Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2015, Blaðsíða 4

Helgarblað 10.–13. júlí 20154 Fréttir
Skútuvogi 11 104 Reykjavík Sími 553 4000 www.prentvorur.is
6.590 kr.
m.vsk.
HVAR KAUPIR ÞÚ TÓNER?
Hettusóttarfaraldur
herjar á tiltekinn hóp
S
taðfest er að rúmlega þrjátíu
manns hafa greinst með
hettusótt hér á landi undan-
farnar vikur og er talað um
hettusóttarfaraldur hér á
landi, þann fyrsta í áratug. Þórólfur
Guðnason, settur sóttvarnarlæknir
segir að aldursdreifing þeirra sem
sýkst hafa nú sýni að fólk fætt upp úr
1980 og til 1990 sé í áhættuhópi hér á
landi. Það er ærin ástæða fyrir fólk að
fyrirbyggja að það fái hettusótt, sem
er bráð og mjög smitandi veirusýk-
ing sem þekkt er fyrir að geta valdið
alvarlegum fylgikvillum, þar á meðal
ófrjósemi. Hún getur jafnvel herjað
á þá sem bólusettir hafa verið, þó í
vægari mæli. Landlæknisembættið
hvetur fólk sem ekki hefur verið bólu-
sett eða ekki fengið hettusótt til að
láta bólusetja sig. Þessir tveir faraldrar
sem komið hafa upp, í ár og árið 2005,
sýna að það sé enn talsverður fjöldi
sem enn er næmur fyrir hettusótt.
Hópurinn sem varð útundan
Þórólfur segir að um 90 manns hafi
verið prófaðir vegna gruns um hettu-
sótt og af þeim hafi rúmlega 30 tilfelli
verið staðfest. Grunur hafi þó leikið
á um smit hjá mun fleiri en að sögn
Þórólfs er ástæðan fyrir því að til eru
fleiri tegundir af veirum sem valda
bólgu í munnvatnskirtli sem er eitt af
einkennum hettusóttar.
„Þetta er yfirleitt fólk fætt upp úr
1980 og til 1990. Það er einmitt sá
hópur sem við höfum áður bent á að
missti af bólusetningu á sínum tíma
því hún hófst 1989. Þegar bólusetn-
ing hófst datt hettusóttin út og sást
ekki, þannig að fólk missti líka af sýk-
ingunni. Þetta er fólk sem er næmt
og því geta svona sýkingar skotið
upp kollinum,“ segir Þórólfur en að-
spurður hvar á landinu tilfellin hafi
helst verið að koma upp nefnir hann
suðvesturhornið, þó ítarleg greining
á því hafi ekki farið fram.
Getur haft alvarlegar afleiðingar
Eftir að fyrst var greint frá því í maí
síðastliðnum að hettusóttartilfelli
hefðu greinst hefur landlæknisemb-
ættið hvatt fólk sem fætt er eftir 1980,
og hefur hvorki verið bólusett né
fengið hettusótt, til að láta bólusetja
sig. „Þeir sem eru fæddir fyrir 1980
hafa að öllum líkindum fengið hettu-
sóttina á sínum tíma og eru þannig
varðir. Enda passar það við aldurs-
dreifingu á þessum tilfellum sem eru
að greinast nú,“ segir Þórólfur.
„Í faraldrinum árið 2005 greindust
ríflega 110 einstaklingar með hettu-
sótt og það er vitað að hún getur
haft alvarlegar afleiðingar. Hún getur
valdið heyrnarskaða, skemmd á
heyrnartaug og hjá fullorðnum karl-
mönnum getur hún valdið bólgum
í eistum, þar af leiðandi minnkaðri
frjósemi. Ekki er algengt að hún valdi
algjörri ófrjósemi, þó að hún geti
komið upp, en stundum fá þeir bara
bólguna öðrum megin. Síðan getur
hún valdið sýkingum í öðrum líffær-
um, heilabólgu og getur orðið alvar-
leg þó að í flestum tilvikum gangi hún
yfir án alvarlegra afleiðinga.“
Móttækilegur hópur
Sú staðreynd að hettusóttin hefur nú
skotið kollinum upp aftur sýnir að
sögn Þórólfs að það sé fólk í samfé-
laginu sem sé móttækilegt fyrir þess-
um sýkingum.
„Og það gildir í raun um allar
sýkingar. Ef það er ákveðinn fjöldi
einstaklinga sem ekki er varinn, hef-
ur ekki verið bólusettur eða fengið
sýkingu, þá geta blossað upp svona
litlir faraldrar. Það gildir um alla sjúk-
dóma. Við höfum blessunarlega verið
að mestu laus við þetta þó að eitt og
eitt tilfelli hafi greinst. En ekki svona
stór hópur eins og núna.“ En bólu-
setning ein og sér þýðir ekki endilega
að fólk sé fullkomlega öruggt. Þórólfur
segir að í hinu svokallaða MMR-bólu-
efni, sem gefið er við 18 mánaða og
tólf ára aldur í dag við hettusótt, rauð-
um hundum og mislingum, sé hettu-
sóttarþátturinn veikastur og gefi
minnsta vörn af efnunum þremur.
„Þó að einstaklingar hafi verið bólu-
settir er mögulegt að þeir geti fengið
hettusóttina en þó í vægara formi.
