Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1886, Blaðsíða 23

21
um Arnljóts Ólafssonar í Landsliagsskýrslum bókm.fjel. II. B. bls. 67. Meðaltölin 1821—
33 eru tekin eptir riti B. Thorsteinsonar: Om Islands Folkemængde. Hinar tölurnar
eru teknar eptir hinum eldri og yngri landshagsskýrslum. Við meðaltal fjártölunnar í
síðara dálknum árin 1876 —80 er athugandi að tala lamhanna varð ekki tekin nema
eptir 4 ára meðaltali áranna 1876 -79, pví eptir pað ár greina skýrslurnar ekki á milli
lambáa, geldra áa o. s. frv. Við pað að pessi aðgreining er fallin burtu, og tilsvarandi
aðgreining á nautpeningi og hrossum, hafa búnaðarskýrslurnar 1880 - 84 líka í rauninni
miklu minni pýðingu en skýrslurnar frá fyrri árum, og gefa enga verulega upplýsingu
um pað, sem pær eiga að sýna.
Sjeu nú pessar tölur teknar alveg útaf fyrir sig, pá er auðsætt að fjenaðinum
hefur fjölgað stöðugt nærfellt í 2 aldir. Frá aldamótunum síðast og pangað til 1853—55
fjölgar fjenaði stöðugt, sjálfsagt er áramunur eins og gjörist, en stefnan er ávalt hin
sama. Eptir hinum eldri skýrslum er fjártalan aldrei eins há og árið 1853, pá var árs-
gamalt fje og eldra 516,000, sjeu lömb meðtalin verður fjártalan pað ár 741,000, 1849
er tala alls fjár á landinu 619,000, sem er mjög hátt. Eptir tímabilið 1853—55 vant-
ar skýrslur í nokkur ár, en pegar skýrslurnar koma aptur, pá er fjárkláðinn kominn
með öllum.peim illu afleiðingum sem honum fylgdu, niðurskurði o. s. frv. Síðan 1830
hefur fjártalan aldrei verið eins lág og 1859, pá var ársgamalt fje og eldra aðeins
310,000, með lömbum náði fjártalan petta ár 455,000, en einsog taflan næst á undan
sýnir, fer fjártalan eptir 1859 stöðugt vaxandi, náttúrlega er áramunur einsog gjörist,
og vex öll fjárkláðaárin, svo að pegar búið cr að útrýma honum fyrir nokkru, pá nær
tala ársjamals fjár 1879 500,000, og með lömbum 690,000, og 1881 verður fjártalan
pað hæsta, sem hún líklega hefur verið frá pví 1700, pví pá nær ársgamalt fje og eldra
524,000 og að lömbum meðtöldum c. 745,000. Vaxið fje er pá 8000 fleira en pegar
pað var flest áður eða árið 1853, og paraf fljótandi lömbin líka fleiri. 1881 liafa menn
líklega verið búnir að ná sjer aptur eptir fjárkláðann.
En svo snýr nú líka við blaðinu. «Harði veturinn* var, einsog kunnugt er,
1880—81, um vorið 1881 er sauðfjártalan samt sem áður sú hæsta sem verið hefur lík-
lega í hjerumhil 2 aldir. Eptir skýrslunum sýnist svo sem pessi vetur hafi engin bein-
línis álirif liaft á fjártöluna nema pau, að vorið hefur drepið yfir 18,000 lömb, einsog
sjá má af verzlunarskýrslunum 1881, sem telja útflutt yfir 18,000 lambskinn, en vorið
1849 drap yfir 13,000 lörnb, vorið 1855 drap 3rfir 29,000 lömb, svo pað er ekki eins árs
dæmi. Áhrif «harða vetrarins* eru pannig eptir skýrslunum svo að segja engin strax,
mann furðar að pau skuli ekki vera meiri. Annað er par á rnóti að segja af árunum
sein á eptir fara. Frá fardögum 1881 til fardaga 1882 fækkar fullorðnu fje uin 100,000,
paraf pó c. 20,000 fjár selt á fæti, í kringum 50,000 fjár eru lögð inn í kaupstaðina
(sbr. verzlunarskýrslurnar 1881), pað hörmulegasta er lambadauðinn vorið 1882, pví pað
vor liefur drepið eptir verzlunarskýrslunum yfir 65,000, af hjerumbil 180,000 lömbum
sem liklegt er að hafi byrjað lífið pað vor eptir fjártölunni að dæma. þetta gjörir svo
mikið að verkum, að fjártalan fellur 1883 niður í 337,000 af ársgömlu fje og eldra, og
síðan 1853 hefur tala ársgamals fjár og eldra ekki verið svo lág, neraa árið 1859, pá var
hún 310,000, og 1861 var tala pessa fjár 326,000. Fjárkláðinn hefur eptir pví að dæma
verið verri gestur, en árin 1881, 1882 og 1883 öll til samans, jafnvel pótt ekkert tillit
sje tekið til pess, að hann opt og tíðum ónýtti bæði kjöt og ull hins kláðveika fjár, en