Feykir - 08.06.1994, Blaðsíða 4

4FEYKIR 22/1994
„Þér verður að semja við menn út á sjó sem þér
hefði aldrei dottið í hug að yrða á í landi"
Segir Ingólfur Guðmundsson togarasjómaður á Sauðárkróki
„Héma áöur fyrr var yfírleitt ekki stoppaö nema 30 tíma í landi. Það
mátti aldrei sjást togari við bryggju. Menn vom alltaf aö keppast viö
aö komast sem fyrst út og yfirleitt vom þaö einhverjar aflafréttir sem
ráku á eftir mönnum. Þaó var mokfiskerí á Halanum eöa einhvers
staðar. Þá var virkileg spenna í loftinu, en þetta hefur breyst óskap-
lega mikið í sjómennskunni. Nú heyra virkilegar aflahrotur sögunni
til. Núna em þaö eiginlega ekki skipstjóramir sem ráða ferðinni,
heldur frekar stjómendur útgeröanna. Þaö er kvótinn sem hefur
gjörbreytt þessu öllu“, segir Ingólfur Guðmundsson togarasjómað-
ur á Sauðárkróki. Þrátt fyrir að Ingólfur sé ekki kominn á miðjan
aldur ennþá, man hann tímana tvenna í sjómennskunni, enda brátt
búinn að stunda sjóinn í þrjá áratugi.
Ingólfur segist sakna bryggjuskúranna og þeirri menningu er þar dafhaði, en við
brotthvarf Syðraplansins hurfu síðustu skúrarnir af bryggjunum á Sauðárkróki.
,3g fór snemma að venja komur mína
í skúrana á bryggunni og hafði varla slitið
bamskónum þegar ég byrjaði að stokka
upp línuna, en á þessum árum var mikið
um að trillukarlamir réru á línu. Ætli ég hafi
ekki byijað á sjónum fimmtán ára gamall.
Fyrst var ég á bátunum. Byrjaði á Andvar-
anum með Herði Fríðu, og ég man aó
þama vom um borð líka Valli Valla og
Maggi heitinn Óla.
Síðan tóku togaraárin við. Hingað á
Krókinn kom einn af þremur fyrstu skut-
togumnum sem til landsins komu. Það var
Hegranesið, lítill skuttogari sem tók tæp
100 tonn í lest Þetta var iétt upp úr 1970 að
mig minnir og ffamundan vom mörg ár á
skuttogurunum. Af togumum héma hef ég
lengst af verið á Hegranesinu, annars hef ég
þvælst þónokkuð víða. Prófaði t.d. hvemig
það er að vera á fiystiskipunum. Var um
tíma matsveinn á Órvari frá Skagaströnd.
Ég var líka eina vertíð á loðnuskipi, Hilmi
II frá Keflavík. Við veiddum 10 þúsund
tonn og vertíðin gekk vel. Eins og alltaf
þegar vel veiðist var lítill tími til hvíldar og
maóur stóð sig stundum að því að sofha
standandi á dekkinu, það var helst að það
kæmi fyrir þegar stímað var á milli ef sídp-
stjóranum snérist hugur meó veiðistað.
Bryggjan hrundi
Að lokinni loðnuvertíðinni vomm við
fengnir til að kemba hafnimar héma fyrir
norðan og taka grásleppuuhrogn. Fómm
t.d. á Hofsós, Siglufjörð og Flatey á Skjálf-
anda. Minnisstæðast er þó þegar við rennd-
um innað bryggju í Djúpuvík á Ströndum.
Meiningin var að hengja bátinn við biyggj-
una og færa tunnumar á milli báta. Það
tókst þó ekki betur til en svo að þegar búið
var að setja fastsetningarendann á pollann
og skipið fór að taka í, þá hmndi bryggjan
og mennimir sem þar vom staddir áttu fót-
um sínum fjör að launa. Þetta var ein af
gömlu síldarbryggjunum á staðnum. En
við færðum okkur til á bryggjunni og tók-
um hrognin af Djúpuvíkurmönnum eins og
fleiri grásleppukörlum héma fyrir norðan.
Þetta var mikið líf að vera á togumnum
héma áður fyrr. Skipshöfhin var að mestu
skipuö ungum mönnum sem áttu eftir að
rasa út, öðmvísi en nú er. Núna era þetta
mest fjölskyldumenn á toguranum. Það fór
því ekki hjá því að fólk yrði nokkuð vart
við okkur ungu sjómennina í landlegum.
Fylltum dallinn á 18 tímum
Ég minnist þess líka að ansi vomm viö
ósáttir á sumarvertíðinni eitt sinn, þegar við
komum inn rétt fyrir verslunarmannahelg-
ina með fullfermi. Það var löndunarbið
vegna landburðar af fiski og þegar enn átti
eftir að landa tæpum hundrað lestum úr
skipinu, vomm við sendir út á föstudegi.
En brúnin lyftíst á mönnum aftur þegar við
fylltum í þrem hollum útí á Skagagrunninu
og vom komnir að bryggju aftur eftir 18
tíma. Við náðum eftir alltsaman í dálítinn
skerf af verslunarmannahelgargleðinni. En
þetta var auóvitað bölvuð vitleysa að vera
að senda okkur út aftur. Það var ekki gott
mat á aflanum í þessu moki, en svona var
þetta þá. Menn mokuðu upp og hengdu þá
fiskinn frekar í skreiðina eða unnu hann í
verðminni pakkningar. Þá fannst mönnum
ekki nauðsyn á að vinna fiskinn í verð-
mestu pakkningar eins og nú þarf að gera“.
