Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.2015, Blaðsíða 10

10 Fréttir Jólablað 22.–28. desember 2015
„Við þurfum skjól og hlýju“
n Jólin eru alltaf erfiður tími, segir utangarðsmaður n Á götunni í 18 ár n Jólablandan hans er handspritt og appelsín
S
teinsnar frá ys og þys jóla-
undirbúnings borgarbúa og
ljósadýrð Jólaþorpsins við
Ingólfstorg finna blaðamaður
og ljósmyndari DV mann.
Hann situr á flísalagðri gangstétt í
Fógetagarðinum, reykir sígarettu og
heldur dauðahaldi um þúsund króna
seðil sem honum hafði áskotnast.
Blaðamaður og ljósmyndari gefa sig á
tal við manninn sem situr þarna einn
í kuldanum í miðbænum á mánu-
dagsmorgni.
Hann er illa búinn. Í þunnum
jakka, húfu- og hanskalaus og
berfættur í skóm sem fyrir þó nokkru
voru komnir á síðasta snúning. Eftir
stutt spjall kemur í ljós að hann er
einn af tugum utangarðsmanna í
Reykjavík í dag sem sitja utandyra
langa, dimma og kalda daga og
drekka handspritt blandað í appelsín.
Ástand hans er þó ágætt, hann er ekki
drukkinn, hann er yfirvegaður og
viðræðugóður. Blaðamaður og ljós-
myndari DV tylla sér við hlið hans á
gangstéttarkantinn til að spyrja hann
hvernig það sé að vera utangarðs-
maður, heimilislaus og alkóhólisti, í
Reykjavík í dag.
Saga hans er saga margra, sem
öllu hafa glatað í því sem virðist von-
laus barátta við áfengisdjöfulinn.
Síðustu vikur hefur íslenski vetur-
inn verið harður, óveður hefur geng-
ið yfir og nú eru jólin handan við
hornið. Samkvæmt veðurspám gæti
frostið í Reykjavík farið langleiðina í
met. Jólin eru erfður tími, segir við-
mælandi DV sem biðst undan því
að koma fram undir nafni. En hann,
líkt og fleiri í hans stöðu, þarf að hafa
áhyggjur af öðru en jólagjafakaupum
á þessum árstíma. Þetta er barátta
upp á líf og dauða.
Hírist úti í kuldanum
Við skulum kalla hann Árna. Hann er
51 árs og hefur farið í fleiri áfengis-
meðferðir en ár hans telja. Í það heila
hefur hann verið á götunni í átján ár.
Tæplega þriðjung ævi sinnar. Hann
hefur séð ýmislegt og upplifað margt
á þessum átján árum á götunni. Horft
upp á vini og vinkonur drekka sig í hel
og hann kvíðir jólunum. Blaðamaður
spyr hann hvar hann halli höfði sínu
vanalega á kvöldin.
„Ég fæ að gista í Gistiskýlinu, en
það er ekki opnað fyrr en klukkan
fimm. Maður er rekinn þar út klukkan
hálf tíu og þarf að hírast hér úti þang-
að til,“ segir Árni, hrjúfri röddu. Gráir
lokkar hans bærast með nístings-
kaldri golunni og hann lýkur við síga-
rettuna sem hann reykir niður í filter
og rúmlega það.
Líkt og kom fram, meðal annars
í máli viðmælenda blaðamanns á
Kaffistofu Samhjálpar í síðasta tölu-
blaði, þá hafa menn fundið verulega
fyrir því að búið sé að loka Dagsetr-
inu sem Hjálpræðisherinn starfrækti
á Granda. Dagsetrið var athvarf fyrir
heimilislausa og fólk í vímuefna-
vanda. Þar gat það fengið skjól yfir
daginn. Í ágúst síðastliðnum var því
hins vegar lokað og hafa því margir
utangarðsmenn mátt ráfa úti yfir
daginn til að drepa tímann þar til þeir
komast í var á Gistiskýlinu þar sem
barist er um þau 25–29 pláss sem þar
eru í boði. Árni er einn þeirra.
„Ég sit bara hérna. Ef maður kemst
ekki í Gistiskýlið þá verður maður
bara að vera úti. Þeir sögðu að Gisti-
skýlið myndi alltaf geta tekið við öll-
um en ég hef lent í því að fá ekki þar
inni, að þar er yfirfullt.“
Það kemur því fyrir að menn
þurfi frá að hverfa og þá eru góð ráð
dýr. Sumir fá inni í fangaklefa lög-
reglu þegar í harðbakkann slær, en
Árni segir að hann sé ekki velkominn
þangað.
„Ég fæ ekki að gista hjá þeim. Þeir
vilja bara ekki hafa mig. Ég spurði þá
líka hvað ég þyrfti eiginlega að gera
af mér til að fá gistingu hjá þeim í
fangaklefa. Þeir sögðu að ég gæti
prófað að brjóta nokkra glugga á
Laugaveginum.“
Mæltu þeir með því?
„Já, eða svona,“ segir hann og hlær.
