Skólavarðan - 01.02.2006, Qupperneq 12

12
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 6. ÁRG. 2006
harðneskju í þessari baráttu við ríkið.
Nemendur þurfa nú að leggja fram stað-
festingu á að heimasveitarfélag þeirra
leyfi þeim að stunda tónlistarnám í öðru
sveitarfélagi. Ég veit um tónlistarnema
sem hafa neyðst til að hætta námi vegna
þess að heimasveitarfélagið neitar að
greiða námið. Nú stefnir í að nemendur
eldri en 25 eða 27 ára fái ekki að stunda
tónlistarnám nema greiða námskostnaðinn
að fullu úr eigin vasa. Bent hefur verið á að
þekktir tónlistarmenn hefðu sumir þurft
að hætta námi hefði þessi regla gilt. Hún
hefði líka stoppað mig í tónlistarnámi;
ég byrjaði það seint að læra. Það er sem
sagt verið að koma upp mismunun og
hindrunum út frá búsetu, aldri og efnahag
sem hingað til hafa ekki verið fyrir hendi.
Í 40 ár hefur hver sá sem áhuga hefur haft
getað stundað tónlistarnám sér til ánægju
og samfélaginu og menningu landsins til
eflingar. Nú, þegar við erum meðal allra
ríkustu þjóða heims, á allt í einu að skerða
þessi réttindi í grundvallaratriðum. Við
verðum að standa vörð um grunngildi
velferðarsamfélags okkar og tryggja að
þeim verði ekki varpað fyrir róða á tímum
einkavæðingar og græðgishyggju.
Þetta gengur alls ekki. Við eigum ekki
að þurfa að ræða þessa hluti frekar en
grunnskólagjöld. Á meðan hoggið er að
rótum tónlistarmenntunar stæra menn
sig svo af grósku á tónlistarsviðinu!
Það er staðreynd að við eigum fjöl-
menntað tónlistarfólk sem hefur sótt
framhaldsmenntun sína til allra heimshluta
og þetta skilar sér í slíkum fjölbreytileika í
tónlistarlífi að undrun sætir. Þessum mikla
árangri sem við höfum náð er nú ógnað.“
Vannýtt þekking
„Tónlistarskólarnir sjálfir bera líka ábyrgð,“
heldur Jón Hrólfur áfram. „Við sem
störfum þar getum náð til breiðari hóps.
Við höfum ekki beinlínis þurft að huga
sérstaklega að þessu þar sem aðsókn hefur
alltaf verið meiri en hægt hefur verið að
sinna. Biðlistar hafa líka verið viðvarandi.
En við eigum að láta að okkur kveða
á fleiri sviðum og hér sé ég sóknarfæri
fyrir tónlistarskólana. Fólk sækir grimmt í
námskeið af ýmsum toga, eins og að spila
eftir eyranu, kynnast og njóta tónlistar
eftir tiltekið tónskáld og fleira sem byggist
á hópkennslu. Í tónlistarskólum er gífurleg
þekking sem ég tel að sé vannýtt hvað það
varðar að útdeila henni til almennings.
Eins getur samvinna tónlistarskóla
innbyrðis verið miklu meiri en nú er, til
dæmis um að kenna fámenn námskeið,“
segir Jón Hrólfur og tekur dæmi: „Í
tónfræðanámskrá segir að menn eigi
að geta útskrifast með tónfræði sem
aðalfag og þurfa þá að taka aukalega
námskeið í einhverri tónfræðagrein, svo
sem kontrapunkti, raftónlist, formfræði,
sérstökum tónlistarsöguáföngum eða öðru
sem ekki er grundvöllur fyrir að kenna
nema í stærstu skólum. Einn skóli gæti
þá boðið upp á kennsluna og aðrir keypt
áfangann fyrir sína nemendur. Samvinna
sem þessi er nú þegar einhver en gæti að
mínu mati verið meiri.
Í grunnskólum á tónmenntin undir högg
að sækja, ástandið er að minnsta kosti víða
mjög dapurt. Í framhaldsskólum er staðan
enn verri. Samvinnu tónlistar,- grunn- og
framhaldsskóla mætti
gjarnan efla en það
fer mjög eftir áhuga
þeirra sem halda um
stjórnartaumana á
hverjum stað hvernig til
tekst. Einnig mætti efla
samvinnu tónlistarskóla
og leikskóla.“
Kennslan inni
í kústaskáp?
