Þjóðmál - 01.03.2015, Blaðsíða 18
ÞJÓÐMÁL VOR 2015 17
mála,. en. samkvæmt. því. hefur. greiningar-
deildin. ekki. víðtækari.úrræði. en. lögreglan.
almennt ..
Á. sínum. tíma. mælti. allsherjarnefnd. Al-
þingis. með. stofnun. greiningardeildar. til.
þess. að. skjóta. stoðum. undir. þá. starfsemi.
lög.reglu. sem. felst. í. því. að. greina. hættu. á.
alvar.legri. glæpastarfsemi. í. tvennum. til-
gangi:. Annars. vegar. að. auðvelda. lögreglu.
að. upplýsa. alvarleg. afbrot. og. hins. vegar.
að. koma. í. veg. fyrir. að. slík. afbrot. verði.
framin .. Taldi. nefndin. að. þessi. þáttur. í.
störfum.lögreglu.væri.ekki.síst.mikilvægur.
í.ljósi.þeirrar.hættu.sem.samfélaginu.stafaði.
af. skipulagðri. glæpastarfsemi,. svo. sem.
fíkniefnasmygli,.mansali.og.hryðjuverkum ..
Slík.forvarna-.og.greiningarvinna.væri.for-
senda.þess.að.hérlend.yfirvöld.gætu.unnið.
með.yfir.völdum.í.öðrum.ríkjum.að.baráttu.
gegn. alþjóðlegri. glæpastarfsemi .. Taldi.
nefnd.in. brýnt. að. skipulag. lögreglu. tæki.
mið.af.þessum.veruleika .
Í. skýrslu. greiningardeildar. ríkislögreglu-
stjóra.2013,.þar. sem. lagt. er.mat. á. ógn. af.
skipulagðri. glæpastarfsemi. og. hættu. á.
hryðjuverkum,. kemur. fram. að. við. hættu-
mat. vegna. hugsanlegra. aðgerða. hryðju-
verka.manna. á. Íslandi. búi. lögreglan. ekki.
yfir. sambærilegum. forvirkum. rann.sókn.ar.-
heimildum.innan.þessa.málaflokks.og.tíðk-
ast. á. Norðurlöndunum .. Sökum. þessa. sé.
lögreglu.ekki.heimilt.að.hefja.rannsókn.eða.
afla.upplýsinga.um.einstaklinga.og.lögaðila.
nema.að.fyrir. liggi.rökstuddur.grunur.um.
að. þeir. hafi. framið. afbrot .. Vegna. skorts.
á. forvirkum. rannsóknarheimildum. hafi.
lögregla. ekki. tök. á. þátttöku. af. fullum.
þunga. í.alþjóðlegu.samstarfi.þjóða. til.þess.
að.sporna.gegn.skipulagðri.glæpastarfsemi .
Heimildir.lögregluyfirvalda.til.rann.sóknar.
mála. miðast. við. rannsóknir. á. refsiverðri.
hátt.semi,. annaðhvort. á. grundvelli. kæru.
eða. vegna. þess. að. fyrir. liggur. rökstuddur.
grunur. um. afbrot. eða. rannsóknir. eftir. að.
afbrot.hefur.verið.framið ..Hins.vegar.hafa.
stjórnvöld.á.vettvangi.löggæslu.og.öryggis-
mála.engar.heimildir.um.beitingu.sérstakra.
rannsóknarúrræða. til. þess. að. sporna. gegn.
alvarlegum. afbrotum. áður. en. afbrot. er.
framið. eða. rökstuddur. grunur. um. brot.
hefur.kviknað ..Hafa.heimildir.í.þessa.veru.
verið.lengi.við.lýði.í.flestum.nágrannaríkjum.
og. alþjóðasamningar. um. aðgerðir. gegn.
skipu.lagðri. glæpastarfsemi,. svo. sem. man-
sali,.peninga.þvætti.og.hryðjuverkum,.hafa.
flestir.að.geyma.ákvæði.í.þessa.veru .
Við.eins.og.aðrar.þjóðir.verðum.að.íhuga.
þessi.mál.fordómalaust.án.þess.þó.að.leggja.
til.hliðar.þau.gildi.sem.persónuvernd.byggir.
á.og.friðhelgi.einkalífs ..
Stjórnvöld.á.vettvangi.löggæslu.og.öryggismála.[hafa].engar.
heimildir.um.beitingu.sérstakra.
rannsóknarúrræða.til.þess.að.
sporna.gegn.alvarlegum.afbrotum.
áður.en.afbrot.er.framið.eða.
rökstuddur.grunur.um.brot.
hefur.kviknað ..Hafa.heimildir.
í.þessa.veru.verið.lengi.við.lýði.
í.flestum.nágrannaríkjum.og.
alþjóðasamningar.um.aðgerðir.
gegn.skipulagðri.glæpastarfsemi,.
svo.sem.mansali,.peningaþvætti.
og.hryðjuverkum,.hafa.flestir.að.
geyma.ákvæði.í.þessa.veru ..Við.
eins.og.aðrar.þjóðir.verðum.að.
íhuga.þessi.mál.fordómalaust.án.
þess.þó.að.leggja.til.hliðar.þau
gildi.sem.persónuvernd.byggir.á
og.friðhelgi.einkalífs ..