Dagblaðið Vísir - DV - 17.10.2014, Blaðsíða 30

30 Umræða Helgarblað 17.–20. október 2014
Beisik hagfræði Umsjón: Henry Þór Baldursson
N
ýlega var Ríki Islams gómað
við að nota .is lén, nánar til
tekið khilafah.is. Mikið hef-
ur verið rætt um málið síð-
an þá, yfirleitt af mikilli
hneykslan og skiljanlega, því um er
að ræða ein hryllilegustu samtök í
manna minnum ef ekki hreinlega
þau hryllilegustu.
Höfum eitt alveg á hreinu. Það
er fullkomlega lögmætt að hafna
skráningu Ríkis Islams á landsléni
Íslands af þeirri einföldu ástæðu
að lénið stendur fyrir Ísland en ekki
Islamic State. Sömuleiðis er lög-
mætt að íslenskt fyrirtæki hafni
viðskiptum vegna ákvæða laga um
stuðning við hryðjuverk. Það er allt
gott og blessað. Það er alger óþarfi
að hýsa þetta hérlendis og hvað þá
undir landsléni Íslands.
En það sem vekur ugg minn er
sú háværa krafa á meðal almenn-
ings að vefsvæðum sem þessum sé
almennt lokað vegna þess efnis sem
þar sé að finna. Því hef ég bent á,
sem frægt er orðið, að almenningur
þarf aðgang að sömu heimildum og
þeim sem eru tiltæk blaðamönnum
og yfirvöldum ef staðreyna á skynj-
un og túlkun þeirra. Ellegar getur al-
menningur ekki afsannað, nú, eða
staðfest, það sem honum er sagt.
Verstu hugsanlegu viðbrögð
Fyrir þessa ábendingu hefur
ýmissa skýringa verið krafist af
mér, til dæmis hvernig ég réttlæti
barnaklám, fjöldamorð og hvort ég
vilji ekki bara fara til Íraks og háls-
höggva lítil börn. Þá er misskiln-
ingurinn jafnan sá að ég líti á rétt
villimannanna í Ríki Islams sem
hærri rétti fórnarlamba þeirra. En
eins og ég segi er þetta misskilning-
ur. Þannig er nefnilega með mála-
vexti að mér er skítsama um tján-
ingarfrelsi Ríkis Islams. Afstaða
mín byggir ekki á neins konar rétti
eins einasta meðlims Ríkis Islams,
hvorki til tjáningarfrelsis né neins
annars.
Afstaða mín byggir á rétti okkar
hinna til að sjá og heyra. Rétti sem
er mikilvægari en nokkru sinni fyrr,
einmitt vegna hryllings á borð við
þann sem ríkið téða ber á torg.
Að loka augunum og halda fyrir
eyrun eru verstu hugsanlegu við-
brögðin við því sem á sér stað í Mið-
Austurlöndum þessa stundina. Það
er ábyrgðarleysi að hylja afleiðingar
þeirrar hugmyndafræði sem Ríki
Islams stendur fyrir. Við björgum
engum lífum og tökum engu betri
ákvarðanir með því að stinga hausn-
um í sandinn.
Verðum ekki í stakk búin
Sem fyrr greinir er mér sléttsama
þótt téð vefsíða sé hýst annars stað-
ar en hérlendis og sömuleiðis er
sjálfsagt að hafna skráningu léns-
ins af þeirri einföldu ástæðu að
lénið stendur fyrir Ísland en ekki
Islamic State. En að krefjast þess
í miðju taugaáfalli að heimurinn
allur loki augunum og haldi fyrir
eyrun, mun gera það eitt að verkum
að hann verður verr í stakk búinn
til að tortíma þessari óværu varan-
lega. Þó er eins gott að almenningur
hafi skilning á nauðsyn aðgerða, og
eina leiðin til þess, er að hann hafi
aðgang að þeim upplýsingum sem
gera þá nauðsyn skýra.
Það þjónar ekki hagsmunum
frelsis og lýðræðis að hindra að-
gang almennings að upplýsingum
um þær óbærilegu hörmungar sem
viðgangast í Ríki Islams. Sá hryll-
ingur sem þessum samtökum fylgir
dregur ekki úr nauðsyn þess að al-
menningur hafi óheftan aðgang að
upplýsingum um þau, heldur eykur
hana. n
Gögnin þagna
Í
frumvarpi ríkisstjórnarinnar
þar sem m.a. er lagt til að virðis-
aukaskattur á matvæli hækki úr 7 í
12% eru rakin nokkuð mörg dæmi
um áhrifin sem þessar breytingar
eiga að koma til með að hafa á hag
heimilanna í landinu. Við nánari
skoðun á þessum tölum hafa hins
vegar margir sopið hveljur enda virð-
ist ráðuneytið miða við fremur fjar-
stæðukenndar tölur þegar kemur að
matarinnkaupum. Þannig er gert ráð
fyrir að hjón með tvö börn eyði 75.330
kr. í matvæli á mánuði, eða sem svar-
ar 628 kr. að meðaltali á mann á dag.
Miðað við þær forsendur er í sama
dæmi gert ráð fyrir að hækkun skatts á
matvæli hafi ámóta áhrif á hag þessar-
ar fjölskyldu og niðurfelling vöru-
gjalda, og að heildaráhrif á ráðstöf-
unartekjur þessarar fjölskyldu, verði
frumvarpið að lögum, verði jákvæð.