Bikkjur á uppsprengdu verði
Það hefur margt skemmtilegt gerst á
þessum ámm?
„Já það var ýmislegt sem menn höfðu
um að skrafa. Þaö var t.d. einu sinni að viö
fengum vélstjóra að sunnan. Þetta var dálít-
ið virðulegurnáungi, með upphringað yfir-
varaskegg, kringlótt gleraugu og dálítið
búttaður. Svo var það í einni landlegunni
að hann er að skemmta sér héma í bænum,
og það hittist þannig á að það var verió að
bjóða upp hross við sýsluhesthús. Þetta
vom einhverjar horbikkjur sem menn ætl-
uðu nú að mundu ekki seljast á háu verði.
Okkar maður birtíst þama og fór að bjóða í
á mótí þeim sem ætluðu að gæta hagsmuna
eigendanna. Reiknað var með 20 þúsund-
um fyrir hvert hross, en vélstjórinn að
sunnan bauð grimmt og þóttíst sjá ýmislegt
gott við sum hrossanna, sem aðrir viðstadd-
ir höfðu ekki veitt eftirtekL Hann var kom-
inn upp í fjórfalt hestverð þegar loksins
tókst að stoppa hann af. Við skipsfélagar
hans hlógum mikið að þessu og fannst
þetta magnað, því þó maðurinn hefði útlit-
ið fyrir að vera hrossaprangari hinn mesti,
hafði hann ekki minnsta vit á hrossum".
Fór í koju reiðubúinn
örlögum mínum
En varla hefur þetta alltaf verið svona
mikill leikur. Ekki er það svo í dimmum
vetrarveðmm þegar ölduskaflar ganga yfir
skipið. Hefur einhvem tímann sótt að þér
virkilegur beygur á sjónum?
, Jú, ég var virkilega hræddur fyrir 3-4
ámm þegar við vomm á heimleið úr sigl-
ingu tíl Þýskalands rétt fyrir jólin. Þetta var
þegar gerði snarbrjálað veður við Færeyjar
sem olli gífúrlegu tjóni. Ég hef aldrei lent í
öðm eins veðri og það tók viikilega á skip-
ið þegar ölduskaflamir gengu yfir. Og ekki
bætti úr skák að þaó drapst á vélinni hjá
okkur. Astandið var ískyggilegt, við ein-
skipa í þessu brjálaða veðri með dauða vél.
Ég fór í koju reiðubúinn örlögunum, það
var ekkert hægt að gera ef vélin færi ekki í
gang. En sem betur fer fór vélin í gang og
það vom glaðir og þakklátir menn sem
komu í heimahöfn klukkan 10 á aðfanga-
dagsmorgun. Mörgum sólarhringum síðar
en áætlað var. En þessi jól vom svolítíð ffá-
bmgðin öðmm. Undirbúningur jólahalds-
ins með fjölskyldunni er alltaf stór þáttur í
jólastemmningunni, en af honum misstum
við skipverjar á Hegranesi að þessu sinni“.
Afbragðsmenn og góðir
félagar úti á sjó
Þetta er varla mikið líf fyrir fjölskyldu-
menn að vera á sjónum?
„Nei, enda er maóur alltaf að hætta og
ástæðan er sú að fjölskyldan togar í mann.
Það er nefhilega of seint að setja sitt mark
á uppeldi bamanna þegar þau em í þann
veg að fara að heiman. En sjórinn togar líka
á mótí. Það getur vel verið að þetta sé eitt-
hvað í karaktemum. Menn em vanir þess-
um tömum á sjónum og líkar þær mun bet-
ur en tímavinnan í landi. Það er líka þetta
óvænta sem maður þarf alltaf að vera við-
búinn. Hvort sem það er að trollið komi
óklárt, óveður sé í aðsigi, jafhvel skipskað-
ar. Menn verða að vera tilbúnir að takast á
við þessa hlutí. Og úti á sjó verður þér að
semja við skipsfélagana. Þama verðurðu að
laga þig að mönnum sem þér hefði kannski
aldrei dottið í hug að yrða á í landi. Og oft
reynast þetta vera afbragsmenn og góðir fé-
lagar þegar út á sjó er komið“, sagði Ingólf-
ur Guðmundsson.
Landlegan hjá Ingólfi hefur verið óvenju-
löng að þessu sinni. Hann varð fyrir slysi
um borð rétt eftir áramótin í vetur. Verið
var að taka trollið og losa pokann þegar
belgurinn féll ofan á Ingólf. Síðustu mán-
uði hefur Ingólfur verið í endurhæfingu
vegna bakmeiðsla sem hann hlaut, en hann
vonast til að komast á sjóinn aftur í næsta
mánuði.
„Ég vil gjaman hefja sjómannadaginn
til vegs og virðingar að nýju. Hafa þetta
einn dag eins og var áður og í svipuðu
formi, mætti gjaman byggjast á leikjum við
bömin um miðjan daginn og enda síðan
með sjómannadansleik um kvöldið“, sagói
Ingólfur að endingu.
Vilt þú læra reiki?
Reiki er heilunaraðferð þar sem þú lærir að nýta hæfileika
þína til aö hjálpa sjálfum þér og öðrum. Hefur þú áhuga á
að veita meira?
✓
Eg er í síma 95-21119 og held reikunamámskeió eftir
þörfum. Stefni á að halda 1. og 2. stigs námskeið í júní. Ef
þú vilt vera meö eða fá nánari upplýsingar, hringdu þá í mig
eöa geymdu auglýsinguna ef þú skyldir fá áhuga seinna.
Birgitta H. Halldórsdóttir.