Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1924, Blaðsíða 22

20
Alþinglskosningar 1919—1923
Árið 1922 var útrunnið hálft kjörtímabilið og áttu þá að fara frá þeir
3 landskjörnir þingmenn, sem hlutkesti alþingis 1917 ákvað, og fóru fram
Iandskosningar á nýjum mönnum í stað þeirra 8. júlí 1922. En með
sjórnarskránni 1920 var kjörtímabil landskjörinna þingmanna fært niður
í 8 ár og jafnframt ákveðið, að þeir 3 landskjörnu þingmenn, sem kosnir
voru 1916 og áfram sitja, skuli fara frá 1926.
2. Tala kjósenda.
Nombre des électeurs.
Kosningarrjettur til landskosninga er bundinn sömu skilyrðum sem
kosningarrjettur til kjördæmakosninga, nema aldurstakmarkið er 10 árum
hærra við Iandskosningarnar eða 35 ár. Við kosningarnar 1922 var tala
kjósenda 29 094 eða 30.2 °/o af landsbúum. Við kosningarnar 1916 var
kjósendatalan 24 189 eða 26.8 °/o af landsmönnum, en þá var aldurstak-
mark kvenna líka ekki komið nema niður í 39 ár. Af kjósendunum 1922
voru 13 445 eða 46.2 °/o karlar, en 15 649 eða 53.8 o/o konur. Er það
mjög svipað hlutfall eins og við kjördæmakosningarnar síðustu. Þó eru
konurnar tiltölulega heldur fjölmennari við landskosningarnar.
Tala kjósenda til landskosninga 1922 í hverju kjördæmi og hverjum
hreppi sjest á töflu III (bls. 28) og töflu IV (bls. 29—35).
3. Kosningahluttaka.
Participation des électeurs.
Við landskosningarnar 1922 greiddu alls atkvæði 11 962 kjósendur
eða 41.1 o/o af þeim, sem á kjörskrá stóðu. Er það miklu meiri hluttaka
heldur en við fyrstu landskosningarnar, er aðeins 24.3 °/o af kjósendum
greiddu atkvæði, en samt minni hluttaka heldur en við nokkrar kjör-
dæmakosningar síðan um aldamót. Mikill munur var á hluttöku karla og
kvenna í kosningunum. Af körlum greiddu atkvæði 7 033 eða 52.7 °/o,
en af konum 4 879 eða aðeins 32.2 °/o.
í töflu III (bls. 28) er sýnt, hve margir hafa greitt atkvæði í hverju
kjördæmi við landskosningarnar 1922, en í 4. yfirliti er sýnt með hlut-
fallstölum, hve kosningahluttakan hefur verið mikil í samanburði við tölu
kjósenda í hverju kjördæmi. Kosningahluttakan hefur verið mest á ísa-
firði (57.6 o/o), en minst í Húnavatnssýslu (25.8 °/o). Hluttaka karla var
líka mest á ísafirði (69.1 °/o) og minst í Húnavatnssýslu (36.8 °/o). En
hluttaka kvenna var mest í Reykjavík (48.2 °/o), en minst í Húnavatns-
sýslu (16.2 o/o). í eftirfarandi yfirliti er kjördæmunum skift í flokka eftir
kosningahluttöku karla, kvenna og allra kjósenda.