Dagblaðið Vísir - DV - 28.10.2008, Qupperneq 15

Þriðjudagur 28. Október 2008 15Umræða
Hin alþjóðlega bankakrísa 2008 er
ekki búin og óljóst hvenær henni
lýkur. Krísan hefur skilið eftir sig skýr
skilaboð: Fjármála- og bankakerfi
heimsins er rekið á ábyrgð skatt-
greiðenda. Þetta er staðreynd, enda
hafa þær þjóðir, sem lent hafa í krís-
unni, reitt fram fé úr sameiginlegum
sjóðum. Engu hefur skipt hvernig
eignarhaldi bankanna er háttað –
það er að segja hvort um einka- eða
ríkisbanka hefur verið að ræða. Allt
ber að sama brunni – skattgreiðend-
ur bera ábyrgð á kerfinu. Það getur
aldrei verið rétt að almenningur beri
einn ábyrgð á tjóninu. Það verða
aðrir líka að gera. Það er því nauð-
synlegt að hraða lögreglurannsókn í
tilvikum þar sem grunur leikur á um
að refsiverð brot hafi verið framin.
Til þess höfum við efnahagsbrota-
deild ríkislögreglustjóra. Það er aug-
ljóst að fram þarf að fara endurmat
á regluverki fjármálakerfisins. Mitt
mat er að það verður að liggja fyrir
á skýran hátt hvaða áhættu bank-
ar mega taka í rekstri, einkanlega í
ljósi þess að þeir eru í reynd reknir
á ábyrgð samfélagsins. Í ljósi þessa
virkar það því hálfbrjálæðislegt að
launakerfi bankamanna hafi tekið
mið af vexti þeirra og bónusgreiðsl-
ur markast af framlagi hvers og eins
til vaxtar bankans. Slíkt kerfi ýtir
undir áhættutöku – jafnvel svo að í
einhverjum tilvikum kann starfsem-
in að hafa átt meira skylt við spila-
víti en nokkuð annað. Bandarísku
undirmálslánin eru eitt besta dæm-
ið um það. Skattgreiðendur hvorki
vilja, mega né eiga að bera ábyrgð
á starfsemi, sem á meira skylt við
spilavíti en ábyrga fjármálastarf-
semi. Það er fráleit niðurstaða – en
samt staðreynd.
Traustið
Bankastarfsemi á allt undir því
að henni sé treyst – að almenningur
og fyrirtæki beri traust til starfsem-
innar. Í dag nýtur íslenska banka-
kerfið ekki trausts. Verkefni næstu
missera er að endurvekja traustið
– það er samstarfsverkefni fjármála-
markaðarins og stjórnvalda, sem
gæti byggt á „hvítbók“ um það sem
fór úrskeiðis. Markmiðið á að vera
að afla bönkunum trausts á nýj-
an leik. Það mun því reyna mikið á
stjórnvöld næstu mánuði. Ef stjórn-
völd missa tökin á þessu verkefni er
hættan sú að margir slæmir siðir úr
gamla hagkerfinu skjóti upp kollin-
um á nýjan leik. Það yrði á ábyrgð
stjórnvalda.
Skipulag bankastarfsemi
Flestir bankar í dag eru alþjóð-
legir, þar sem nánast allar hliðar
fjármálaviðskipta eru á sömu hendi.
Það að vera alþjóðlegir og starfa á
svo breiðum grundvelli er ekki sjálf-
gefið. Lengi vel sáu einstakir bank-
ar um afmarkaða þætti fjármála-
starfseminnar. Líklega þarf að setja
reglur um hvern þátt starfseminn-
ar fyrir sig. Það hefur einnig komið
á daginn, í kjölfar alþjóðavæðing-
ar, að það dugar ekki að hvert land
sé með sínar reglur. Vandamál eins
banka – eins fjármálakerfis – get-
ur orðið vandamál kerfisins í heild.
Því hefur meðal annars verið hald-
ið fram að offors Breta í okkar garð
skýrist af því að ef innlán eru ekki
nægilega tryggð dragi það úr trú-
verðugleika kerfisins á heimsvísu.
