Feykir - 18.03.1992, Blaðsíða 5

11/1992 FEYKIR 5
Unvferðarþungi þess tíma
Sleðalest bænda úr Flókadal að koma úr verslunarferð í
Haganesvík.
Eftir myndinni hér til hliðar
að dæma dæma, hafa snjóalög
veturinn 1943 verið „heldur”
meiri en núna í vetur, en álitið
er að myndin hafi verið tekin
þá. Kristbjörg Bjarnadóttir
húsfreyja í Litlu-Brekku á
Höfðaströnd, fædd og uppalin
í Ökrum í Vestur-Fljótum,
kom með myndina á ritstjórn
Feykis á síðasta vori. Beðið
hefur verið eftir hentugu
tækifæri til birtingar hennar.
Það hefur ekki þótt passa að
bregða henni upp á síðum
Feykis og texta í sama dúr,
þegar jörð er blóðrauð eins og
hefur verið lengst af í vetur.
Þótt snjókoma og kuldi
þýddi hér fyrr á öldinni mun
erfiðari lífbaráttu en gerist
við sömu veðurskilyrði í dag,
þóttu mátuleg snjóalög og
harðfenni henta ágætlega til
aðdrátta. 1 góðu sleðafæri var
oft hægt að flytja þungt æki
langar leiðir. Fljótamenn
notuðu þessa flutningatækni
mikið og þegar sleðafæri var
gott mátti stundum sjá
sleðalest renna ofan úr
dölunum. Það var umferðar-
þungi þess tíma.
„Myndin var tekin í
Ökrum líklega veturinn 1943
og sýnir bændur úr Flókadal
vera að koma úr verslunar-
ferð í Haganesvík. Eg gæti
vel hugsað mér að á
myndinni séu bændurnir:
Hafliði frá Neskoti, Sæmundur
í Nesi og Sveinn og Jón á
Vestara-Hóli. Þeir voru oft
samferða frá þessum bæjum.
Þarna eru þeir komnir af
Hópsvatninu, búnir að fara
yfir Lágarnar hjá Dæli og
Ökrum og staddir á Löngu-
brekkunni sem var ísjónlínu
milli Akra og Miðmós. Þeir
áðu oft á Löngubrekkunni,
komu heim í Akra og fengu
sér kafFisopa og við köstuðum
heytuggu fyrir klárana. Það
var dýrlega gaman oft að
horfa á eftir lestinni úr
dalnum”, sagði Didda frá
Ökrum eins og hún var
kölluð, þegar hún var í
Fljótunum.
Einn af Flókdælingum
sem nokkrum sinnum fór
með hest og sleða lengst
framan úr Flókadal til
Haganesvíkur og hefur sjálf-
sagt stundum þegið kaffi-
sopa í Ökrum, var Sæmundur
Dúason fyrrum barnakennari
og bóndi á Krakavöllum,
sem lengi var fremsti bær í
Flókadal, stóð rétt neðan
afréttargirðingar og fór í eyði
upp úr 1940.
Tíðarfarið í vetur hefði
sjálfsagt ekki hentað Sæmundi
vel veturinn 1927. Þá hafði
hann keypt átta dilkaskrokka í
Haganesvík, fengið að velja
úr miklu keti í sláturhúsinu,
skorið af þeim bringukollana
og eitthvað af ganglimunum
og komið þeim heim. Þetta
átti að vera orðið gott
hangiket á jólum.
Farið greitt í Víkina
Mestan hluta ketsins söltuðu
þeir sláturhúsmenn fyrir
Sæmund, sem hugðist koma
kjötinu heim strax og
sleðafæri gæfi. Til þess hlutar
var Litlu-Rauðku alfarið
treyst. í þessháttar ferðalagi
kom það fyrir nokkrum
sinnum, að færi og veður
hélst ekki til kvölds, eins og
ætlað hafði verið að morgni.
En sú sem aldrei brást var
Litla-Rauðka, var þá stundum
orðin þreytt áður en lauk”,
segir Sæmundur í bók sinni
Einu sinni var, sem út kom
fyrir allnokkrum árum:
„Færið kom áður en langt
var liðið á veturinn. Þá var
ekki lengur beðið boðanna.
Ég lagði af stað með Litlu-
Rauðku, strax þegar hjarn
var orðið nógu hart til að
halda hesti. Kalli minn fór
með mér, þá átta ára. Við
sátum á sleðanum og fórum
greitt niðureftir. Viðhöfðum
hraðan á í víkinni. Við létum
á sleðann kettunnuna og
eitthvað fleira, sem okkur lá
mest á að koma heim,
héldum síðan í áttina „inn til
fjallanna”.
Eins og venjulega gekk allt
vel, meðan veður hélst og
færi óbreytt. En í þetta skipti
hélst hvorugt nema ögn fram
eftir deginum. Þá byrjaði að
hríða, og um leið spilltist
færið. Það var ekki þungt
æki, sem við vorum með,
miðað við að aka því á beru
hjarni.
Hríöina heröir
En um leið og föl festi á
hjarninu urðu járnaðir sleða-
meiðamir stamari, og dráttur-
inn þyngdist. Þetta tafði þó
ekki ferð okkar til muna fyrr
en á tveim síðustu bæjarleið-
unum. Þá fór að bera á ófærð
fyrir sleðann, fyrst smádrift-
um, síðan meira og meira.
Við það bættist að þarna er
leiðin öll orðin í fangið.
Eftir því sem driftirnar
jukust og urðu að sköflum,
hleypti Litla-Rauðka sér í
krappari hnút og svipti
sleðanum gegnum driftina
eðaskaflinn. Þaðvarkominn
meira en meiðafyllingar
sums staðar. Nú var Litla-
Rauðka farin að titra á
bóginn. Það var alltaf
markið, þegar hún hafði
tekið nær sér en æskilegast
var. Við Kalli gátum ekkert
gert annað en stöðva hana
eftir svona átök og hleypa
henni ekki af stað aftur, fyrr
en hún hafði blásið nokkuð
mæðinni. En tíminn leið og
hann herti. stöðugt hríðina.
Meiri og meiri snjó hlóð
niður. Það var ekki orðinn
nema stuttur spölur sem við
komust áleiðis í hverri lotu.
Aldrei hliðraði Litla Rauðka
sér hjá því að gera nýja
atrennu. Og nú var hún farin
að titra víðar en aðeins á
bóginn.
Ekki birgari en
svo heima
Það var koldimm nótt með
hríðinni. Það var freistandi
að ganga frá sleðanum og
komast heim með Rauðku
lausa. En við áttum nrinna en
hálfa síðustu bæjarleiðina
ófarna. Miðað við það,
vantaði varla nema herslu-
Framhald á bls. 4
NORÐLENSKÍR HESTADAGAR
20. - 22. MARS
Landsmenn látiö ekki fram hjá ykkur fara frábæra sýningu
og skemmtun í Reiöhöllinni í Víöidal.
Stórkostlegar hestasýningar og rammnorölenskar þjóösögur
settará suiö á Norölenskum hestadögum í Viöidai
Dagskráin hefst kl. 20.30 öil kuöldin.
ATHUGtÐ TILBOÐ FLUGWÐA 10.900 KR.
Fluq oq qislinq í tvær nælur með morqunverði
Aukarútk 2.150
FLUGLEIDIR
Eftirtaldir aðilar I<ynna vörursínará sýningunni:
Slátursamlag Skagfiröinga
STEINUUARVERKSMIDJAN HF
BÍLANAUST
- V
STUÐLABERG
m
BIFREIÐASMIÐJA
Rafgirðingar
oggraskögglar