Feykir - 18.12.1996, Qupperneq 6

6FEYKIR 46/1996
Þegar Jónas dró úr mér jaxlinn
Magnús gefur á garðann hcima á Frostastöðum.
Það var fenningarvorið mitt
sem í fyrsta skiptið var dregin
úr mér tönn. Ég hefði lengi haft
illan gmn um það að einn jaxl-
inn í mér væri hálfgerður galla-
gripur af því hann var öðru vísi
á litinn en hinir. Kauði var kol-
svartur. Það var því ekki annað
en við mátti búast, að allt í einu
varð hann heltekinn af tann-
pínu. Þetta var í byrjun túna-
sláttar og brakandi þunkur dög-
um saman. Ég stóð við slátt upp
á hvem dag. Það bráði af mér
við að berjast um með orfið en
mér versnaði alltaf þegar ég fór
að brýna. Og það var seigt að
slá á hólunum heima þegar
grasrótin var svona þurr og
þurfti því oft að brýna.
Lítið var um læknisdóma
við tannpínu svona til sveita og
raunar þurfti ekki sveitir til því
tannlæknar voru fáséðir dýr-
gripir í þá daga. Afi ráðlagði
mér að leggja munntóbakstölu
við tönnina. Þá gátu tóbaks-
menn ennþá fengið skro og rjól,
ekta tóbak, og var mikill munur
á því og moldarmulningnum
sem síðar fékkst, segja þeir sem
muna tvenna tóbakstímana. Ég
féllst á að reyna þetta læknisráð,
en það fór heldur illa með fyrstu
tóbakstöluna. Ég hafði ekki iyrr
komið henni kyifilega fyrir á
„surti” en ég tók að kúgast og
selja upp. „Reyndu aífur”, sagði
afi. „Þetta er bara tilraun. Það
gengur betur næst.” Auðvitað.
Þetta var bara tilraun og tilraun-
ir þarf oft að endurtaka. Ég fékk
mér aðra tölu og dengdi henni á
þann svarta þrjót. Og mikið rétt,
nú seldi ég ekki meira upp en
aftur á móti hafði ég naumast
við að spýta út úr mér tóbaks-
legi, sem ofan í kaupið brenndi
innan á mér allan túlann. Því
varð hinsvegar ekki neitað að
það sló á verkinn, en þegar ég
tók töluna út úr mér um kvöld-
ið kom hann aftur, engu betri en
áður.
Mér sýndist því aðeins ann-
að af tvennu til ráða: Gerast
munntóbaksmaður ævilangt
eða finna Jónas lækni á Sauðár-
króki og fá hann til þess að taka
tönnina. Og þó að þær lýsingar
sem ég hafði fengið af tannd-
rætti, hvettu mig ekki til þeiirar
ferðar, þá var á hitt að líta, að
innan skamms átti ég að mæta
heima í Viðvík til ferm-
ingarundirbúnings. Og ég vissi
hreint ekki hvernig séra Guð-
brandi rnínum blessuðum
mundi lítast á það ef ég kæmi
arkandi inn kirkjugólfið með
spýtubakka undir hendinni. Svo
ég ákvað að fara í Krókinn
morguninn eftir og finna Jónas.
Ég fór að sjálfsögðu ríðandi
og bar ekki til tíðinda fyrr en ég
kom í Krókinn. Ég kom hestin-
um fyrir í sýsluhesthúsinu og
arkaði beint á spítalann. Þá vom
læknar a.m.k. ekki út á landi
farnir að hafa sérstaka viðtals-
tíma. Fólk taldi það eðlilegt að
þeir væm alltaf til taks á nóttu
jafnt sem degi og það töldu þeir
líka sjálfir, enda víðast aðeins
um einn lækni að ræða í heilu
hémðunum. Jónas Kristjánsson
þjónaði þá meirihluta Skaga-
Ijarðarhéraðs og hafði gert um
árabil. Jónas var snjall læknir,
einkum við skurðlækningar,
annálaður dugnaðar- og ferða-
gaipur, en þótti eiga það til, að
geta verið nokkuð harðhentur
og hröslulegur. Ég þekkti hann
vel í sjón því þeir pabbi vom
góðkunningjar og kom hann
alloft heima án þess að vera í
embættiserindum.