Jón Hrólfur segir fag-
lega umræðu í hópi
tónlistarskólakennara
alltaf vera í gangi,
bæði innanlands og
í tengslum við erlent
samstarf. „Við höfum
lengi verið í norrænu
samstarfi sem er ágætt en mætti þó vera
skilvirkara. Nú erum við orðin aðilar að
EMU sem stendur fyrir European Music
School Union og við þýðum sem Samtök
tónlistarskóla í Evrópu. Þar er mjög
fróðleg umræða í gangi sem gaman
verður að fylgjast með og taka þátt í. Í
Evrópu er lögð áhersla á sameiginlegan
samræðuvettvang foreldra, nemenda,
kennara og stjórnmálamanna um málefni
tónlistarskólanna. Þennan vettvang skortir
okkur á Íslandi. Það er mikil og sjálfgefin
trú á gildi tónlistar – sem er gott – en
það þarf að rækta þessa tiltrú og áhuga
og efla skilning í samfélaginu á því sem
við erum að gera. Við þurfum að tengja
okkur betur við samfélagið og vökva
fræin. Við megum ekki líta svo á að við
höfum höndlað hinn endanlega sannleika
á þessu sviði, heimurinn breytist ört og
jafnvel svo mjög á undanförnum tuttugu
árum að hann er nánast óþekkjanlegur.
Þess vegna er ekki hægt að segja að
tónlist skuli kennd eins og alltaf hefur
verið án þess að hafa skoðað það og
metið. Við tónlistarkennarar þurfum að
þróa öfluga samræðu við þá sem njóta
þjónustu tónlistarskólanna, nemendur og
foreldra, og stjórnmálamenn sem hafa
fjárveitingavaldið.
Eðli málsins samkvæmt eru nándin og
samvinnan meiri víða úti á landsbyggðinni
þar sem samfélagið er minna, leikskóli,
grunnskóli og tónlistarskóli eru í nábýli
og sveitarfélögin reka skólana. Á höfuð-
borgarsvæðinu eru börn á þeytingi milli
hverfa og í Reykjavík eru skólarnir nánast
allir einkaskólar, reknir með styrk frá
sveitarfélaginu. Með einsetningu grunn-
skólans breyttist margt og ég hef ekki
séð að það sé pláss fyrir tónlistarskólann
innan grunnskólans að óbreyttu, eins og
þó hefur verið lögð áhersla á. Það er snúið
í framkvæmd að taka hljóðfæranemendur
út úr tíma í grunnskólum og maður reynir
að breyta til svo að nemendur lendi ekki í
því að missa alltaf úr tíma í sama faginu.
Nemendur eiga ekki að þurfa að líða
fyrir þetta fyrirkomulag og frumforsenda
þess að það gangi er áhugi allra sem að
koma. Það er ekki nóg
að rýma kústaskáp
eða geymslu og segja:
Gjöriði svo vel!
Það kerfi sem við
höfum byggt upp
í tónlistarmenntun
hefur gefið þeim
tækifæri sem vilja
vinna við tónlist og
hafa enga eirð í sínum
beinum nema þeim
lánist það,“ segir Jón
Hrólfur. „Þessu megum
við ekki fórna. Ég trúi
því ekki að óreyndu
að girðingarnar sem
ég minntist á áðan í
tengslum við aldur og
búsetu verði reistar
og látnar standa, ég er það bjartsýnn.
En skólakerfið verður jafnframt að ná til
breiðari hóps. Ef við á annað borð trúum
því að tónlistin sé holl og góð þá hlýtur að
fylgja að við viljum ná til sem flestra. Það
getum við með því að fjölga tilboðum, til
dæmis til unglinga og fullorðins fólks. Og
það er annað sem margir hafa ekki hugsað
út í varðandi þessar girðingar en það er
að tónlistarfólk getur þá tæpast aflað sér
endurmenntunar.“
Góðir kennarar yfirgefa mann aldrei
Að mati Jóns Hrólfs var það stórslys þegar
kennaramenntun í tónlist var lögð af, eins
og hann orðar það. „Ég var þá að vinna í
tónmenntakennaradeild Tónlistarskólans
í Reykjavík en þar hafði áratugum saman
verið boðið upp á tónlistarkennaranám.
Fólk úr þessum deildum fór í flestum
tilvikum beint í framhaldsnám enda fékkst
námið víða metið sem ígildi fyrrihlutanáms,
það er BA-náms, þótt aldrei fengist á
því formleg staðfesting. Þarna var löng
og uppsöfnuð reynsla sem mér finnst
Listaháskólinn ekki hafa nýtt sér. Þegar
Tónó menntaði ekki lengur píanókennara,
blásarakennara o.s.frv. í sérstökum
deildum myndaðist nokkurra ára gat þar
sem engin tónlistarkennaramenntun var í
boði. Söngskólinn í Reykjavík hefur að vísu
útskrifaði milli 40 og 50 söngkennara
undanfarin 25 ár og Tónlistarskóli FÍH
liðlega 20 kennara í rytmískri tónlist á um
10 ára tímabili. Að mínu mati hefur þó
enn ekkert komið í stað þeirra deilda sem
lagðar voru niður í Tónlistarskólanum í
Reykjavík. Tónlistarnemar sem hafa áhuga
á að mennta sig sem kennarar hafa því
færri kosti nú en áður að Listaháskólinn
tók til starfa. Þar er nú eingöngu boðið
upp á svonefnt diplómanám fyrir þá sem
afla vilja sér réttinda til kennslu tónlistar
TÓNLIST OG MENNTUN
„The Music Man“ eftir Jules Bacon