Feykir - 09.02.2000, Síða 4

4 FEYKIR 6/2000
Þorrablót Öldunnar
á 30 ára afmælisári
Það var þéttsetinn bekkurinn á þon-a-
blóti Verkakvennafélagsins Öldunnar á
Sauðárkróki sem haldið var í félags-
heimilinu Ljósheimum nýlega. Stjóm-
endur Öldunnar hafa lengi haft þann
háttinn á að bjóða eldri borgurum til
blóts í byrjun þorra. Hefur þar jafnan
verið vandað vel til dagskrár og veiting-
ar verið rausnarlegar. Um þessar mund-
ir eru einmitt 70 ár liðin frá stofnun
Öldunnar og á [ressu blóti var vikið að
hinum mikla samfélagslega þætti sem
Aldan hefur sinnt um tíðina.
Það var Stefanía Ósk Stefánsdóttir
formaður þorrablótsnefndar Öldunnar
sem bauð gesti velkomna. Alftagerðis-
bræður, |>eir Pétur og Sigfús Péturssyn-
ir sungu nokkur vel valin lög fyrir þorra-
blótsgesti við undirleik Stefáns R. Gísla-
sonar. En skemmtidagskráin var einnig
í töluðu máli og þann þátt tók Jón Orm-
ar Ormsson að sér og flutti hann eins-
konar annál er greip til fyrstu áratuga
aldarinnar. Hlaut hann góðar viðtökur
hjá samkomugestum.
I þessari samantekt vék Jón nokkuð
að stofnun Öldunnar og þætti félagsins í
mannlífinu um tíðina. Þar segir hann
m.a er vikið er að 70 ára áfanga í sögu
félagsins.
„En því byrja ég mál mitt svo, að á
þessu ári eru liðin 70 ár frá stofnun
Verkakvennafélagsins Öldunnar. Áður
en það félag kom til hafði verið starfandi
hér upp úr aldamótum Verkamannafélag
Sauðárhrepps sem síðar breytti nafni í
Verkamannafélagið Áfram og eftir
nokkurn svefn á því félagi reis það upp
undir nafninu Verkamannafélagið Fram.
En við þuifum auðvitað ekki að fjölyrða
neitt um það hvers vegna konur stofn-
uðu sitteigið félag. Hin almenna skýring
er auðvitað sú að þær hafi ekki átt sam-
leið með körlununt. En þessu má auðvit-
að snúa við og segja að karlarnir hafi
ekki átt samleið með konunum. Hvom-
tveggja er auðvitað rétt og niðurstaðan
sú sama að hér urðu starfandi tvö verka-
lýðsfélög. En við höfum í veganesi hug-
ans að helmingur samfélagsins taldi á
sér brotið. En ekki frekar að því, við
skulum heldur snúa okkur að árinu
1930.
Hér heima fagna menn 1000 ára af-
mæli Alþingis með mikilli hátíð á Þing-
völlum og hefur lengi verið til þeirrar
hátíðar vitnað. Þá gengu kaupstaðir og
sýslufélög undir merkjum inn á vellina
og gengu þá Skagfirðingar undir því
merki sem margir hafa kennt við sverð
og bagal. Ríkisútvarpið hóf starfsemi
sína og það þótti miklum tíðindum sæta
að fyrsti þulurinn var kona, Sigrún Ög-
mundsdóttir. Það sýnir okkur kannski
best hver var staða kvenna á þessum
árum. Ný brú yfir Skjálfandafljót var
vígð, loítskip Graf Zappelín greifa kom
í heimsókn, Hótel Borg var opnuð og
glæsileikinn þar þótti heldur í frásögur
færandi. Svo hlaupum við á nokkmm at-
riðum......
Og þá hingað á Krókinn. Útvarpið.
