Fréttablaðið - 29.08.2016, Blaðsíða 13

Í Fréttablaðinu 25. ágúst sl. birt­ist grein eftir Helga Sigurðsson (Rangfærslur), þar sem hann
brást við grein eftir undirritaða sem
birt var deginum áður í sama miðli.
Umtalsefnið var dómur Hæstaréttar
í markaðsmisnotkunarmáli Lands­
bankans og afstaða Kauphallarinn­
ar til þeirra viðskipta sem dómurinn
fjallaði um, en umbjóðandi Helga
hlaut dóm í því máli.
Telur Kauphöllin rétt að bregðast
við athugasemdum hans. Í fyrsta
lagi tekur Helgi fram að í fyrri grein
okkar hafi verið fullyrt að starfsfólk
Kauphallarinnar hafi aldrei haldið
því fram að aðkoma bankanna að
viðskiptum hafi verið mikilvæg for­
senda fyrir því að hér gæti yfirleitt
þrifist hlutabréfamarkaður. Þetta
er fjarri sannleikanum, enda er þar
einungis fjallað um „aðkomu bank­
anna að viðskiptum með eigin bréf“
í þessu samhengi. Aðkoma banka að
hlutabréfamarkaðnum er mikilvæg
hér á landi líkt og erlendis. Allt öðru
máli gegnir um aðkomu þeirra að
viðskiptum með eigin bréf.
Þá fjallar Helgi einnig um þá
niðurstöðu Hæstaréttar að fjár­
málafyrir tækjum, sem hafa heim­
ild til verðbréfaviðskipta, hafi verið
óheimilt að stunda viðskipti með
eigin hluti á slíkum markaði í því
skyni að greiða fyrir að markaðs­
verð skapist á þeim, nema um sé að
ræða viðskipti í endurkaupaáætlun
eða við verðjöfnun fjármálagern­
inga. Tekur hann fram að megin­
gagnrýni hans á Kauphöllina hafi
verið sú að hún hafi aldrei bent á að
umrædd viðskipti hafi verið ólögleg
á þessum grundvelli.
Málflutningi vísað á bug
Í ofangreindri niðurstöðu Hæsta­
réttar felst ekki að bönkunum hafi
verið óheimilt að eiga viðskipti
með eigin hlutabréf. Niðurstaðan
fjallar um heimild bankans til þess
að stunda viðskiptavakt með eigin
hlutabréf, í því skyni að greiða fyrir
að markaðsverð skapist á þeim og
að slík viðskipti hafi bönkunum
verið óheimil. Dómurinn vísar
þannig á bug málflutningi verjenda
um að Landsbankinn hafi verið
viðskiptavaki í eigin hlutabréfum.
Þeir sem hlutu dóma í ofangreindu
máli voru aftur á móti ákærðir fyrir
að brjóta ákvæði laga um markaðs­
misnotkun. Kjarni málsins liggur í
eðli viðskiptanna – og dómurinn
talar sínu máli um þau þar sem
Hæstiréttur segir m.a. eftirfarandi
um viðskiptahætti umbjóðanda
Helga: „Ekki leikur neinn vafi á að
sá mikli fjöldi tilboða, sem ákærðu
[…], og þau umfangsmiklu viðskipti,
sem þeir áttu þátt í að koma á, gáfu
eða voru í það minnsta líkleg til að
gefa eftirspurn og verð hlutabréfa í
Landsbanka Íslands hf. ranglega eða
misvísandi til kynna.“
Um meintar rangfærslur
Það dró til nokkurra tíðinda í þingsal á fimmtudaginn var þegar Eygló Harðardóttir,
félags­ og húsnæðismálaráðherra,
sat hjá við afgreiðslu fjármálastefnu
til framtíðar sem er eitt af grunn­
plöggum ríkisstjórnarinnar.
Þetta voru bæði pólitísk tíðindi
og snúin fyrir ríkisstjórnina og
ekki síst fyrir fjármálaráðherra
sem er í nokkrum vanda frammi
fyrir þessari stöðu vegna þess að
félags­ og húsnæðismálaráðherra
rökstuddi sitt mál með því að ekki
væri hugað nægilega vel að lífeyris­
þegum og barnafjölskyldum inn
í framtíðina. Félagsmálaráðherra
ríkisstjórnarinnar staðfesti sum
sé að ríkisstjórnin, sem hún situr
í, horfi ekki til þessara hópa þegar
við fáum loksins tækifæri til að gera
langtímaáætlun.