Hann kveðst þó aldrei hafa þurft að
grípa til þess ráðs. „Nei, ég stend ekki
í svoleiðis.“
Drekkur handspritt í appelsíni
Aðspurður hvernig hefðbundinn dag-
ur sé hjá honum, segir hann þá flesta
svipaða, sama hvernig viðrar eða spá-
ir. „Ég sit bara og drekk handspritt. Það
eru til níu tegundir af því og það er
hægt að drekka tvær þeirra. Hitt drekk-
ur maður ekki. Það tekur broddinn af,“
segir Árni og handleikur þúsund króna
seðilinn í lófanum. Hendur hans eru
fjólubláar af kulda. Seðillinn er hans
eina haldreipi fyrir daginn.
„Þetta dugar fyrir handspritti,“
segir hann en aðspurður kveðst hann
fá einhvern framfærslueyri í hverjum
mánuði.
„Ég er á féló, ég fæ styrk frá þeim.
Ég þarf að borga núna fyrir læknis-
vottorð, en ég er ekki með pening
fyrir því,“ segir Árni. Þúsund krón-
urnar munu því ekki ganga upp í það.
Hann kveðst fá 145 þúsund krónur á
mánuði, sem séu fljótar að hverfa um
hver mánaðamót.
„Já, maður getur ekki leyft sér að
kaupa áfengi í ríkinu. Ég geri það fyrsta
daginn. Kaupi kannski einn fleyg.
Annars er það bara handspritt. Það
kostar 800 kall og svo kostar appelsín,
sem ég blanda út í, 127 krónur. Það er
ódýrast. Það er á við lítra af vodka.“
Handspritt í appelsín, það eru
menn helst að drekka?
„Já, það þýðir ekkert að blanda því
í kók.“
Farið í 55 meðferðir
Talið berst að aðstæðum Árna.
Samkvæmt vef Reykjavíkurborgar er
utangarðsfólk á annað hundrað í Reykjavík
en það er velferðarsvið sem sér um að
þjónusta þennan hóp. Reynt er að mæta
þörfum fólks eins og kostur er með
margvíslegum úrræðum. Sigþrúður Erla
Arnardóttir, framkvæmdastjóri Þjónustu-
miðstöðvar Miðborgar og Hlíða, sem fer
með málefni utangarðsfólks í Reykjavík,
segir að fjöldi fólks í þessum hópi sé svo-
lítið háður skilgreiningu hverju sinni.
„Ef við horfum á neyðargistingar þá
erum við með Gistiskýlið sem eru 25 rými
og þar hafa undanfarna mánuði verið á
bilinu 22 til 29, en þá erum við komin að
þolmörkum. En það rokkar svolítið, neyðar-
gistingin fyrir karlmenn og svo er auðvitað
Konukot með gistingu fyrir kvenmenn.“
Hún segir að áætla megi að þetta sé
hópurinn ef skilgreint sé mjög þröngt, við
þá sem nýta sér þessa neyðargistingu, en ef
víðar er farið sé fjöldinn augljóslega meiri.
Veturinn hefur verið ansi harður hér á
höfuðborgarsvæðinu undanfarnar vikur,
snjóþungt og kalt auk þess sem óveður
gekk yfir á dögunum. Aðspurð hvort grípa
hafi þurft til einhverra sérstakra ráðstaf-
ana vegna þess segir Sigþrúður að það hafi
vissulega komið fyrir að þurft hafi að vísa
fólki frá.
„Annaðhvort sökum plássleysis eða
að eitthvað hafi komið upp á sem gerir að
verkum að viðkomandi sé vísað frá. En við
höfum ekki lent í því núna. Við vonum að
jólin gangi þannig, eins og flestir dagar, að
við höfum pláss fyrir alla.“
Eins og fram kemur í umfjöllun DV, hér
á opnunni sem og í síðasta blaði, þá svíður
mörgum að Hjálpræðisherinn hafi lokað
Dagsetrinu á Granda í ágúst. Það þýðir að
það skortir tilfinnanlega úrræði og húsa-
skjól fyrir utangarðsfólk yfir daginn. En
þegar Dagsetrinu var lokað kom fram í máli
forsvarsmanna Hjálpræðishersins að vonir
stæðu til að ná samningum við borgina um
að opna það á ný. Sigþrúður segir að ekki sé
búið að negla neitt niður.
„Dagsetrið var rekið af Hjálpræðishern-
um. Þeir voru með samning við Reykja-
víkurborg um ákveðnar greiðslur og svo
vorum við með ákveðna starfsmenn sem
voru þarna inni. En það var Hjálpræðis-
herinn sem tók ákvörðun um að loka. Þeir
hafa verið að leita til Reykjavíkurborgar
varðandi nýjan samning en Hjálpræðis-
herinn er ekki tilbúinn að halda óbreyttri
starfsemi áfram. Þar af leiðandi er þetta
ennþá í vinnslu.“
Sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
„Það eru allavega
þrjár konur sem
hafa dáið í fanginu á mér
Vona að jólin gangi vel
Á þriðja tug manna gista hverja nótt í Gistiskýlinu