Í mínum huga er það ljóst að skýrt
regluverk, öflugt eftirlit og alþjóða-
samstarf er forsenda þess að banka-
kerfi heimsins öðlist traust á nýjan
leik – lærdómurinn af kæruleysi og
áhættusækni undanfarinna ára er
alltof dýr lexía.
Hver er maðurinn? „julio Cesar
gutierrez.“
Hvar ertu uppalinn? „Ég ólst upp í
Úrúgvæ sem er í Suður-ameríku.“
Hefur þú búið lengi hér á
Íslandi? „Ég kom til landsins fyrst í
júní 1994 og hef því verið hér í 14 ár.“
Áttu stóra fjölskyldu? „Ég á tvö
börn hérna á Íslandi og tvö börn úti í
Úrúgvæ.“
Hvað drífur þig áfram? „Það eru
börnin mín.“
Hver er skrítnasti matur sem þú
hefur smakkað? „Ég held að það sé
bara hákarl.“
Hefur þú rúið kindur lengi? „Ég
hef verið rúningsmaður í mörg ár en
er eiginlega hættur. Maður er orðinn
nokkuð gamall. Ég er aðallega að
temja hesta núna.“
Hvernig tilfinning er það að vera
besti rúningsmaður á landinu
núna? „Það er rosa gaman. Maður
var nú ekki búinn að gera ráð fyrir
því að vinna í keppninni. Ég var
eiginlega bara með til að hjálpa
hinum og sýna þeim nýjar aðferðir.
Maður er búinn að reyna allt. Ég
vann bara út á gæðin og það er það
sem mér finnst svo gaman. Það er
alltaf gaman að geta gert betur.“
Varstu búinn að æfa þig lengi
fyrir keppnina? „Nei, alls ekki. Ég
var ekki búinn að rýja nokkuð lengi.
Held ég hafi rúið 1.200 rollur í fyrra
en svo rúði ég 4 kindur áður en
keppnin byrjaði.“
Hver er draumurinn? „er það ekki
bara að verða gamall og hress með
fjölskyldunni einhvers staðar í
hitanum?“
Sjálfskuldarábyrgð á bankakerfinu
LúðVik
BergVinSSon.
form. þingflokks Samfylkingarinnar.
„Skattgreiðendur
hvorki vilja, mega né
eiga að bera ábyrgð á
starfsemi, sem á meira
skylt við spilavíti en
ábyrga fjármálastarf-
semi.“
krónan BurT Stórir sem smáir Íslendingar hafa tekið við sér undanfarnar vikur og mótmælt sem aldrei fyrr. Þessi unga stúlka mætti á austurvöll um helgina og var heldur
ósátt við efnahagsmálin í landinu. MYnD DV / róBerT reYniSSon
Er krEppan okkur að kEnna?
„Nei, ég veit ekki, auðvitað er partur af
þessu öllu okkur að kenna. Það er að
segja hvernig við misstum okkur í gleð-
inni. aftur á móti tel ég mig sjálfa ekki
beinlínis ábyrga.“
MarÍa kriSTinSDóTTir,
19 ára NeMi
„Nei. Ég veit ekki nógu mikið um þetta.
en mér sýnist að ríku kallarnir hafi
sjálfir farið of geist. Við völdum ekki
heimskreppu með því að kaupa bara
flatskjái.“
aLexÍa róS gYLfaDóTTir,
17 ára NeMi
„að sjálfsögðu, kaupæðið á sinn þátt í
þessu öllu saman.“
SóLeY ruT JóHannSDóTTir,
15 ára NeMi
„Sá yðar sem syndlaus er kasti fyrsta
steininum.“
einar Örn BJÖrgVinSSon,
29 ára NeMi
Dómstóll götunnar
Síðastliðina helgi var haldið
meistaramót í rúningi en keppnin
snýst um að geta rúið rollu inn að
skinni á sem skemmstum tíma.
JuLio CeSar guTierrez frá
Hávarsstöðum í Svínadal í borgarfirði
var sá sem bar sigur úr býtum og
hlaut titilinn rúningsmeistari Íslands.
Bjóst ekki
við að vinna
„Ég veit það ekki. Ég hef allavega ekki
tekið þátt í kaupæðinu. Ég á engan bíl
eða flatskjá.“
agneS HanSDóTTir,
51 árS MyNdMeNNtakeNNari
kjallari
mynDin maður Dagsins