Feykir - 08.12.2004, Blaðsíða 6

6 Feykir 43/2004
Jón Ormar Ormsson skrifar_
Á sjöttu síðu
um dag og veg
Skrifari hitti mann á förnum
vegi sem sagði að samtíminn
væri eitt allsherjar óhóf. Eftir
venju hefði þessi maður - eða
kona, því konur eru menn- átt
að vera kominn nokkuð til ára
sinna. Textinn hljómar eins og
þetta gæti hafa verið saman-
rekinn búri á efri árum, sem
ekki notar plastkort í viðskipt-
um en gengur með buddu og
heldur vel utan um smáaurana;
veit vel aura sinna tal. Svo var
ekki.
Þetta var maður rétt um
þrítugt. Hann var að koma út úr
lánastofnum. Þetta var á heið-
um vetrarmorgni á öndverðri
aðventu, aðeins andvari af
norðan og snjóföl á jörð, rétt
sporrækt og launhált, svo farið
sé í fótsporin hans Þórbergs um
frásögn. Þessu samtali fylgdi
ekki venjulegur inngangur um
góðan dag og þess konar hjal,
heldur snéri maðurinn sér beint
að efninu. Fór rólega af stað í
fróðlegu erindi um efnahags-
mál á þann veg hvað allar dyr
stæðu opnar til lána og hversu
auðvelt væri að steypa sér í
botnlausar skuldir. Hann studdi
annarri hendinni á húddið á
jeppanum sínum. Svo tók hann
hendina af húddinu og stakk
báðum höndum í buxnavasana.
Hann var í dökkgráum fötum,
dökkblárri skyrtu, með silki-
bindi dökkt og bundið í
grannan hnút. Bindisnæla hefði
komið sér vel.
Skrifari hafði er hér var
kornið sögu ekki kornist að með
setningarbrot hvað þá meira og
lifði hér rétt einu sinni máls-
háttinn, að málugum er mein að
þegja. Hann fann að maðurinn
var reiður. Skrifari hefúr ekki
farið á námskeið í áfallahjálp og
vissi því ekki hvernig ætti að
haga orðum. Varstu að koma úr
bankanum, spurði hann var-
lega. Það varð stundarþögn, svo
sagði ffummælandi; Ég snéri
við. Það er nóg að skulda íbúð-
ina og jeppann svo maður fari
ekki að bæta við. ÞEIR skulu
ekki ná tökum á mér. Þeir í
bankanum, spurði skrifari. Nei
þeir eru ágætir. Svo var þögn og
skrifari vissi ekkert ffekar um
ÞÁ. Jeppamaður hafði ekki
boðið góðan dag svo það var
eðlilegt ffamhald að hann settist
upp í jeppann og æki í burtu án
þess að kveðja en skrifari hélt
áfram göngu sinni og tók
nokkrar léttar æfingar í hálk-
unni. Óundirbúnar og hugsaði
um hverjir ÞEIR væru án þess
að komast að neinni viðunan-
legri niðurstöðu um ÞÁ.
En það rifjaðist upp liðin saga.
Þetta gerðist á þeim árum
þegar það þótti lottóvin-
ningur að geta komið sér upp
góðum víxli í banka. Skrifari
átti ágætan vin sem vann hjá
stöndugu fyrirtæki sem seldi
fólki heimilistæki og þess háttar
gegn afborgunum. Menn borg-
uðu út ákveðna prósentu af
kaupverði og svo var afgang-
urinn settur á víxla sem féllu í
gjaldaga mánaðarlega næsta
árið eða svo. Vinurinn varð
seinna forstöðumaður eða
forstjóri fyrir þessu fyrirtæki.
Þegar þarna var komið sögu
var vinurinn ný giftur ágætri
konu. Og til að koma öllu til
skila þá eru þau ennþá í hjúskap
en hann er hættur hjá þessu
fyrirtæki sem ekki er lengur til
vegna þess það hvarf inní annað
stærra. Þau skötuhjú höfðu
keypt neðri hæðina í húsi for-
eldra hennar og af því tengda-
faðirinn var maður með góð
sambönd þá fékk vinurinn góða
fyrirgreiðslu í bönkum og var af
ntörgum öfúndaður. Svo öllu sé
komið til skila.
Á þessum árum voru vín-
barir, þrír eða fjórir í Reykjavík,
aðeins hafðir opnir til klukkan
hálf tólf. Var það gert að kröfú
templara sem vildu koma í veg
fyrir fyllirí. Menn máttu því hafa
sig alla við til að verða orðnir
sæmilega ósjálfbjarga um mið-
nætti. Nú var það eitthvert
laugardagskveldið að skrifari og
vinurinn héldu út á lífið. Hótel
Borg var áfangastaðurinn þetta
kvöldið, ef rétt er munað. Segir
nú ekki af ferðum fyrr en allt í
einu birtist þarna bróðir vinar-
ins, nokkrum árum eldri og
fullkomin andstæða; laus í
rásinni og konulaus og án fyrir-
greiðslu í ríkisbönkum og
búandi á hótel mömmu.
