Lögmannablaðið - 01.06.2013, Page 25

lÖgmannaBlaÐiÐ tBl 02/13 25
Af VettVAnGi fÉlAGsins
komið verði á fót nýju millidómstigi
þegar í stað, sem taki bæði til einka­
mála og sakamála. samhliða stofnun
millidómstóls yrði hæstiréttur einungis
skipaður fimm dómurum, sem allir
dæmdu í öllum málum sem fyrir réttinn
koma. koma þar tvær aðferðar helst
til greina þegar fækka á dómurum
við hæstarétt. Annars vegar að skipa
ekki nýja dómara í stað þeirra sem
næstir hætta og hins vegar að breyta
núverandi hæstarétti í millidómstól
og skipa hæstarétt alveg á ný. síðari
leiðin yrði fljótvirkari og telur jón hana
heimila með almennum lögum, sbr.
61. gr. stjórnarskrárinnar. Núverandi
dómarar við réttinn gætu þá sótt um
dómarastarf við hinn nýja hæstarétt ef
þeir kjósa svo.
Þrátt fyrir að við þessa breytingu
yrðu komin þrjú dómstig leggur jón
steinar til að áfram verði dæmt í
málum á tveimur dómstigum – aðeins
mikilvægustu málunum yrði skotið beint
til hæstaréttar frá neðsta dómstigi, skv.
leyfi sem hæstiréttur veitti á grundvelli
ákveðinna lögfestra meginskilyrða.
dómstólar eiga engin áhrif
að hafa á val nýrra dómara
jón steinar gagnrýnir harðlega hvernig
staðið hefur verið að skipan dómara við
hæstarétt íslands undanfarin ár, hvort
sem skipanirnar hafa komið í kjölfar
umsagnar hæstaréttar á umsækjendum
eða hinnar sérstöku dómnefndar sem
komið var á fót með lögum nr. 45/2010.
Báðar leiðirnar hafa sýnt, að mati jóns,
að umsagnaraðilunum er ekki treystandi
til að komast að faglegri niðurstöðu og
að áhrif sitjandi dómara hafi ráðið alltof
miklu við skipun nýrra dómara, þar
sem hæstiréttur og dómstólaráð tilnefna
meirihluta nefndarmanna. Þá gagnrýnir
hann sérstaklega þá aðferðarfræði sem
dómnefndin hefur lagt til grundvallar
niðurstöðum sínum til þessa en hann
telur nefndina í raun ekkert mat leggja
á það hversu vel eða illa umsækjendur
hafa staðið sig í fyrri störfum sínum.
Að mati jóns virðast fjöldi skrifaðra
blaðsíðna í fræðirit og fjölbreytileiki fyrri
starfa skipta nefndina meira máli heldur
en gæði skrifanna og starfsreynsla á
einstöku sviði lögfræðinnar. í ritgerðinni
nefnir jón tvær dómaraskipanir máli
sínu til stuðnings.
í stað núverandi fyrirkomulags ætti
ráðherra að ákveða hvern skuli skipa
dómara við hæstarétt, enda ber hann
stjórnskipulega ábyrgð á skipuninni.
Ákvörðun hans yrði svo staðfest af
Alþingi. ef ráðherra ætti að byggja
val sitt að einhverju leyti á niðurstöðu
umsagnarnefndar ætti hæstiréttur eða
„ráðandi hópar innan dómskerfisins“
eins og jón steinar kallar það, ekki
að koma við sögu við skipan slíkrar
nefndar.
Fjölskyldustemning við
samningu dóma
jón telur það frumskyldu hvers dómara
að dæma sjálfstætt. Af þeim sökum beri
dómurum einfaldlega skylda til að skila
sératkvæði ef þeir eru ekki sammála
meðdómendum sínum. „svona er
það ekki í hæstarétti íslands,“ sagði
jón steinar í erindi sínu þann 28. maí
sl. og vísaði til þess tíma þegar hann
starfaði við réttinn. Það vakti athygli
fundarmanna að hjörtur torfason,
fyrrum dómari við hæstarétt, tók undir
orð jóns steinars. hjörtur lýsti því á
fundinum hvernig aðrir dómarar við
réttinn hefðu reynt að hafa áhrif á það
með hvaða hætti hann skrifaði dóma
sína. Þannig hefðu meðdómendur hans
í tilteknum málum hvatt hann til þess að
breyta texta sínum svo allir gætu þeir
fallist á niðurstöðuna og enginn þyrfti
að skila sératkvæði. ekki var annað að
heyra á hirti en að honum hafi mislíkað
þessi vinnubrögð. hvað sem því líður
þá verður ekki annað séð en að sú
fjölskyldustemning sem jón steinar lýsir
í ritgerð sinni eigi sér langa sögu.
Haukur Örn Birgisson hrl.
45 manns sátu hádegisverðarfundinn.