Morgunblaðið - 15.01.2016, Qupperneq 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 2016
Vinsældir hverskon-
ar hreyfingar og
íþróttaiðkunar aukast
stöðugt, sem betur fer.
Margvíslegir íþrótta-
skólar fyrir börn eru
starfsræktir hjá
íþróttafélögunum, leik-
ir, stöðvaþjálfun, jóga,
golf, skíði, dans, sund
og svo mætti lengi
telja. Kappkostað er að
bjóða báðum kynjum, bæði stúlkum
og drengjum, að taka þátt í fjöl-
breyttum íþróttagreinum og er það
vel. Almenningsíþróttir og alhliða
keppnisíþróttir eru stundaðar af
kappi og eldra fólk er í ríkari mæli
farið að leggja stund á hreyfingu.
Fjölmargar rannsóknir sýna að
hreyfing hefur góð áhrif til bættrar
lýðheilsu og að hreyfingarleysi er
einn helsti áhættuþáttur langvinnra
sjúkdóma. Aðrir áhættuþættir eru
t.d. tóbaksreykingar, óheilsu-
samlegt mataræði og misnotkun
áfengis. Fjórir flokkar sjúkdóma
mynda saman stærstan hluta þess
sem fellur undir langvinna ósmit-
næma sjúkdóma. Það eru hjarta- og
æðasjúkdómar, langvinnir lungna-
sjúkdómar, krabbamein og syk-
ursýki. Aðrir langvinnir sjúkdómar
sem falla í þennan flokk eru til
dæmis sjúkdómar í nýrum, lifur og
liðum og geðsjúkdómar.
Hreyfing og íþróttaiðkun skiptir
hvern og einn því
miklu máli og getur
haft áhrif til að bæta
heilsuna. Hreyfing á að
miðast við getu hvers
og eins og markmiðið á
að vera aukin hreysti
og bætt líðan. Aukin
upplýsing, fræðsla og
umfjöllun um íþróttir
og hreyfingu hefur leitt
til þess að fleiri og
fleiri leggja nú stund á
íþróttir, en Embætti
landlæknis hefur hvatt
til þess að fullorðnir einstaklingar
hreyfi sig a.m.k. 30 mínútur á dag.
Umfjöllun fjölmiðla um unnin af-
rek skiptir sköpum vegna þess að
afrekskonur og afrekskarlar eru
þær fyrirmyndir sem börn og ung-
lingar þurfa til þess að áhuginn
kvikni og honum sé viðhaldið.
Ár hvert standa Samtök íþrótta-
fréttamanna fyrir kjöri íþrótta-
manns ársins. Kjörinu er lýst í
beinni útsendingu í sjónvarpi og
fullyrða má að viðurkenningin sé
mikilverðasta íþróttaviðurkenning
sem veitt er hér á landi. Undirrituð
var fyrsta konan til að gegna starfi
sem ritstjóri Skinfaxa, málgagns
UMFÍ á árunum 1990-1992 og fékk
þá inngöngu í Samtök íþróttafrétta-
manna. Í samtökunum hafa eftir því
sem best er vitað einungis starfað
fjórar konur, allar á mismunandi
skeiðum, og situr Edda Sif Páls-
dóttir nú í samtökunum. Á þessum
árum lagði undirrituð a.m.k. tvívegis
fram tillögu um að breyta kjöri
íþróttamanns ársins á þann veg að
kjörin yrðu íþróttakona og íþrótta-
karl. Skemmst er frá því að segja að
tillögurnar voru ekki samþykktar,
þó einhver áhugi hafi komið fram
um að slík breyting yrði þó e.t.v.
gerð í framtíðinni. Eftir því sem mig
minnir breyttu svo einstök sér-
sambönd kjöri sínu eftir þetta, en
sum hafa þó ekki enn stigið þetta
mikilvæga réttlætisskref.
Áhugi minn á jafnrétti í íþróttum
hefur lengi verið mikill og allt frá
veru minni í Samtökum íþrótta-
fréttamanna hef ég skrifað nokkrar
greinar um málið. Eftir að hafa tek-
ið við formennsku íþrótta- og tóm-
stundaráðs Kópavogs árið 1998,
ákvað ráðið að falla frá því að konur
og karlar í Kópavogi þyrftu að
keppa innbyrðis um viðurkenning-
una íþróttamaður ársins í Kópavogi
og veita þess í stað sæmdarheitin
íþróttakarl og íþróttakona ársins.
Kópavogur var fyrst sveitarfélaga
til að breyta kjöri sínu.
Rök mín fyrir þessari breytingu,
bæði hjá Samtökum íþróttafrétta-
manna og íþrótta- og tómstundaráði
Kópavogs, voru m.a. þessi:
1) Í flestum íþróttagreinum keppa
konur og karlar ekki hvert við annað
og því er það með öllu óásættanlegt
að karlar og konur þurfi að keppa
sín á milli um hver fær mikilsverð-
ustu íþróttaviðurkenningu ársins.
