Félagsbréf - 01.12.1962, Síða 21

FÉLAGSBRÉF
17
er fyrr er skrifat, ok lýst alla. Gleði guð allsvaldandi þá, er skrifuðu, ok þann
er fyrir sagði, ok jómfrú sancta María.“
Jón Hákonarson, sem hér er nefndur, var alkunnur höfðingi á 14. öld, fædd-
ur um 1350. Ættmenn hans voru miklir fyrir sér, röktu m.a. ættir til Sturlunga
og Seldæla, Gissur galli, afi Jóns, var hirðmaður Hákonar háleggs, og er hans
getið í annál Flateyjarbókar, Lárentíuss sögu og víðar. (Geta má þess, að af
honum er skemmtileg frásögn í II. bindi íslendinga sögu Jóns Jóhannessonar.)
Eftir svaðilfarir sínar með Hákoni bjó Gissur í Víðidalstungu, og dó þar 1370,
rúmlega tíræður; var hann heitinn eftir Gissuri jarli. Hákon, faðir Jóns, mun
hafa búið á Auðunarstöðum, því 1385 kaupir Jón sonur hans Víðidalstungu
af Magnúsi föðurbróður sínum og lætur Auðunarstaði í býtum. Enginn vafi
þykir leika á því, að Jón Hákonarson hafi ekki einungis átt bókina, heldur og
látið skrifa hana. Telja fræðimenn líklegt, að ritun bókarinnar hafi verið
byrjuð 1382, áður en Jón flutti að Víðidalstungu, en víst þykir, að hún hafi
verið í gerð 1387 af vitnisburði bókarinnar sjálfrar. Hefur meginmál hennar
ef til vill þá þegar verið skrifað, en annálnum aftast í bókinni hefur veiið
haldið áfram og lýkur honum ekki fyrr en með árinu 1394.
III.
Eins og í formálanum stendur, er bókin skrifuð af tveimur prestum, og hafa
þeir báðir verið listamenn í þessari grein. Jón Þórðarson er nefndur vottur í
bréfi rituðu í Víðidalstungu 10/7 1384, og geta menn þess til, að hann hafi
verið prestur við kirkjuna þar. 1 annál Flateyjarbókar stendur við árið 1394:
„Kom út með honum (Vilkin biskupi) Jónn prestr Þórðarson ok hafði utan verit
sex ár ok haldit Krosskirkju“ (þ.e. í Björgvin). Má líklegt telja, að þetta
sé skrifarinn, og hafi Magnús Þórhallsson, ef til vill tekið við prestskap í Víði-
dalstungu, er hann hvarf utan. Hefur Magnús sennilega annaðhvort búið í
Víðidalstungu eða nágrenninu, því að hann hefur lýst alla bókina( þ.e. skreytt
upphafsstafi), eins og formálinn vottar. Magnús Þórhallsson er meðal kaup-
votta að jarðakaupum á Snæfellsnesi 1397, og þykir líklegast, að þetta sé einn
og sami maður og skrifarinn. Hefur hann þá flutzt vestur 1395 eða 1396, og
ritun annálsins þá fallið niður, eins og fyrr greinir.
IV.
Af formálanum, sem skráður er hér að framan, má nokkuð marka fjölbreytni
efnisins í Flateyjarbók, þó ekki sé þar allt talið. Fyrirferðarmestar eru sögur
af Noregskonungum, fyrst sögur ólafanna, síðan Sverris og Hákonar gamla.