Þetta er ekki síður neyðarlegt
fyrir fjármálaráðherra, Bjarna
Benediktsson, sem skrifaði sjálfur
bréf fyrir kosningarnar 2013 til
eldri borgara þar sem hann listar
upp það sem Sjálfstæðisflokkurinn
muni gera nái flokkurinn völdum.
Inntur eftir svörum á þinginu um
hvort hann hafi haldið loforðin til
eldri borgara, segir Bjarni svo vera.
Formaður Sjálfstæðisflokksins telur
að hann hafi staðið við loforðin sín.
Að auknu svigrúmi í ríkisfjármálum
hafi verið ráðstafað til að bæta hag
eldri borgara.
Samt telur félagsmálaráðherra
þessum málum svo illa fyrir komið
að hún getur ekki stutt við ríkisfjár­
málaáætlun Bjarna. Þetta orkar allt
saman tvímælis, svo ekki sé meira
sagt.
Hvar er svigrúmið sem fjármála­
ráðherra og formaður Sjálfstæðis­
flokksins er sannfærður um að hafi
verið notað í þágu elli­ og örorku­
lífeyrisþega? Í stað þess að nýta
svigrúm í ríkisfjármálum til sam­
félagslegrar uppbyggingar valdi
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknar að nýta það til að lækka
skatta og gjöld á auðugustu hópa
samfélagsins. Hún afnam t.a.m. sér­
stakt veiðigjald, lét auðlegðarskatt­
inn falla niður og lækkaði tekjuskatt
á tekjuhærri hópa.
Við fjárlagagerðina í desember
sl. var einstakt tækifæri til að skapa
þverpólitíska sátt um raunverulegar
kjarabætur fyrir þennan samfélags­
hóp. Það var verulegur samhljómur
með þeim áherslum úti um allt sam­
félag. En Bjarni Benediktsson lagðist
gegn því við afgreiðslu fjárlaganna
að aldraðir fengju kjarabætur strax
fyrir jól eins og aðrar stéttir.
Hvenær telur fjármálaráðherra
vera rétta tækifærið til þess að gera
betur við þennan hóp fólks? Ætlar
hann að útskýra það í bréfi fyrir
kosningar?
Loforð Bjarna
Það var ekki Jóhannes Kr. Krist­jánsson sem felldi Sigmund Davíð heldur Sigmundur
sjálfur. Jóhannes var mikilvægur
þátttakandi í falli ráðherrans en
hann lét hann ekki gera neitt.
Þegar maður er spurður einfaldrar
spurningar er manni í sjálfsvald
sett hvort maður kýs að segja satt
eða reynir að skrökva. Sigmundur
Davíð kaus að skrökva í trausti
þess að viðmælandinn vissi ekki
hið rétta í málinu. Það val reyndist
afdrifaríkt.
Það var ekki Jóhannes Kr. Krist­
jánsson og hvað þá RÚV, Evrópu­
sambandið eða George Soros sem
valdi fyrir ráðherrann. Kannski var
þetta gildra, kannski ámælisvert
launsátur eins og málpípur Sig­
mundar hafa sagt – kannski ekki
– en það breytir engu um hitt, að
Sigmundur valdi sjálfur að skrökva.
Sjálfsorðaábyrgð
Eins og Abraham Lincoln sagði: Það
er hægt að blekkja alla stundum og
það er hægt að blekkja suma alltaf
en maður getur ekki blekkt alla
alltaf.
Hafi maður einu sinni orðið upp­
vís að því að reyna að skrökva upp
í opið geðið á blaðamanni – og sú
tilraun farið um heiminn og orðið
alræmd – hefur fólk enga sérstaka
ástæðu til að leggja trúnað á það
sem maður hefur að segja eftir það.
Allra síst ef maður reynir að koma
sökinni á þann sem maður reyndi
að blekkja; hann látti mig gera það.
Það var ekki Washington Post
sem stóð fyrir Watergate­málinu. Og
það var ekki Jóhannes Kr. Kristjáns­
son – og ekki einu sinni RÚV – sem
bjó til félagið Wintris. Það var ekki
Jóhannes sem skapaði leyndina um
það félag. Og sé það rétt, að ekkert
hafi verið athugavert við þessa
aflands eyjaeign þeirra hjóna – hví
þá allt þetta pukur? Hví þessi leynd?
Það er í sjálfu sér ekki ámælisvert að
vera auðugur en við gerum þá kröfu
til þeirra sem bjóðast til að leiða
þjóðina að koma hreint fram.
