Morgunblaðið - 18.12.2015, Qupperneq 42

42 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 2015
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Það er mikill fengur fyrir okkur að
fá Jeremy til liðs við okkur,“ segir
Hrafnkell Orri Egilsson, sellóleik-
ari hjá Kammersveit Reykjavíkur,
um semballeikarann Jeremy Jo-
seph sem kemur fram á árlegum
jólatónleikum sveitarinnar sem
haldnir verða í Áskirkju sunnudag-
inn 20. desember kl. 17. Að sögn
Hrafnkels kynntust þeir Joseph
fyrir tæpum tuttugu árum þegar
þeir voru í tónlistarnámi í Lübeck á
sama tíma.
„Jeremy byrjaði að spila á orgel
níu ára gamall, en fjórtán ára fékk
hann sína fyrstu stöðu sem orgel-
leikari við dómkirkjuna í Durban í
heimalandi sínu,“ segir Hrafnkell
en Joseph fæddist í Suður-Afríku.
„Hann stundaði nám við Tónlistar-
háskólann í Lübeck og lauk meist-
araprófi frá Tónlistarháskólanum í
Stuttgart. Hann er nú búsettur í
Vínarborg þar sem hann er org-
elleikari við hina þekktu kirkju
Hofburgkapelle,“ segir Hrafnkell
og bendir á að Joseph sé sembal-
leikari Wiener Akademie-
hljómsveitarinnar auk þess sem
hann leiki reglulega með mörgum
af helstu hljómsveitum Austurríkis
og víðar um heim.
Hlakkar til tónleikanna
„Þar sem ég bý í Vínarborg lang-
aði mig að kynna úrval af þeim
verkum sem urðu til þar í borg á
barokktímanum,“ segir Joseph, en
á efnisskrá tónleikanna eru verk
eftir Heinrich I.F. von Biber, Georg
Muffat, Johann Heinrich Schmelzer
og Johann Sebastian Bach.
„Við spilum tvö verk eftir Bach,
annars vegar konsert í a-moll fyrir
flautu, fiðlu og sembal og hins veg-
ar Brandenborgarkonsert í D-dúr,“
segir Joseph, en auk hans leika ein-
leik á tónleikunum þær Áshildur
Haraldsdóttir flautuleikari og Una
Sveinbjarnardóttir fiðluleikari. Að
sögn Joseph hefur hann margoft
leikið Brandenborgarkonsertinn á
tónleikum. „Það er alltaf jafn gam-
an að koma aftur að verkinu, því
maður sér alltaf eitthvað nýtt auk
þess sem hver ný hljómsveit setur
mark sitt á verkið,“ segir Joseph og
fer fögrum orðum um Kammersveit
Reykjavíkur og samstarfið. „Ég
hlakka mikið til tónleikanna.“ Í ljósi
þess að barokktónlist verður oft
fyrir valinu á aðventutónleikum
liggur beint við að spyrja hvort það
sé eitthvað við barokktónlist sem sé
sérlega jólalegt. „Ég hef sjálfur velt
þessu mikið fyrir mér og á ekkert
einhlítt svar. Ætli það skýrist ekki
af því hversu hátíðlegur hljómurinn
er í tónlist frá þessum tíma. Svo
skýrist þetta sennilega líka af því
hversu mikið af kirkjutónlist var
samið á barokktímanum sem kall-
ast á við hátíðir á borð við jólin,“
segir Joseph.
Hljóðfærin tvö kallast á
Aðspurður segist Joseph hafa
kynnst sembalnum sem hljóðfæri
fyrir tilstuðlan orgelsins. „Orgel-
leikarar leika eðli málsins sam-
kvæmt mikið af barokktónlist og
eldri tónlist sem leiðir mann auð-
veldlega að sembalnum í samleik
með öðrum hljóðfæraleikurum, sér-
staklega í barokkkammerverkum,“
segir Joseph og bendir á að bæði
Bach og Händel hafi verið jafnvígir
á orgelið og sembalinn. „Hljóðfærin
tvö kallast því mjög vel á,“ segir
hann og bendir á að semballeikur-
inn geri hann að betri orgelleikara
og öfugt þótt hljóðfærin tvö kalli á
gjörólíka spilatækni.
„En ef ég neyddist til að velja
annað hvort hljóðfærið myndi ég
samt hiklaust velja orgelið, því
maður þarf ekki að ferðast með það
með sér og stilla í sífellu,“ segir Jo-
seph kíminn. „Einnig finnst mér
orgelið bjóða upp á miklu fjöl-
breyttari og skemmtilegri hljóð-
heim. Ég myndi því fyrst og fremst
skilgreina mig sem orgelleikara,
þótt mér þyki vissulega gaman og
gefandi að grípa í sembalinn þess á
milli,“ segir Joseph.
Þess má að lokum geta að miða-
sala er á midi.is og við innganginn.
