Norðurslóð


Norðurslóð - 15.12.1993, Síða 6

Norðurslóð - 15.12.1993, Síða 6
6 — NORÐURSLÓÐ Upplagið er svipað þó aðstæðurnar séu gerbreyttar - Steingrímur Porsteinsson áttræður í afmælisviðtali Eins og fram kom í októberblaði Norður- slóðar varð Steingrímur Þorsteinsson átt- ræður nú í haust. Því var þá heitið að viðtal birtist í blaðinu ekki endilega í tilefni af- mælisins heldur fyrst og fremst vegna þess að Steingrímur hefur frá ýmsu að segja og hann hefur komið nærri mörgu hér í byggðalaginu. Þó víða sé komið við í viðtalinu verður margt útundan en þannig er það jafnan þegar viðmælandinn hefur frá mörgu að segja.. Þótt lesendur Norðurslóðar þekki vafalaust flestir til Steingríms Þorsteinssonar er rétt að Stein- grímur segi frá ætt sinni og uppvaxtarárum: Steingrímur Þorsteinsson. Páll A. Pálsson tók myndina fyrir tvcimur árum. Steingrímur í síðasta Ieikhlutverki sínu sem Skugga-Sveinn árið 1967. Með honum er Ketill skrækur sem leikinn var af Jóni Halldórssyni. - Ég er fæddur hér á Dalvík og er hér mín uppvaxtarár svona nokkuð. Þó er það svo að ég bjó um tíma á Sökku og síðan á Karlsá. Því þannig var að þegar ég var sjö ára gamall missti ég móður mína og fjölskyldan tvístraðist. Ég fór fram á Sökku en Marinó, sem þá var hvítvoðungur fór í fóstur til Þorsteins Jónssonar en Jón Trausti var hjá ömmu okkar Rósu í Nýja- bæ. Faðir minn var Þorsteinn Jóns- son frá Hóli á Upsaströnd, en móð- ir mín var María Eðvaldsdóttir. Það er nú kannski svolítið skrýtið ég veit hvað afi minn í móðurætt heitir en annað veit ég varla um hann og hef aldrei fengið að vita. Rósa Þorsteinsdóttir frá Öxnhóli sem síðar varð kona Jóns Stefáns- sonar var móðir hennar. Faðir hennar var Eðvald og var Hansson Níelssonar ættaður af Tjömesi. Ég hef fengið það upp að systkinahóp- ur hans sem var stór mun hafa tvístrast mjög og mikið af þeim ættlegg er í Ameríku. Um afdrif afa míns Eðvalds hef ég ekkert fundið þó er ég búinn að gera þó nokkuð í því meðal annars rann- sakað kirkjubækur. Rósa kallaði séra Pál fóstra sinn og var þar með Maríu dóttur sína. Þegar Rósa og Jón taka saman fylgir María móður sinni og elst upp sem elsta bam þeirra íNýjabæ. Þú missir móður þína sjö ára og fjölskyldan tvístrast. Hefur það mótað líf Steingríms Þorsteinsson- ar? - Ja, blessaður vertu já. Það er að mínu mati sama hver á í hlut, svona skörð verða aldrei fyllt, það er alveg vonlaust. Við fórum ti) ágætra ættingja okkar og höfðum það mjög gott, það var ekki undan neinu að kvarta, en það breytir því ekki að missirinn var mikill fyrir ungan dreng því það vantaði stuðning á bakvið eða þannig var það fyrir mér. Á leið til Danmerkur En hvað með skólagöngu? - Ég gekk í bamaskóla hér frá Karlsá. Það var mér til láns að þá var kennt annan hvem dag, það er að deildimar voru tvær og komu sitt á hvað, þannig að þó leiðin væri löng þá blessaðist það. Jón bróðir var með mér í skóla því ég var settur ári á undan. En um fermingu kem ég suður á Dalvíkina og fer að vinna fyrir mér á þann eina hátt sem hér var hægt og talið var sjálfsagt að allir gerðu, það er annaðhvort á sjó eða við sjóinn. En svo kemur að því að Jón bróðir fór að athuga með Laugaskóla sem þá tók ekki yngri nemendur en sautján ára. Jón kemst inn þá strax en ég árið eftir. Hugur Jóns Trausta stóð alltaf til íþrótta- kennslu eða íþróttaiðkana en ég var meira fyrir teiknun og annað slíkt. Slíkt hefur ekki fallið vel að ís- lenska skólakerfinu þá? - Nei og því var það, ef til vill eitthvað í tengslum við Hermann Stefánsson íþróttakennara við Menntaskólann á Akureyri, að Jón sækir um Aalerup íþróttaskólann