Feykir - 22.11.1995, Blaðsíða 5

41/1995 FEYKIR5
„Hann var tölvan okkar
hérna í sveitinni
ii
Var sagt um Lárus Björnsson í Neðra-Nesi. Hann var
gæddur sömu hæfileikum og hinn frægi Marka-Leifi
„Hann er tölvan okkar
héma í sveitinni. Þekkir öll
eymamörk bæði í Skagafjarð-
arsýslu og Húnavatnssýslum,
svo við þurfum engar marka-
skrár hér. Hann er mikill
grúskari, les mikiö og nemur
margt. Má nefna aó skagfirsk-
ar æviskrár las hann ekki eins
og aörir gera meó því að fletta
upp í þeim, heldur las hann
þær spjaldanna milli eins og
sögubók“. Þetta sagði Skaga-
maóur einn um Láms Bjöms-
son fýrrum bónda og oddvita
í Neðra-Nesi. Láras í Neóra-
Nesi þótti um margt merkileg-
ur og sérstakur maóur. Hann
lést á liónu vori eftir að hafa
átt vió vanheilsu að stríóa í
nokkur ár.
Þaó er meó Láras, eins og
reyndar marga fleiri sem settu
svip sinn á mannlífió, aó hans
hefiir ekki veriö minnst á síð-
um þessa blaðs, þótt full
ástæða sé til. Þegar blaðamað-
ur Feykis var að grúska í
gömlu dóti á dögunum fann
hann í fóram sínum viótal við
Lárus sem tekið var snemma
á árinu 1987, þegar hann var
nýbyrjaður í blaóamennsku
hjá Degi, dagblaðinu á lands-
byggðinni. Þar með vaknaöi
sú hugmynd, aö þeir fjöl-
mörgu sem þekktu Láras
hefðu e.t.v. gaman af að sjá
bút úr þessu viðtali og um leið
yrði hans minnst í blaðinu.
Lárus fæddist 3. nóvember
1918 á bænum Fjalli við Skaga-
strönd. Arsgamall var hann
sendur til ffænda síns og nafha
Lárusar Bjömssonar sem bjó á
Keldulandi nokkrum bæjarleiö-
um sunnar undir fjallinu. Þar ólst
Láras upp og var þar þangað til
Lárus eldri lést árió 1936, að
hann flutti í Skefilsstaðahrepp-
inn. Þar var hann fyrstu árin
vinnumaður á Mallandi, áóur en
hann byrjaði búskap í Effa-Nesi,
þar sem hann og eftirlifandi
kona hans Svava Steinsdóttir
bjuggu í nokkur ár áður en þau
fluttu um set í Neóra-Nes.
En grípum nú niður í viðtalið.
Verslað til tveggja
mánaða
Jú sennilega hefur lífsbarátt-
an hér verið hörð. Þá sérstaklega
fyrir það hvað samgöngurnar
voru slæmar hér fyrr á árum og
langt í kaupstað. Þetta hefur
gjörbreyst viö það að vegurinn
var byggður upp. Annars held ég
að það hafi í raun ekkert verið
verra að búa hér en annars stað-
ar, þrátt fyrir erfiðleika sem við
áttum við að etja. Því það var
náttúrlega erfitt með alla aó-
drætti. I fjölmörg ár eftir að ég
kom hingað þurfti flutningur að-
fanga að fara fram að lang-
mestu leyti, annaðhvort á reið-
ingshestum eða þá á sleöa aö
vetrinum. Þá var skipt mikið við
Skagaströnd af bæjunum hér
fyrir utan Ketubjörg og þá alloft-
ast farið beint yfir heiðina, og ég
fór margar ferðir.
Eitt árið sem ég var á Mal-
landi kom ég vestur yfir heiði og
Frumsýning á
Norðurlandi vestra
Sýnum Nissan Almera á laugardaginn
frá kl. 13-18 á Bifreiðaverkstæðinu Áka.
Sýnum einnig:
Subam Legacy, Nissan Prímera,
Nissan Terrano II, Nissaon Double Cap.
Verið velkomin!
Heitt á könnunni!
ÆQ
bílaverkstæði
Sími 453 5141
Sœm undargötu 16 Sauðárkróki
var með skíðasleóa. Þetta var á
árum skömmtunarinnar, fyrsta
veturinn sem hún varaði og að-
eins var skammtað til mánaðar í
einu. Það var búiö aö reyna að
draga þetta saman þannig að
hægt væri að ná tveggja mánaða
skammti í einu. I þetta skipti var
færið svo vont að ég taldi ekki
farandi með hesta og gekk á
skíðum vetur yfir Skagaheiði.
