Skólavarðan - 01.02.2006, Qupperneq 29

29
Ástæða þess að ég skrifa þessa grein
og kalla hana fjöldauppeldi eru
hugrenningar mínar síðan ég hóf
störf á Heilsuleikskólanum Urðar-
hóli um áramótin 2000-2001. Eru
leikskólabyggingar nútímans börn-
um og kennurum í hag? Eflaust eru
þær rekstraraðilanum í hag, annars
væru þær ekki byggðar í þessu formi.
Ég held nú samt að það ætti að snúa
vörn í sókn og taka upp barnvænlegri
byggingarform leikskóla og athuga
hvort kennarnir stöldruðu ekki aðeins
lengur við á hverjum stað.
Eitt af mínum verknámstímabilum var á
leikskóla. Þar var ég átján ára unglingurinn,
sem aldrei hafði stigið fæti mínum inn
á leikskóla, ásamt leikskólakennaranum
með 20 þriggja til fjögurra ára börn í einni
stofu og ágætis fataherbergi. Þetta gekk
alveg ágætlega. Börnin mættu frísk og
fjörug til að leika sér.
Eftir að ég útskrifaðist vann ég á dag-
heimilisdeild með 20 þriggja til fjögurra
ára börn.Við höfðum tvö stór herbergi,
föndurherbergi, fataherbergi sem er eins
stórt og fataherbergið í Urðarhóli sem
tekur á móti 54 börnum á degi hverjum og
svo gátum við sent fjögur börn í sal. Þetta
gekk líka prýðilega.
Á Kópasteini vann ég svo í níu ár með
tveggja til sex ára börn, 18 að tölu. Við
vorum þrjár en í minningunni vorum við
meira og minna tvær vegna vaktaskipulags.
Þetta var aldeilis dásamlegur tími.
Ég verð að nefna árin á skóladag-
heimilinu Skólagerði. Þau voru svo flott
og góð að rekstraraðilinn sá sér engan
veginn fært að halda lengur opnum
skóladagheimilum hjá Kópavogsbæ
heldur opna heilsdagsskóla. Og ég verð
að spyrja: Fer kannski fram fjöldauppeldi
í dægradvölum grunnskólanna?
Í hjarta mínu hef ég alla tíð verið á
móti þessum opnu skólabyggingum en
þegar ég fékk tilboð um deildarstjórastarf
á eldri deild í nýjum skóla þá sló ég til,
meðal annars til að staðfesta eða láta af
skoðun minni á opnum byggingum. Ég
varð að prófa.
Í inngangi að Aðalnámskrá leikskóla
segir: “Leikskólinn er fyrsta skólastigið
og lengi býr að fyrstu gerð. Með nýrri
aðalnámskrá fyrir leikskóla, hinni fyrstu
sem gefin er út á Íslandi, er umhyggjan
fyrir barninu höfð að leiðarljósi.” Við
vitum öll sem störfum á leikskólum að
eftir fremsta megni er farið eftir námskrá
en mér finnst erfitt að halda leiðarljósinu
logandi í stóra opna leikskólanum mínum
með hátt til lofts og vítt til veggja.
Öll vitum við að börn hafa ekkert
breyst, þau fæðast flest með tíu tær og tíu
fingur tilbúin til að taka þátt í samfélagi
fólks sem vill það besta fyrir sig og sína.
En aðstæður barna hafa breyst, flest
okkar teljum við til hins betra.
Ég spyr hins vegar:
Eru aðstæður barna góðar nú á dögum?
Er gott fyrir barn, eins og hálfs árs til
tveggja og hálfs árs, að vera á leikskóla
þar sem það þarf að umgangast 41 barn
og 8-12 fullorðna á dag?
Er gott fyrir þriggja til fimm ára barn að
vera á leikskóla þar sem það þarf að um-
gangast 53 önnur börn og 8-12 fullorðna
á dag?
Hvað getur lítið barn verið í stórum
hópi til þess að mynda eðlileg tengsl og
finna til öryggis í umhverfi sínu?
Er gott fyrir barn í grunnskóla að vera
í svo fjölmennum bekk að kennarinn hafi
aðeins tíu mínútur á dag til þess að tala
við það?
Það er mikið álag fyrir fjölskyldur þegar
báðir foreldrar vinna fullan vinnudag.
