
en til hækkunar á tekjum af fasteignaskatti. f heild þýddi þetta nokkra lækkun á skatttekjum sveit-
arfélaga frá þvf, sem þær hefðu orðið, ef eldra kerfið hefði gilt áfram. Til þess að vega þetta upp
var eftirtöldum útgjöldum létt af sveitarfélögunum og tók rfkið þau á sfnar herðar: Hlutdeild sveit-
arfélaga f löggæslukostnaði, framlag þeirra til lffeyristrygginga almannatrygginga, og helmingur
framlags þeirra til sjúkratrygginga. — Allar fyrr greindar breytingar komu tilframkvæmda frá ars-
byrjun 1972.
f töflum þessa rits eru kaupstaðir hafðir sér og hreppar sér. f þvf sambandi þarf aðhafa í huga,
að allmörg hreppsfélög hafa orðið kaupstaðir undanfarin ár. Af þessum sökum hefurhlutdeild kaup-
staða f heildartekjum og-útgjöldum aukist, en hlutdeild hreppa minnkað. Á árinu 1974 fengu 5
hreppsfélög kaupstaðarréttindi. Naéstir til aðíá kaupstaðarrettindi voru NjarðvíkúrhrépþurogGarða-
hreppur, sa fyrr nefndi f desember 1975 og sá síðar nefndi frá ársbyrjun 1976. Þar næstvarðSelfoss-
hreppur kaupstaður, samkvæmt lögum nr._ 8 2.maí 1978, er tóku þegar gildi. Hann er þó f töflum
þessa heftis talinn með hreppum. — Frá ársbyriun 1974 voru Bessastaðahreppur cg Garðdtreppur flutt-
ir úr Gullbringusýslu f Kjósarsýslu (lög nr. 43/1973), og kemursúbreytingfram 1 töflum fta þeim
tfma.
Tafla I er samdráttartafla, með tölum fyrir Reykjavík, kaupstaðina f heild oghreppanafheild.
Hún sýnir rekstrartekjur og rekstrarútgjöld, tekiurog gjöld_á eignabreytingareikningi, og eignir f
árslok,_ allt nokkuð sundurliðað, og loks heildarskuldir f árslok án sundurgreiningar. Tafla I er
samdráttur úr töflu II, sem gefur meiri reikningslega sundurliðun. — Þar eru enn fremur tölur fyrir
hvem kaupstað og fyrir hreppa hverrar sýslu f heild^ svo og fyrir hvern hreppmeð fleiri en 500íbua,
þó með nokkrum undantekningum, sem greint er fra á bls. 12. f töflu H er dýpsta sundurliðun árs-
reikninga, _sem birt er f þessu riti. Tafla II er f tveimur hlutum, og sýnir annar þeirrarekstrartekjur
og rekstrarútgjöld, _en hinn hlutinn sýnir eignabreytingar, eignir og skuldir._Auk þess eruf honum
helstu niðurstöður úr reikningum hafnarsjóða, vatnsveitna og rafveitna, en ýtarlegri upplýsingar um
þessi fyrirtæki er að finna f töflu IV. — I töflu III eru rekstrartekjur og rekstrarútgjöld hreppa með
færri en 500 íbúa (með undantekningum, sjá bls. 12). Sundurgreining liða er þar minni en f töflu
II. Tekjur og gjöld á eignabreytingareikningi eru og ekki f þessari töflu, og aðeins eru tilgreindar
heildarfjárhæðir eigna og skulda án sundurgreiningar. f töflu IV er yfirlit um fjármál hafnarsjóða,
vatnsveitnajag rafveitna sveitarfélaga 1978. An efa vantar f það yflrlít fyrirtæki, sem þar eiga
heima, og á ninn bóginn eru teknir þar með reikningar, sem hæpið er að eigi heima f yfirlitinu,
vegna þess hve viðkomandi fyrirtæki eru smá f sniðum. Vegna örðugleika á innheimtuþeirra reikn-
inga, sem hér um ræðir, eru mikil vandkvæði á að gera yfirlit sem þetta vel úr_garði,cgraunartor-
veldastþaðmjög af bókhaldi sveitarfélaga eins og þvf er nú háttað. Nánar er skýrt frá þessu, og frá
reikningum sveitarsjóðsfyrirtækja almennt, f skýringum hér á eftir, aðallega við liði G, H og I f
töflu II.
_ Til glöggvunar á töflunum og einstökum liðum þeirra fara hér á eftir kaflar úr almennum
skyringum við eyðublaðið undir sveitarsjóðareilminga, en eins og áður segir eru allartöflumargerð-
ar eftir reikningunum, eins og þeir em færðir á það eyðublað af sveitarstjómunum sjálfum eða af
Hagstofunni. Merking hugtaka f töflunum er hin sama og er f þessum skýringum á eyðublaðinu:
"Meginregla við færslu rekstrarreiknings skal vera sú að færa tekjur og gjöld það ár, sem
þau tilhevra raunverulega, hvort sem greiðsla á sér stað sama ár eða ekki. Ogreiddartekjur 00
ógreidd gjöld f lok ársins færast þar af leiðandi á viðskiptareikninga. — Endurgreiðslur á út-
gjöldum sveitarsjóðs færast eftir hentugleikum annað hvort það ár, sem útgjöltfin tilheyra, eða
þegar þau eru greidd, en gæta verður þess að hafa samræmi f færslunni fra ári til árs.