Þeim bræðrum kom alltaf
vel saman og var tekið upp fjör-
legt spjall að venju. Þá birtist
þarna maður sem óboðinn
tekur sér sæti við borðið og ber
lengi vel upp erindi sitt, ef eitt-
hvert var. Eftir langa þögn hefúr
hann upp mál sitt, snýr sér að
eldri bróðurnum og segir; Þið
eruð ólíkir, þið bræður. Þú átt
ekki neitt en bróðir þinn á bæði
konu og íbúð. Ræðumaður fékk
svar um hæl; Maðurinn á effi-
hæðinni á konuna og bankinn
íbúðina.
I þessum pistli eru nokkrar
niðurstöður aldrei þessu vant.
Það er alveg sama hvort barir
eru opnir til hálf tólf eða þrjú.
Þeir sem vilja verða fúllir verða
fúllir. Og það er alveg sama
hvort öllum stendur til boða lán
í bönkum eða menn verða sér
úti um lán gegnum kunnings-
skap; þeir sem vilja barsla í
skuldum koma sér alltaf í
skuldir. Þeim verða öll lán að
óláni.
Jón Ortnar
Ný fisktegund við ísland
Myrtd tekin við Úlfarsá þann 28. maí 2004.
Ósalúra breiðist
ört út
í frétt í Fiskifréttum er sagt frá því að ósalúra, ný
kolategund sem fannst fyrst hér við land svo vitað sé
árið 1999, hafi nú dreift sér víða í sjó við ísland og er
nú algeng í árósum.
Sögufélag Skagfirðinga____
ÞHðja bindi Byggða
sögunnar komið út
Bjarni Jónsson og Guðmundur
Ingi Guðbrandsson hjá Veiði-
málastofnun Norðurlands-
deildar á Hólum hafa unnið að
rannsóknum á þessum nýja
íslenska fiskstofni og kynntu
þeir niðurstöður sínar á
afmælisráðstefnu Lífíræðifélags
íslands sem haldin var nú
nýverið.
Bjarni Jónsson sagði í spjalli
við Feyki að ósalúran breiddist
ört út og ákjósanleg skilyrði
væru fýrir hana í Skagafirði,
sérstaklega við ósa Héraðs-
vatna. Ósalúra er nytjategund í
Evrópu og sagði Bjarni að
tiltölulega hátt verð fengist fyrir
hana.
Heildarveiðin í Evrópu er
um 12 þúsund tonn á ári.
Danir veiða mest eða um 3.500
tonn á ári en Hollendingar
koma þar á eftir með 3.200
tonn. Ósalúran er veidd í drag-
nót og net eins og margar aðrar
kolategundir.
Þá segir í Fiskifféttum að
lósalúran geti orðið allt að 60
sentímetra löng en hér við land
hafa veiðst fiskar sem eru um
40-50 sentímetra langir, en
algengasta stærðin er um 30
sentimetrar. Bjarni var spurður
hvort þeir hefðu nægileg gögn í
höndunum til þess að meta
stofnstærð og hvort hér gæti
orðið um nytjafisk að ræða í
framtíðinni. „Útbreiðslan er
mikil og vaxandi og
seiðafjöldinn er mikill á mör-
gum stöðum. Það er því margt
sem bendir til þess að þetta geti
orðið nytjafiskur hér við land.
Við vitum ekki hvað stofninn
er stór en ég tel ekki ólíklegt að
unnt verði að veiða árlega
nokkur hundruð tonn af
þessum fiski hér við land í
framtíðinni. Um þetta er
auðvitað ekki hægt að full-
yrða neitt.“
Þriðja bindi Byggðasögu
Skagafjarðar er nýkomið út og
fjallar um hinn gamla Lýtingss-
taðahrepp sem alls telur 105
býli. Auk þess er ítarleg
greinargerð um
sveitarfélagið
Lýtingsstaða-
hrepp.
í texta og
myndmáli er fjall-
að um hverja
einustu jörð sem í
ábúð hefúr verið
einhvern tímann á
árabilinu 1781-2004.
Lýst er öllum fornbýlum og
seljum sem tengjast einstökum
jörðum og gefið upp GPS-
stöðuhnit þeirra. Þá er ítarlegur
kafli um týnda þjóðveldisaldar-
byggð í Vesturdal. Ábúendatal
fylgir hVerri jörð ffá 1781-2004
og drjúgur hluti bókar er
áhugavert innskotsefni sem
tengist jörðunum: þjóðsögur,
vísur eða ffásagnir af fólki og
atburðum.
Rík áhersla er lögð á mynd-
efni og er meginhluti þess í
litum. Bókin er 528 bls. með á
sjöunda hundrað myndum,
kortum og teikningum.
Ritstjóri þessa glæsilega
verks er sagnfræðingurinn
Hjalti Pálsson ffá Hofi en það
er Sögufélag Skagfirðinga sem
gefúr út. Rætt verður við Hjalta
um Byggðasöguna í jólablaði
Feykis sem kemur út í næstu
viku.
Hægt er að ffæðst meira um
Byggðasögu Skagafjarðar á
heimasíðu Skagafjarðar en
hægt er að panta Byggðasögu
Skagafjarðar með því að hringja
í 453 6640 eða senda pöntun á
netfang Sögufélagsins og Hér-
aðsskjalasafns Skagfirðinga,
saga@skagafjordur.is