Hagskýrslur um mannfjöldaþróun - 01.01.1921, Side 36

34* Mannfjöldaskýrslur 1911—1915 2Í
hann rita i kirkjubókina dauðamein hins látna eftir þeim skýringum
sem hann getur bestar fengið. Hver prestur skal senda hjeraðslækni
árlega skýrslu um þá, er hann hefur jarðsett, og tilgreina dauða-
mein hvers eins, þar sem dánarvottor& ekki fylgir. Hjeraðslæknir
skal rannsaka skýrslur prestanna að því er til dauðameinsins kemur
og bæta úr því, er hann finnur ábótavant. Ennfremur semur hann
samandregna skýrslu fyrir alt hjeraðið og sendir hana ásamt dánar-
skýrslum prestanna og dánarvoltorðum til landlæknis. En hann
hefur siðan afhent hagstofunni allar þessar skýrslur.
Lögin um dánarskýrslur gengu ekki í gildi fyr en síðari hluta
ársins 1911 og var því ekki ætlast til þess, að þau kæmu til fram-
kvæmda fyr en á síðasta ársfjórðungi 1911, en víðasthvar á landinu
hafa samt prestarnir gefið skýrslu fyrir alt árið 1911 með tilgreindum
dauðameinum. Aðeins í Reykjavikur- og Húsavíkurhjeruðum ná
skýrslurnar ekki nema yfir siöasta ársQórðunginn. Aftur á móti
vantar alveg skýrslu fyrir alt árið úr Stykkishólmshjeraði öllu, úr
Bjarnanesprestakalli og frá fríkirkjusöfnuðinum í Reyðarfirði. Með
því að skýrslurnar náðu þannig víöast yfir alt árið 1911, þá hefur
það ár alt verið tekið hjer með, en þau mannslát, sem skýrslur
hefur vantað um að þessu leyti, hafa verið tilfærð undir 155. lið i
skránni um dánarorsakir (orsök óþekt eða ótilgreind), og hefur því
sá liður orðið töluvert hærri árið 1911 heldur en árin á eftir. Árin
1911—15 hafa alls 661 mannslát fallið undir þennan lið eða 10.7 %
af öllum mannslátum á timabilinu. En meir en helmingurinn kemur
á árið 1911, 329 mannslát eða 28.5 °/o af öilum mannslátum það ár.
Hin árin voru mannslát með óþektri eða ótilgreindri dánarorsök
langtum færri, 1912 7.9 °/°» 1913 4.9 %>, 1914 og 1915 6.7 %>. Ef
árin 1912—15 eru tekin út af fyrir sig, hafa mannslát með óþektri
eða ótilgreindri dánarorsök numið 6.7 °/o af öllum mannslátum á
því tímabili. Mun mega telja það nokkurn veginn sæmilegt hlutfall
svona í byrjun, en vonandi á það fyrir höndum að lækka siðar.
Til samanburðar má geta þess, að í Svíþjóð var byrjað á því 1911
að safna dánarskýrslum af öllu landinu bæði eftir dánarvottorðum
og upplýsingum frá prestum, þar sem dánarskýrslur þeirra áður
náðu nær eingöngu til bæja, þar sem læknir var búsettur. Fyrsta
árið, 1911, voru óþektar eða ótilgreindar dánarorsakir 6.s °/o, en hlut-
fallið lækkaði smátt og smátt og var komið niður í 5.o °/o árið 1915.
Upplýsingarnar um dánarorsakirnar eru ekki allar jafnábyggi-
legar. Þar sem dánarvottorð frá lækni liggur fyrir, mun mega telja
dánarorsökina svo vel upplýsta sem kostur er á. Öðru máli er að
gegna, þar sem prestur gefur skýrslu um dauöameinið. Að vísu getur