Mér gekk ágætlega í lyrri ferð-
inni yfir heiðina alla leió að
Fjalli, þar var þá cnn búið. Eg
stansaði þar og var síðan sam-
ferða þeim frá Fjalli til Skaga-
strandar. Þeir fóru með hest og
sleða. En síðan átti eftir að koma
sér yfir heiðina aftur ffá Fjalli.
Við komum kassafjölum ofan á
skíðin svo ég gæti dregið flutn-
inginn, sem var ekki nema um
50 kíló. Þetta var nú allur
skammturinn fyrir heimilið í tvo
mánuði. Mér sóttist feróin seint
og tók heimferðin 10 tíma og
þrjá stundarfjóróunga“.
Þess má geta að leiðin ffá Mal-
landi til Skagastrandar er tæpir
30 km, ffá Fjalli er um helming-
ur leiðarinnar. En Lárus var fljót-
ari þessa leið eitt sinn rétt fyrir
páska þegar hann fór gangandi.
„Þegar ég lagði af stað um
morguninn var svolítið hélað eft-
ir talsvert frost um nóttina, en
blíðskaparveður og snjórinn sem
var mikill á heióinni, var svo
beinharóur að hvergi markaði
spor. Eg hef aldrei veriö eins
fljótur yfir heiðina og í þetta
skipti. Frá Mallandi og vestur aó
Fjalli var ég tvo og hálfan tíma“.
Eins og byssuskot
Jú stundum geta komió slæm
veður héma, annars finnst mér
Lárus Bjönsson í Neðra-Nesi.
ekki hafa komið eins virkilega
vondar noróaustan hríðar hér
niður lfá mióað við þær sem ég
ólst upp við fyrir vestan, þegar
hann stóð héma yfir heiðina. En
þó hafa komið hér hörkuveður,
eins og Ld. 1963, í vikunni fyrir
páska.
Þá var búin að vera blíðutíð í
fleiri, fleiri vikur, þegar gekk í
þetta heiftarlega áhlaup. Það
mátti eiginlega segja að það veð-
ur kæmi eins og byssuskot, svo
snögglega brast það á. Það var
fjögurra stiga hiti og blíðuveður
um morguninn, en frostið var
orðið 12 stig seinni part dagsins.
Þessu veðri fylgdi geysilegt
hvassviðri og fannkoma. Kind-
umar voru búnar að vera ansi
óþekkar við mig dagana áður.
Þetta var allt upp til heiðarinnar
og þær leituðu mikið burtu. En
ég var svo heppinn að ég var
ekki búinn að hleypa þeim út um
morguninn þegar veðrið skall á.
Af því að veðrið var svo
lygnt og gott um morguninn,
datt mér í hug að taka inn hey úr
fúlgu sem var við hlöðuna. Eg
gaf kindunum fyrst og fór svo að
bcra heyið inn. Þegar ég var bú-
inn aó því og var að hreinsa til
við baggagatið á hlöðunni, þá
kemur svona aðeins andvari. Var
mér þá litið á klukkuna og sá að
komið var ffam undir hádegi og
hugsaði með mér að best væri að
fá sér að boröa áöur en ég léti
kindumar út. En ég var ekki bú-
inn að borða þegar hann skall á“.
Hefurðu trú á áframhaldandi
byggð hér á Skaganum?
, JÉg vona bara að hún haldist.
Það er slæmt ef þetta pláss verð-
ur ekki í byggð, því það er ekk-
ert verra að búa hér en annars
staðar síst af öllu núorðið þegar
samgöngur era orðnar svo góð-
ar. Svo ffamarlega sem fiskurinn
heldur áffam aö ganga héma á
miðin þá er enginn vafi á að
þessi hafnargerð sem nú er hafin
(Gerð hafnargarðsins í Selvík
var að hefjast um það leyti sem
viðtalið var tekið, innsk. blm.)
verður lyftistöng fyrir byggöina
hér á Skaganum. Fólkið er of fátt
núna, því þarf að fjölga. Það fólk
yrði þá að lifa á sjónum, það
þýðir vist ekki núna að treysta á
þennan hefðbundna búskap".
FYRIRTÆKI OG
STOFNANIR
Veljiö íslenskar vörur,
sköpum íslenskri vinnu
brautargengi.
íslenskt, já takk.
Starfmannafélag
Sauðárkróks