En það eru miklu minni líkur á að
einstaklingar fái hettusótt ef þeir eru
bólusettir. Þess vegna hvetjum við til
bólusetningar.“
Ef þig grunar að þú hafir ekki
fengið hettusótt eða bólusetningu
á sínum tíma er þér bent á að hafa
samband við þína heilsugæslustöð.
En er nóg til af bóluefninu?
„Ekki alveg nóg. En ég held að
það sé enn nóg til en ef það vantar
meira þá verður brugðist við því.“ n
Ert þú með
hettusótt?
Einkennin og smitleiðir
Hettusótt
er smitandi
veirusýking sem
leggst oftar á
börn en full­
orðna. Sýkingin
er yfirleitt hættu­
laus og gengur
fljótt yfir en hún
er þekkt fyrir að
valda alvarlegum fylgikvillum sérstak­
lega hjá unglingum og fullorðnum.
Smitleiðir
Smit berst með úða frá öndunar­
færum t.d. með hnerra. Meðgöngutími
sjúkdómsins, sá tími sem líður frá því
að einstaklingur smitast og þar til
sjúkdómseinkenni koma fram, er um
2–3 vikur.
Einkenni
Einkenni sjúkdómsins eru oftast væg hjá
börnum en leggjast þyngra á unglinga
og fullorðna. Helstu einkenni eru hiti,
slappleiki, bólga og særindi í munn­
vatnskirtlum, höfuðverkur, erfiðleiki
við að tyggja og lystarleysi. Alvarlegir
fylgikvillar geta verið heilabólga,
heyrnarskerðing, bólga í brjóstum,
briskirtli, eggjastokkum eða eistum sem
getur valdið ófrjósemi.
Greining og meðferð
Ef grunur eru um smit, leitið til læknis.
Staðfesting fæst með mótefnamæl­
ingu í blóði eða ræktun veirunnar í
munnvatni. Engin sértæk meðferð er
til en sjúklingum er ráðlagt að drekka
vel, vera í hvíld og nota verkjalyf. Halda
skal börnum heima þar til einkenni
sjúkdómsins hafa gengið yfir. Í alvarlegri
tilvikum getur þurft að leggja sjúklinga
inn á sjúkrahús.
Hvetja til bólusetningar Þórólfur
Guðnason, settur sóttvarnarlæknir,
segir að embætti landlæknis hvetji alla
sem telja sig ekki hafa fengið hettusótt
eða bólusetningu við veirunni til að láta
bólusetja sig. Það eigi við fólk sem fætt er
á aldrinum 1980 til 1990. Mynd SiGtryGGur Ari
„Þetta er yfirleitt fólk
fætt upp úr 1980
til 1990. Það er einmitt sá
hópur sem við höfum áður
bent á að missti af bólu-
setningu á sínum tíma því
hún hófst 1989.
Vörn Börn fá MMR­bóluefnið við 18
mánaða og tólf ára aldur en það er við
hettusótt, rauðum hundum og mislingum.
Hettusóttarþátturinn er þó veikastur og
gefur minnsta vörn af efnunum þremur.
n 30 staðfest tilfelli og margir móttækilegir n Ert þú í áhættuhópi?
Sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
Skútuvogi 11 104 Reykjavík Sími 553 4000 www.prentvorur.is
6.590 kr.
m.vsk.
HVAR KAUPIR ÞÚ TÓNER?
Iðnaðar­
víkingarnir
handteknir
Þrír Írar, sem undanfarið hafa boð-
ið borgarbúum þjónustu við hús og
garða og hafa orð á sér fyrir sviksemi
og ógnandi framkomu, voru teknir
til yfirheyrslu á miðvikudag hjá lög-
reglu. Eftir að mennirnir voru látnir
lausir lenti einn þeirra í átökum við
íbúa í Vogahverfi. Lögreglan biður
fólk áfram um að vera á varðbergi
gagnvart ótrúverðugum tilboðum
um þjónustu við húseignir og garða
en vonast til að mennirnir hafi látið
af starfsemi sinni.
Einn af þeim sem hefur kært
Írana er íbúi í Vogahverfi. Einn Ír-
anna hélt þangað á miðvikudags-
kvöld til að ræða málið við kæranda
og kom þá til harðvítugrar deilu milli
mannanna svo lögregla var kölluð á
vettvang og skakkaði leikinn. Kær-
ur á mennina eru á borði lögreglu.
Mennirnir dveljast enn hér á landi.
„Svona er
bara lífið“
„Svona er bara lífið,“ segir Eyjólfur
Kristjánsson tónlistarmaður. Hann
var úrskurðaður gjaldþrota í sept-
ember á síðasta ári en skiptum á
búi hans lauk í lok
júní samkvæmt til-
kynningu í Lög-
birtingablaðinu.
Þar kemur fram að
lýstar kröfur í búið
hafi verið tæplega
142 milljónir króna
en Eyjólfur missti
heimili sitt vegna þess að hann tók
myntkörfulán fyrir einbýlishúsinu.
Fregnirnar um upphæð gjald-
þrotsins koma Eyjólfi á óvart þegar
DV hafði samband við hann. „Rúm-
lega 40 milljóna króna lán sem end-
aði í 140 milljónum,“ segir hann
og bætir við að þetta hafi verið tvö
stökkbreytt lán sem hann hafi ekki
getað greitt af. „Ég er ekkert bitur
yfir þessu. Svona lagað gerist og lífið
heldur bara áfram,“ segir tónlistar-
maðurinn sívinsæli.