Gutti bakari sagði mér einu sinni frá því
að í upphafi útvarps hefðu nokkrir menn
slegið sig saman og keypt eitt viðtæki og
haft það á Hótel Tindastóli og hlustað
þar fyrir opnum gluggum og mikill
fjöldi ævinlega staðið fyrir utan og hlust-
að. Meiri vom fjárráðin ekki þá. I dag er
sjónvarpstæki og video svona rétt
þokkaleg fenningargjöf. Síminn var
auðvitað á Stöðinni og pósturinn hjá
Blöndal. Menn voru tvo daga á bíl til
Reykjavíkur, við illan leik, og taldist til
ævintýraferða.
En það er einn atburður hér á Krók
sem við skulum stoppa aðeins við, en
það er stofnun Verkakvennafélagsins
Öldunnar. Og við skulum styðjast við
fundargerðarbók félagsins. Fundargerð-
imar em greinilega skrifaðar með
pennastöng. Ótmlegt hvað tímamir hafa
breyst.
1. Fundur. Þann 9. janúar 1930 er
stofnað Verkakvennafélag á Sauðárkrók
með 21 félagskonu. Lengri er sú fundar-
gerð ekki. Og þetta er upplýsandi ef við
horfum til þess að íbúar á Sauðárkróki 1.
Jón Ormar Ormsson flutti skenimtilegan pistil.
Fríða Eðvarðs, Guttormur og Halli á Borg.
des. 1930 vom 779. En höldum áfram.
2. fundur. 2. febrúar var haldinn
fundur í Verkakvennafélagi Sauðár-
króks. Fundurinn var haldinn í Verka-
mannafélagshúsinu og vom í fundar-
byijun mættar 14 félagssystur og tveir úr
stjóm Verkamannafélagsins Fram á
Sauðárkróki, þeir Friðrik Hansen og
Pétur Sigurðsson.
Hér er merkilegt skref stigið í bæjar-
sögunni. Konur stofna félag til að standa
þess vott: Tilgangur félagsins er sá að
styðja og efla hag félagskvenna og
menningar, á þann hátt sem kostur er á,
meðal annars með því að ákveða vinnu-
tíma og kaupgjald og stuðla að því að
verkalýðurinn taki sjálfstæðan þátt í
stjómmálum lands og bæjarfélags.
En kálið var ekki sopið þótt konur
hefðu stofnað með sér samtök til baráttu
fýrir málum sínum. Sá áratugur sem nú
fór í hönd hér á Krók er einn erfiðasti
að hagsmunamálum sínum og það em
tónskáldið og textahöfundurinn sem
leiða þær fyrstu skrefin. Pétur átti því
miður ekki langan dag fyrir höndum en
það er önnur saga.
En á þessum fundi var félaginu gefið
nafn og kosið á milli þessara nafna:
Björg, Framtíðin, Tilraun og Aldan. Ald-
an bar sigur úr býtum við atkvæða-
greiðslu.
Og þær konur sem þama ýttu úr vör
hugsuðu stórt. 2. grein félagslaganna ber
sem yfir þessa byggð hefur gengið og
það þurfti mikið þrek til að halda sjó jVitt
menn væru ekki að leggja undir sig ný
lönd. Og fer ég ekki frekar út í þau mál
öll. En þessu félagi óx furðu fljótt flsk-
ur um hrygg og um áramótin 1937-’38
eru félagskonur orðnar 140. En störfín
vom einhæf, erfið og illa launuð. Það
hefur breyst en sá er blindur og senni-
lega heymarlaus líka, sem segir að jafn-
rétti sé milli kynja. En það er önnur
saga.”
Gísli Felisson, Fjóla Þorleifs og Jón Ingólfsson. Uppi í hominu hægra megin
er Bjössi Ásgríms.
Internet!
Hefur þú áhuga á að taka þátt í stærsta viðskiptatækifæri 21.
aldarinnar í gegnum Intemetið?
Árið 1998 velti Intemetið 7 billjónum dollara.
Árið 1999 fór veltan í 200 billjónir dollara.
Enskukunnátta nauðsynleg!
www.lifechanging.com