Þurfa að fara í ræktina til þess að útlitið
sé nú í lagi, á námskeið til að halda sér við
í örri þróun tækniheimsins, vera í kvöld-
eða fjarnámi til þess að ná sér í gráðu til
að komast ofar í pýramída fyrirtækisins
og kaupa síðan öll heimsins gæði á
100% láni. Því eins og við heyrum svo
oft “fæst undirstaðan að góðu heimili í
Húsasmiðjunni”. Eitthvað verður útundan.
Eru það foreldrar á hlaupum með nagandi
samviskubit? Eru það foreldrar sem eru
hræddir við börnin sín og þora ekki að ala
þau upp? Eru það foreldrar sem kaupa sér
frið fyrir samviskubitinu sem leiðir til enn
meira samviskubits? Nei, það er barnið
sem verður útundan, því ofdekur telst líka
vera vanræksla.
Ég vil kenna breyttum aðstæðum
fjölskyldunnar um óöryggi og ört vaxandi
hegðunarvandamál barna og unglinga.
Börn, unglingar og fullorðið fólk er teygt
og togað og veit ekkert í hvorn fótinn það
á að stíga. Ég vil kenna rekstraraðilum
leik- og grunnskóla um ástandið á börnum
innan skólakerfisins. Börnum er ætlað að
vera í alltof stórum hópum og kennurum
er alls ekki gert kleift að sinna störfum
sínum sem skyldi.
Eftir stendur nagandi samviskubit for-
eldra og misskilningur á störfum kennara.
Í Morgunblaðinu 14. ágúst 2005 er
viðtal við Ínu Marteinsdóttir geðlækni
sem lagt hefur stund á rannsóknir á heila.
Hún vill aðgerðir í málefnum yngstu
þjóðfélagsþegnanna og þeirra elstu. Í
lok viðtalsins segir hún: “Mig langar að
bæta örlitlu við varðandi þroska heilans
og umhverfi lítilla barna. Við megum
ekki gleyma því að það er í bernskunni
sem við leggjum grunninn að framtíðar
heilsu okkar og velferð. Í Svíþjóð hafa
verið gerðar rannsóknir á hávaða-
mengun í stórum barnahópum á leikskóla.
Hávaðinn reyndist þó nokkuð meiri en við
þolum. Hvað varðar andlegan þroska er
til rannsókn sem sýnir að börnum undir
þriggja ára aldri er hæfilegt að hafa
fjögur önnur börn í kringum sig og 4-5 ára
börn þola ekki fleiri en átta börn. Það er
spurning hvaða áhrif allt þetta áreiti sem
við búum börnum okkar hefur á starfsemi
heilans. Og þetta er sá tími sem heili
barnsins þroskast hvað mest, bæði vitrænt
og andlega. Það væri því æskilegt að hafa
færri börn í hverjum hópi.”
Það verður að gera foreldrum kleift að
sinna hlutverki sínu sómasamlega svo að
barnið geti notið þeirrar fræðslu og nýtt
alla möguleikana sem skólakerfið á að
hafa upp á að bjóða.
Það verður einnig að gera kennurum
kleift að sinna störfum sínum þannig að
bæði barnið og kennarinn séu sátt.
Skoðun mín hefur fengið staðfestingu.
Mér finnst við stunda fjöldauppeldi. Mér
finnst alltof mörg börn í alltof opnu rými.
Það er svo erfitt að finna næði og vera í
friði. Mörg börn í skólanum okkar ráða
illa við þær aðstæður sem þeim er boðið
upp á. Þeim tekst illa að festa hugann við
verkefnin sín. Stundum finnst mér eins og
við séum með fé í rétt, hundurinn geltir
stöðugt en hópurinn lætur ekki að stjórn.
Einn laugardag í haust sat ég heima og
hlustaði á þátt á Rás 1. Ég varð mjög slegin
því ég kannaðist við svo margt sem þar var
SMIÐSHÖGGIÐ
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 6. ÁRG. 2006
Fjöldauppeldi
Ásdís Ólafsdóttir
Lj
ós
m
yn
da
ri:
B
irt
e
H
ar
ks
en
Ég vil kenna breyttum aðstæðum fjölskyldunnar um óöryggi og ört
vaxandi hegðunarvandamál barna og unglinga. Börn, unglingar og
fullorðið fólk er teygt og togað og veit ekkert í hvorn fótinn það á að stíga.
Ég vil kenna rekstraraðilum leik- og grunnskóla um ástandið á börnum
innan skólakerf isins. Börnum er ætlað að vera í alltof stórum hópum og
kennurum er alls ekki gert kleift að sinna störfum sínum sem skyldi.