Þjóðmál - 01.03.2015, Blaðsíða 58
ÞJÓÐMÁL VOR 2015 57
í. endurminningum. sínum. áttaði. Ólafur.
sig. fyrstur. manna. á. því. hvað. vakti. fyrir.
Tryggva. Þórhallssyni. forsætisráðherra.
þegar. hann. sté. í. ræðustól. á. Alþingi. 14 ..
apríl.1931 .33.Ríkisstjórn.Tryggva.og.Fram-
sókn.ar.flokksins. hafði. misst. meirihluta.
sinn. á. þingi. eftir. að. Alþýðuflokkurinn.
hætti.að.veita.henni.hlutleysi,.en.það.kom.
þingheimi. gersamlega. í. opna. skjöldu. að.
forsætisráðherra. skyldi. rjúfa. þing. áður.
en. umræður. hófust. um. vantrauststillögu.
Sjálfstæðisflokksins ..Ólafur.brást.reiður.við.
þingrofinu. eins. og. stjórnarandstæðingar.
allir.og.taldi.það.skýlaust.stjórnarskrárbrot,.
en. það. var. skoðun. Einars. Arnórssonar.
prófess.ors.sem.þá.var.talinn.fremsti.stjórn-
laga.spekingur. þjóðarinnar .. Lék. allt. á.
reiðiskjálfi. í. íslensku.þjóðlífi.næstu.daga .34.
Ólafi. blöskraði. sérstaklega. að. minnihluti.
Alþingis,. sem. kosinn. hefði. verið. með.
atkvæðum. um. 9 .500. kjósenda,. skyldi.
reka.heim.meirihluta.Alþingis. sem.kosinn.
hafði. verið. með. atkvæðum. hátt. í. 22 .000.
kjósenda ..Þetta.væri.freklegt.brot.á.anda.þess.
þingræðis.og.lýðræðis.sem.væri.dýrmætasta.
eign. íslensku. þjóðarinnar .. Auðvitað. ætti.
þingið. að. fá. tækifæri. til. að. mynda. nýja.
ríkisstjórn,. ef. sitjandi. ríkisstjórn. nyti. ekki.
lengur.trausts.meirihluta.þingsins,.áður.en.
gengið.yrði.til.nýrra.kosninga ..35
Andúð.Ólafs.á.þingrofinu.1931.var.því.af.
sama.meiði.og.andúð.hans.á.skipun.utan-
þingsstjórnarinnar. síðla. árs. 1942. þegar.
Sveinn.Björnsson.ríkisstjóri.setti.af.sitjandi.
ríkisstjórn,. minnihlutastjórn. Ólafs. Thors,.
og.hafði.þar.með.að.engu.þá.þingræðisvenju.
sem.konungur.hafði.fylgt.frá.því.þingræði.
hófst.hér.á.landi ..Samkvæmt.þeirri.venju.sat.
ríkisstjórn.áfram.þótt.hún.nyti.ekki.lengur.
meirihlutastuðnings. á. Alþingi. þangað. til.
tókst.að.afla.nýrri.stjórn.fylgis.eða.hlutleysis.
meirihluta.þingmanna ..Ábyrgðin.hvíldi.því.
á.Alþingi ..Ef.meirihluti.þingsins.vildi.losna.
við.ríkisstjórn.varð.hann.jafnframt.að.koma.
sér. saman. um. myndun. nýrrar. stjórnar ..
„Ef. utanaðkomandi. aðili. gripi. inn. í,. var.
Horft.til.framtíðar ..Mynd.þessi.
var.tekin.í.lok.landsfundar.
Sjálf.stæðisflokksins.1943.á.
Þingvöllum,.en.þar.var.ákveðið.
að.stofna.lýðveldið ..Lands.fundar-
fulltrúar.ganga.að.Lögbergi.og.
sést.í.bakið.á.þremur.helstu.for-
ingjum.sjálfstæðismanna,.Ólafi.
Thors,.Pétri.Magnússyni.og.
Bjarna.Benediktssyni ..Ólafur.
Thors.hefði.ekki.orðið.sá.
stjórnmálaforingi.sem.hann.varð.
ef.hann.hefði.ekki.haft.Pétur.og.
Bjarna.sem.nánustu.sam.starfs-
menn.sína ..Þeir.voru.varafor-
menn.flokksins.í.for.manns.tíð.
Ólafs ..Pétur.féll.frá.á.besta.aldri.
1948.en.Bjarni.tók.svo.við.
formennsku.í.flokknum.af.Ólafi.i.
upphafi.sjöunda.áratugarins .