Jóhannes hafði sem sé komist á
snoðir um þessa stórfrétt sem blaða­
maður og þurfti því að ræða það
við forsætisráðherrann þáverandi
– hefði hann stungið upplýsing­
unum undir stól hefði hann verið
að bregðast skyldum sínum. Eina
leiðin til að fá forsætisráðherrann til
að ræða þetta var sú að ginna hann í
viðtal við sænskan sjónvarpsmann
um það hversu andvígur hann væri
aflandseyjafélögum. Aftur: Það var
ekki verk Jóhannesar að Sigmundur
Davíð skyldi kjósa að koma fram
sem eindreginn andstæðingur slíkra
fjármálaumsvifa og talsmaður þess
að treysta íslensku krónunni og
íslenskum bönkum fyrir eignum
sínum. Það var ekki tilbúningur
Jóhannesar að Sigmundur neitaði
því að þau hjónin ættu slíka reikn­
inga við sænska blaðamanninn.
Sigmundur kann að hafa gengið í
gildru, en hann arkaði sjálfur í hana.
Nýtt framboð?
Um helgina var borið í hvert hús
viðtal í Morgunblaðinu við Önnu
S. Pálsdóttur, eiginkonu Sigmundar
Davíðs, þar sem þeim sjónarmiðum
er haldið á lofti að Wintris­málið sé
samsæri til að fella þennan öfluga
leiðtoga sem staðið hafi í lappirnar
– (sem hann gerði einmitt ekki í við­
talinu fræga, heldur sá undir iljar
honum). Ekki vitum við enn hvort
Framsóknarflokkurinn ætlar að gera
að sínum þann málstað þeirra hjóna
að hér hafi ólíkir hópar og stofnanir
tekið saman höndum um að koma
honum fyrir kattarnef en hitt sýn­
ist ljóst að Morgunblaðið hefur af
krafti tekið undir sjónarmið þeirra
hjóna.
Daginn fyrir viðtalið hafði birst
opnugrein eftir Hannes H. Gissurar­
son um frelsun Eystrasaltsþjóðanna
undan oki kommúnismans, þar sem
Davíð Oddsson var hafður í aðal­
hlutverki, bæði í frásögn og með
stórri myndbirtingu, en minna gert
úr hlut Jóns Baldvins sem þó gegndi
lykilhlutverki í þeim atburðum.
Síðast þegar Davíð birti í blaði sínu
slíkt konungslof frá skáldi sínu var
hann á leið í forsetaframboð. Vera
má að þessi opnugrein sé til vitnis
um að tíðinda sé að vænta af stjórn­
málaþátttöku Davíðs. Gæti hugsast
að þeir nafnar og samherjar hyggi
á sameiginlegt framboð últra­
hægriaflanna fari svo að Sigmundur
hrökklist úr formannsstarfi í Fram­
sókn? Það yrði dálaglegt.
En kannski óþarfi að fimbul­
famba um það, að svo stöddu. Í
þessu máli öllu er nóg af fimbul­
fambi en fáar staðreyndir. En þær
eru þarna samt: Hjónin geymdu
peninga sína á aflandsreikningum;
Sigmundur Davíð neitaði tilvist
þeirra reikninga og reyndi að
skrökva að sænskum sjónvarps­
manni, gekk svo út þegar hið sanna
kom í ljós; eiginkona hans var
kröfuhafi á föllnu bankana; því var
leynt. Og svo er rétt að muna líka, að
„leiðréttingin“ var ekki fjármögnuð
með skatti á „hrægamma“ (þ.e.a.s.
þau hjónin) heldur með lækkun
vaxtabóta og barnabóta og af sam­
eiginlegum sjóðum, auk þess sem
fólki var leyft að eyða strax sparnaði
sem átti að vera til elliáranna.
Hann látti mig gera það
Svandís
Svavarsdóttir
þingmaður Vinstri
grænna
Páll Harðarson
forstjóri Nasdaq
Iceland
Baldur
Thorlacius
for stöðu maður
eft ir lits sviðs
Nas daq Iceland
Aðkoma banka að hluta-
bréfamarkaðnum er
mikilvæg hér á landi líkt
og erlendis. Allt öðru máli
gegnir um aðkomu þeirra að
viðskiptum með eigin bréf.
Guðmundur
Andri Thorsson
rithöfundur
Í dag
Það er í sjálfu sér ekki ámæl-
isvert að vera auðugur en við
gerum þá kröfu til þeirra sem
bjóðast til að leiða þjóðina
að koma hreint fram.
s k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 13M Á n u d a g u R 2 9 . Á g ú s T 2 0 1 6
2
9
-0
8
-2
0
1
6
0
4
:2
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
6
1
-0
6
4
8
1
A
6
1
-0
5
0
C
1
A
6
1
-0
3
D
0
1
A
6
1
-0
2
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
8
s
_
2
8
_
8
_
2
0
1
6
C
M
Y
K