Vanmat hjá
fjármálaráðuneytinu
Þessar tölur um matarinnkaup eru
sagðar byggðar á neyslukönnun
Hagstofu Íslands. Samt hefur komið
fram í fjölmiðlum að tölur ráðuneyt-
isins þegar kemur að fjögurra manna
fjölskyldu eru 32.000 kr. lægri en töl-
ur Hagstofunnar. Hagstofan gerir ráð
fyrir að útgjöldin séu að meðaltali
107.000 kr. á mánuði meðan ráðu-
neytið metur þau á 75.000 kr. og reikn-
ar áhrif skattbreytinga á þá fjölskyldu
samkvæmt þeim forsendum. Fram
hefur komið að ráðuneytið hafði ekki
samráð við Hagstofuna við þessa
vinnu.
Ef horft er til neysluviðmiðs sem
velferðarráðuneytið er með á heima-
síðu sinni eyðir fjögurra manna fjöl-
skylda rúmum 125.000 kr. í mánaðar-
leg innkaup á dagvörum. Inni í þeirri
tölu eru raunar hreinlætisvörur, en
þeir sem kaupa til heimilisins vita að
vægi hreinlætisvara er óverulegt mið-
að við matvörur. Hins vegar gerir svo
neysluviðmiðið einnig ráð fyrir kaup-
um á veitingum að upphæð tæplega
30.000 kr., og er því neysluviðmið vel-
ferðarráðuneytisins töluvert hærra en
tölur Hagstofunnar.
Samkvæmt framansögðu er ljóst
að fjármálaráðuneytið vanmetur
kostnað heimilanna vegna kaupa á
matvörum verulega. Sú spurning hlýt-
ur óneitanlega að vakna hvers vegna
það er gert. Það fyrsta sem greinarhöf-
undi dettur í hug er að með þessu sé
ráðuneytið að gera minna úr þeim
auknu útgjöldum sem heimilin verða
fyrir með fyrirhugaðri hækkun virðis-
aukaskatts. Varla eru það mannleg
mistök, enda hefur komið fram að
ráðuneytið standi við sínar tölur.
Þannig virðist tilgangurinn beinlínis
hafa verið sá að slá ryki í augu neyt-
enda enda virðist ljóst að hækkun á
verði matarkörfunnar verður mun
meiri en stjórnvöld hafa haldið fram.
Þá er jafnframt ljóst að verði þessi
áform að veruleika mun það bitna
harðast á efnaminnstu heimilunum,
sem eyða hærra hlutfalli tekna sinna
í mat en þau efnameiri, og eiga varla
til hnífs og skeiðar nú þegar. Raunar
er í athugasemdum með frumvarpinu
gert ráð fyrir því að einstætt foreldri
með tvö börn komist af með 44.700
kr. til matarkaupa á mánuði, en ég sel
þær tölur nú ekki dýrar en þær voru
keyptar.
Verjum 7% matarskatt
Neytendasamtökin hafa lagst ein-
dregið gegn því að virðisaukaskattur á
matvæli verði hækkaður og er þessum
áformum m.a. mótmælt í ályktun sem
stjórn samtakanna sendi frá sér um
miðbik septembermánaðar. Þá verð-
ur að gefa lítið fyrir þau rök að afnám
vörugjalda og lækkun á hærra virðis-
aukaskattsþrepi komi til með að jafna
þessa hækkun út. Sá sem á ekki fyrir
hveiti vantar ekki nýjan ofn til að baka
brauð í; og skiptir þá engu hversu ofn-
inn hefur lækkað í verði. Þá hefur það
sýnt sig að lækkun gjalda er mun ólík-
legri til að skila sér í buddu neytenda
en hækkun þeirra.
Bryndís Loftsdóttir, varaþingmað-
ur Sjálfstæðisflokksins, hefur lýst and-
stöðu sinni við þessar hugmyndir
og jafnframt opnað síðu á Facebook
undir heitinu „Verjum 7% matarskatt“.
Um leið og ég lýsi ánægju minni með
frumkvæði Bryndísar hvet ég alla sem
þetta lesa til að „læka“ þá síðu. n
Höldum virðisaukaskatti á matvörur óbreyttum
Jóhannes Gunnarsson
formaður Neytendasamtakanna
Kjallari „Sá sem á ekki
fyrir hveiti
vantar ekki nýjan ofn
til að baka brauð í
Helgi Hrafn Gunnarsson
þingmaður Pírata skrifar
Kjallari „Um er að ræða ein
hryllilegustu sam-
tök í manna minnum ef
ekki hreinlega þau hrylli-
legustu.
„Þá fyrst kynnist
fólk þegar það þarf
að skipta arfi.“
Þorsteinn Óskarsson vitnaði
í oft kveðna vísu við frétt um
deilur Guðjóns Þórðarsonar og
systur hans, Ingu Jónu, um móðurarf.
„Ekki nóg að fá
afskrifað, heldur
þarf að svindla og
svíkja líka. Hvaða hugsandi
manni dettur í hug að eiga
viðskipti við svona svindlara?“
Sveinn Hansson hvatti lands-
menn til að versla ekki við
Sævar í Leonard í athugasemd
við frétt um leynikjallara Sævars.
Vinsæl
ummæli
við fréttir DV í vikunni
23
34