Sjúkrahúsið var gamalt
timburhús. Útidyr vom á því að
austanverðu, framan við þær
timburpallur og upp á hann
lágu nokkrar tröppur. Þegar ég
hafði nú prílað upp á pallinn,
hver kemur þá stormandi út um
dymar nema Jónas læknir? Og
klæðnaður hans benti ekki beint
til þess að hann væri að koma af
skurðstofunni, því hann var í
reiðfötum, regnfrakka og klof-
bússum.
„Sæll greyið mitt”, sagði
Jónas. „Hvert eit þú að fara?”
„Ég ætlaði að hitta þig”,
sagði ég.
„Og til hvers?”
„Ég er að drepast úr tann-
pínu. Ætli þú verðir ekki að
draga úr mér tönn.”
„Uss ég má ekkert vera að
þessu. Ég er að fara fram á
Hveravelli. Það er búið að
leggja á hestana og íylgdarmað-
urinn bíður eítir mér. Þú verður
bara að éta harðfisk.”
„En aðstoðarlæknirinn”,
spurði ég því ég vissi að Jónas
fór aldrei úr kallfæri án þess að
útvega lækni íyrir sig.
Þessu ansaði Jónas ekki en
sagði mér að koma með sér inn
í skurðstofu og bendir mér þar á
stól. Hann var ekkert að fara úr
bússunum en mig minnir að
hann færi úr regnfrakkanum.
Þama var fyrir kona sem ég
hafði aldrei áður séð, en hún
mun hafa verið læknir og átt að
leysa Jónas af meðan hann var í
Hveravallatúmum.
Hefur nokkum tíma áður
verið dregin úr þér tönn”,
spurði Jónas.
„Nei”, svaraði ég sannleik-
anum samkvæmt.
„Þá er best ég deyfi þig dálít-
ið”.
Og svo sprautaði hann ein-
hverju gumsi í tanngarðinn.
Ekki var það fyrr afstaðið en
hann skipaði mér að opna ginið
og sagði konunni að standa á
bak við stólinn og halda um
hausinn á mér. Oð síðan upp í
mig með einhvem tangarfjanda,
sem mér sýndist í meira lagi
ískyggileg.
„Ég ætla bara að máta töng-
ina”, sagði Jónas. Þóttu mér það
grunsamleg ummæli því ég sá
ekki betur en slíkur „naglbftur”,
sem hann hafði í hendinni, gæti
„gómað” jaxl í hrossi. En það
skipti engum togum. Hann
skellti tönginni utan um þann
svarta og byrjað að rykkja og
toga. Það var eins og rekinn
væri í mig hnífur. Tennurnar í
mér vom víst óvenju fastar og
ekkert gekk. Ég fann að hann
sveigði töngina sitt á hvað og
rykkti í þess á milli. Ég stillti
mig um að orga en tárin
Jónas Kristjánsson læknir.
streymdu niður smettið á mér
eins og lækir í vorleysingum.
Jónas fór að bölva. „Hver
andskotinn er þetta, nær tann-
arskrattinn alla leið niður í
háls?”
En allt í einu losnaði um surt
og það svo snögglega að litlu
munaði að Jónas skylli aftur á
bak á verkfæraskápinn, sem
áreiðanlega hefði ekki staðist
slíka árás stundinni lengur, því
hann var allur úr gleri.
„Mikið var að helvítið lét
sig”, sagði Jónas.
Frammi á ganginum mætt-
um við ráðskonunni.
„Áttu harðfisk”, spurði
Jónas.
,Já eitthvað”, svaraði hún.”
„Komdu þá með einn þyrsk-
ling.”
Ráðskonan hefur líklega álit-
ið að Jónas ætlaði að lofa þorsk-
inum að fara með sér í lystitúr-
inn á Hveravelli og kom með
gríðarstóran, grjótharðan þorsk.
En Jónas rétti mér fiskinn og
sagði: „Hana, éttu þetta greyið
mitt. Þú færð þá ekki tannpínu á
meðan.” Og var þar með rok-
inn.
Magnús H. Gíslason,
Frostastöðum.
W
Gleðileg jól
farsœlt komandi ár
Þökkum viðskiptin á árinu
✓
Vátryggingarfélag Islands
umboðið Sauðárkróki