2) Afreksíþróttafólk sem skarar
fram úr í sinni íþróttagrein getur
verið mikil fyrirmynd fyrir þá sem
yngri eru og getur haft þau áhrif að
fleiri fari að stunda íþróttir. Rann-
sóknir sýna að börn læra mjög
snemma að samsama sig ákveðnum
fyrirmyndum af eigin kyni. Kenn-
ingar í uppeldis- og menntunar-
fræðum um atferlismótun og hermi-
nám fjalla um að afrekshvöt sé lærð
hegðun. Félagsnámskenningin (The
social learning theory) fjallar um að
nám verði til vegna áhrifa frá fé-
lagslegum samskiptum. Herminám
fari þannig fram að hátterni eða við-
horf er numið með því að veita at-
hygli og líkja eftir og getur það haft
mikil áhrif á hegðun. Íþrótta-
umfjöllun í fjölmiðlum gegnir því
ákveðnu hlutverki í félagsmótun
einstaklingsins. Við lærum sem sé
að tileinka okkur viðhorf, hegðun og
skoðanir fyrirmyndar og reynum
svo að líkja eftir henni.
3) Af framansögðu er ljóst að það
skiptir miklu máli að fyrirmyndir af
báðum kynjum í íþróttum séu sýni-
legar og komi fram á jafnréttis-
grundvelli. Margar rannsóknir sýna
að áhrif fjölmiðla eru mikil og með
umfjöllun um íþróttahetjur og afrek
þeirra eru íþróttafréttamenn meðal
annars að hvetja aðra til þess að
setja sig í spor hetjanna og fylgja
fordæmi þeirra.
Það skiptir því miklu máli að
Samtök íþróttafréttamanna breyti
kjöri sínu á þann hátt að í lok árs
2016 kjósi íþróttafréttamenn
íþróttakonu og íþróttakarl ársins.
Sífellt fleiri eru nú komnir á þá
skoðun að það sé kominn tími til
breytinga og sérstaklega ánægju-
legt var að hitta nokkra af með-
limum samtakanna í nýafstöðnu
kjöri þar sem þeir virtust fremur já-
kvæðir um málið. Ég vil taka undir
orð Stefáns Konráðssonar, for-
manns íþróttanefndar ríkisins og
fyrrverandi framkvæmdastjóra ÍSÍ,
sem sagði í aðsendri grein í Morg-
unblaðinu 8. janúar sl. að hann
treysti þessu góða fólki í Samtökum
íþróttafréttamanna til að færa þessi
mál til nútímans.
Með lýðheilsukveðju.
Eftir Unu Maríu
Óskarsdóttur » Það skiptir miklu
máli að fyrirmyndir
af báðum kynjum í
íþróttum séu sýnilegar
og komi fram á jafnrétt-
isgrundvelli.
Una María Óskarsdóttir
Höfundur er lýðheilsufræðingur,
verkefnisstjóri ráðherranefndar
um lýðheilsu.
Enn um kjör íþróttamanns ársins
Fyrir áramótin keypti fjölskyldan
flugelda fyrir nokkuð háa upphæð til
styrktar björgunarsveitunum.
Þegar aðaldjásninu var skotið á
loft féll rakettan til jarðar án ljósa-
sjós og eitt stórt blys virkaði lítið.
Fyrir þrettándann komum við síð-
an við hjá söluaðila flugeldanna og
útskýrðum málið. Þrátt fyrir að
sýnd væri kvittun voru viðbrögðin
dræm og sagt að við gætum fengið
eitt blys í staðinn. Samhliða keypt-
um við skottertu með það í huga að
fá afslátt, en það var ekki í boði.
Skoteldagleði okkar dofnaði heldur
við nefnda útkomu á flugeldunum
sem og vegna viðbragða hjá sölu-
aðila.
Væntanlega eru söluaðilar á varð-
bergi gagnvart athugasemdum við
gölluðum flugeldum, en þarna var
sýnd kvittun og söluaðilinn viður-
kenndi að galli hefði komið upp í
einni og einni rakettu eins og við
keyptum.
Vonum að betur gangi við næstu
flugeldakaup og að flugeldaspreng-
ingar verði framvegis bundnar við
gamlárskvöld, ekki vikum saman.
Flugeldafólk.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Dræm viðbrögð við gölluðum
flugeldum og of langur flugeldatími
Rusl Flugeldaleifar eru víða í borginni og mál að sprengingum linni.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Í ferðalagið
Á vinnustaðinn
Í sumarbústaðinn
Í eldhúsið
www.danco.is
Heildsöludreifing
Wrapmaster
Hlaða Draga út og vefja Þrýsta og skera Geyma
Engarflækjur
Ekkertvesen
• Klippir plastfilmur og ál
• 35% sparnaður
• Ódýrari áfyllingar
• Má setja í uppþvottavél
Fæst í Hagkaupum, Fjarðarkaupum, Byko og Krónunni
Pakkaðu nestinu inn
með