„Mikill fengur fyrir okkur“
 Árlegir jólatónleikar Kammersveitar Reykjavíkur haldnir í Áskirkju á sunnudaginn klukkan 17
 Jeremy Joseph leikur einleik á sembal í tveimur konsertum eftir Johann Sebastian Bach
Morgunblaðið/Golli
Aðventutónlist Semballeikarinn Jeremy Joseph ásamt Kammersveit Reykjavíkur á æfingu í Áskirkju í gærkvöldi.
Ég man hve mikill missirmér þótti að því þegarPáll Baldvin Baldvinssonhvarf á braut úr bók-
menntaþætti Egils Helgasonar,
Kiljunni, en þar fór hann yfir nýút-
komnar bækur með vasklegum
hætti svo eftir því var tekið og mun-
að. Nú er hins-
vegar ljóst að
brotthvarf hans
var í þágu góðs
málstaðar, nefni-
lega þessa mynd-
arlega uppfletti-
og fræðslurits
um seinni heims-
styrjöldina og áhrif hennar og birt-
ingu á Íslandi. Þessi bók er meiri-
háttar afrek og hér hefur hreint
þrekvirki verið unnið sem er öllum
hlutaðeigendum til mikils sóma.
Flest höfum við, sem fæddumst
eftir stríð (ekki síst fólk af minni
kynslóð en undirritaður er ’73 ár-
gerðin), einhverja mynd í huganum
af því hvernig stríðsárin horfðu við
heimamönnum. Hingað kom Bret-
inn, þá Kaninn, í kjölfarið ýmiss
konar áhrif og var þar sumt ágætt
og annað miður, að því er fólki
fannst og finnst enn. Er þá ótalið
ástandið. Þessi bók sýnir hinsvegar
ljóslega að kynslóðirnar sem fædd-
ust á seinni hluta 20. aldar og þaðan
í frá vita ekki baun þegar að er gáð;
alltént er það tilfinningin sem gref-
ur um sig þegar þetta hlemmistóra
rit, sem vigtar um 4.000 grömm, er
skoðað. Stríðsárabók Páls Baldvins
er slíkur hafsjór af fróðleik að hægt
er að gleyma sér tímunum saman
yfir þeirri veröld sem hér var á
þessu sjö ára tímabili. Höfundur
einskorðar sig nefnilega ekki við
eintómt stríð heldur bregður ljósi á
tíðarandann með ýmsum fróðlegum
fréttamolum og samantektum um
menningarmál, launabaráttu
kvenna, kosningabaráttu (menn
voru enn orðljótari í þá daga og er
þá mikið sagt!), berklasjúkdóminn
og ótalmargt annað sem hjálpar les-
andanum að skilja og fanga stemn-
ingu liðins tíma. Bókina prýða ótal
myndir og eru sjaldnast færri en
fjórar á hverri opnu. Sérstaklega er
vert að geta þess hve drjúgum
hluta Páll ver til að varpa ljósi á
það hversu skammarlega íslensk
stjórnvöld stóðu sig þegar kom að
því að taka á móti flóttamönnum
sem flúðu ofsóknir nasista, og um
leið þyngra en tárum taki þegar
skoðað er hversu lítið sum okkar
hér á landi hafa þokast til einhvers
þroska í þeim efnum á þeim 70 ár-
um sem liðin eru frá stríðslokum;
sorglega sambærileg staða er nefni-
lega upp á teningnum nú í dag. Það
er tímabært að Ísland geri þennan
kafla upp og Stríðsárabók Páls
Baldvins slær þar hvergi af heldur
listar upp fjölmarga gyðinga sem
var neitað hér um var á vondum
tímum og var snúið aftur út í opinn
dauðann; sögulok þar iðulega „Af-
drif ókunn“ eða „Fórst í Ausch-
witz“.
Fyrir þetta og allt hitt sem þessi
glæsilega bók er ber að þakka höf-
undi og útgefanda. Stríðsárin 1938 -
1945 er bók sem fær allra bestu
meðmæli og fullt hús stjarna.
Morgunblaðið/Golli
Stríðsárin „Þessi bók er meiriháttar afrek og hér hefur hreint þrekvirki
verið unnið sem er öllum hlutaðeigendum til mikils sóma,“ segir í umsögn.
Hér fagnar höfundurinn Páll Baldvin Baldvinsson útgáfu bókarinnar ásamt
útgefanda, Jóhanni Páli Valdimarssyni, hjá JPV útgáfu.
Fjögur kíló af ilmandi
sagnfræði og fróðleik
Sagnfræði
Stríðsárin 1938 - 1945 bbbbb
Eftir Pál Baldvin Baldvinsson.
JPV útgáfa, 2015. Innbundin, 1080 bls.
Uppsetning bókar og kápa: Jón Ásgeir
Hreinsson.
JÓN AGNAR ÓLASON
BÆKUR
Sogavegi við Réttarholtsveg
Opið kl. 9-18 virka daga | Sími 568 0990 | www.gardsapotek.is
Lágt lyfjaverð - góð þjónusta
Einkarekið apótek
Opið 09-23 | Laugavegi 12 | 101 Rvk. | Sími 551 5979 | lebistro.is
Njóttu
aðventunnar
með frönskum
mat og drykk
Jólamatseðill
og jólaglögg
alla daga