Þjóðmál - 01.03.2015, Blaðsíða 88
ÞJÓÐMÁL VOR 2015 87
hins.vegar.eiga.að.hann.missir.aldrei.trúna.
á. sjálfan.sig.og.að.hægt. sé.að.geta.hlutina.
betur,.til.hagsbóta.fyrir.sig.og.aðra .
Óskar. var. kaupmaðurinn. á. horninu. í.
samtals. 31. ár.—. frá.1951. til. 1982.—.en.
alls. starfaði. hann. í. fjóra. áratugi. við. mat-
vöru.verslun .. Um. skeið. rak. hann. fjórar.
búðir.í.félagi.við.annan ..Lengst.af.var.Óskar.
jafnframt.atkvæðamikill.í.samtökum.kaup-
manna ..Þetta.var.á.þeim.árum.þegar.frjáls.
verslun. og. viðskipti. áttu. undir. högg. að.
sækja. á. Íslandi. vegna. víðtækra. gjaldeyris-.
og. innflutningshafta,. skömmtunar. á. ýms-
um. varningi,. strangs. verðlagseftirlits. og.
lang.varandi. verðbólgu .. Auk. þess. var. sam-
vinnu.verslun. skipulega. ívilnað. á. kostnað.
kaup.manna.verslunar .. Frá. öllu. þessu. segir.
Óskar.og. rekur.þau.mörgu.vandamál. sem.
kaup.manni.var.ætlað.að.eiga.við.í.umhverfi.
hafta.og.verðlagsnefnda ..Oft.er.ótrúlegt.að.
lesa.um.hvaða.verklag.viðgekkst.til.þess.að.
tryggja. að. ekkert. breyttist .. Er. ekki. að. efa.
að. neytendur. guldu. allt. þetta. dýru. verði.
eins. og. Óskar. rekur. samviskusamlega ..
Frásagnir. hans. eru. greinargóðar. og. skýrar.
og.trúverðugar.í.alla.staði .
En.vitaskuld.verður.að.hafa.í.huga.að.það.
er. kaupmaðurinn. sem. segir. frá .. Þetta. er.
hans.saga .
Höft.og.aftur.höft
Bókin. fjallar. að. stærstum.hluta.um.hafta-
árin.og.íslenskt.þjóðfélag.á.þeim.tíma ..Það.
kemur. sér. vel. að. höfundurinn,. Jakob. F ..
Ás.geirsson,. þekkir. öðrum. mönnum. betur.
þá.tíma.en.flestum.ætti.að.vera.kunn.hans.
ágæta.bók,.Þjóð í hafti ..Svona.er.ástandinu.
lýst.í.bókinni:
„Undirrót. haftanna. hér. á. landi. var. þó.
í. raun. ekki. afstaða. stjórnmálaflokkanna,.
heldur. innlend. verðþensla .. Verðbólga.
á. Íslandi. hefur. löngum. verið. meiri. en. í.
viðskiptalöndum. okkar. og. oftast. mun.
meiri ..Það.þýðir.að.gengi.krónunnar.rýrnar ..
En. stjórnvöld. þráuðust. við. að. skrá. gengi.
krónunnar.sínu.rétta.verði,.gengisfelling.var.
um.langt.skeið.nánast.bannorð.í.íslenskum.
stjórnmálum .. Opinbert. gengi. krónunnar.
var.því.rangt.skráð.langtímum.saman,.það.
var.alltof.hátt ..Þar.með.skapaðist.ójafnvægi.
milli. eftirspurnar.og. framboðs. á. gjaldeyri,.
framboðið. annaði. ekki. eftirspurn .. Þar. að.
auki. blasti. þrot. við. aðalútflutningsgrein.
landsins,. sjávarútveginum,. sem. aflaði. þess.
gjaldeyris. sem. þjóðarbúið. þarfnaðist. til.
innkaupa. frá. útlöndum .. Söluverð. fisk-
afurðanna.erlendis.hækkaði.nefnilega. ekki.
í. samræmi. við. hækkun. alls. tilkostnaðar.
við. framleiðsluna. innanlands .. Það. þurfti.
því. að. grípa. til. dulbúinna. gengisfellinga.
af.ýmsu.tagi.til.að.halda.efnahagslífinu.og.
gjaldeyrisatvinnuveginum.gangandi ..Þessar.
dulbúnu.gengisfellingar.voru.höftin .“
Af. þessu. leiddi. að. Íslendingar. bjuggu.
árum. saman. við. víðtæk. höft,. hvaða. nafni.