í Danmörku. Aalemp var þá mjög þekktur staður og var Hermann þá nýkominn úr þeim skóla. Jón fékk skólavist og þá ákveð ég að fara líka með það að markmiði að kynnast einhverju um teiknun eða málaralist. Þó svo allt væri óljóst hvað mig varðaði þá lánaðist þetta með leyfi og tilstyrk föður okkar. Þannig gerist það að við emm báð- ir komnir til Kaupmannahafnar. Jón fór til Aalemp en ég verð eftir í Kaupmannahöfn. Þetta var haust- ið 1931 og ég þá átján ára. I iðnnám - Ég finn mér teikniskóla en fæ það strax á tilfinninguna að þetta sé ekki allskostar rétt, ég eigi að tryggja mig með eitthvert verklegt nám. í sama húsi og teikniskólinn var fann ég iðnskóla og verður það úr að ég innritast þar og við það miðað að ég ljúki sveinsprófi í húsamálun að vori. Allt gekk þetta eftir en um sumarið finn ég mér teikniskóla en þegar kemur fram á haustið eru allir peningar búnir og ekkert annað að gera en fara heim. Fóruð þið þá báðir heim brœð- urnir? - Þetta var haustið 1932 í miðri kreppunni svo engin von var um vinnu í Danmörku fyrir mig. Jón var aftur á móti þannig settur að hann fékk vinnu við byggingu íþróttahallar um sumarið og næsta vetur, en gat jafnframt stundað þá nám og safnað punktum til þess að geta sloppið með einn vetur í Iþróttaháskólanum í Höfn. Jón kom árinu síðar heim en ég. Við ætluðum okkur báðir út aftur en þurftum að vinna okkur inn peninga áður. Jón fór síðan út aftur 1937 og lauk íþróttakennarask- ólanum. Ég var ýmissa hluta vegna ekki tilbúinn að fara, meðal annars vildi ég tryggja mér betur skólavist en þegar ég fór í fyrra sinnið. Leiktjaldamálun - Ég kynntist í málaranámi mínu meðferð á vissri litaflóru sem var notuð við leikhúsmálun, svokall- aðir límlitir. Þeir voru ekki notaðir við annað. Þegar ég kom heim var ég beðinn að mála leiktjöld við Lénharð fógeta sem þá var verið að setja hér upp haustið 1932. Það varð úr og þótti takast bærilega, en sjálfur var ég feikilega óánægður. Ég sá að það var ýmislegt sem þurfti að gera betur en mig skorti kunnáttu og fann sárt til þess. Næstu vetur mála ég mörg af leik- tjöldunum hér og finn alltaf til vankunnáttu. A þessum árum var ég farinn að setja upp fugla en fannst þeir aldrei njóta sín nema þeir gætu verið í réttu umhverfi. Ég vissi að þetta var hægt, hafði séð myndir og spurst fyrir urn þetta og fengið þau svör að það væm leikhúsmálarar sem gerðu þetta. Því voru í raun farin að falla saman þessi tvo svið sem ég hafði hvað mestan áhuga á. Hvað er þá til ráða fyrir ungan mann norður á Dalvík? - Þá er það að hér á landi eru þau Poul Reumert og Anna Borg með gestaleik. Ég hef samband við Ragnar Kvaran sem var formaður Leikfélags Reykjavíkur og bið hann að athuga í gegnum Reumert hvort hægt væri að komast inn í Konunglega leikhúsið og læra eitt- hvað til tjaldmálunar. Þessari beiðni er tekið mjög vel og ekki líður langur tími eftir að þau eru komin út aftur þar til Ragnar flytur þau boð að þetta sé allt í lagi. Þannig gerist það að haustið 1938 var ég korninn að nýju til Kaup- mannahafnar, upp á loft í Konung- lega, en þar voru leiktjöldin máluð. Leikmynd fyrir ballett Var leiktjaldamálun talin til iðn- greina? - Nei, en það var það skrýtna að þeir þrír Danir sem þama unnu voru allir húsamálarar að iðn. Mér fannst þeir óskaplega flinkir og þeir voru það. Þetta eru dýrmætar minningar, til dæmis þegar ballett- inn, sem var í minningu Thorvald- sens var settur upp. Þá voru á svið- inu eftirmyndir af frægustu högg- myndum hans, sumar lifandi sem þá fóru að dansa og svo aðrar sem við urðum að-búa til en það mátti ekki sjást hverjar voru lifandi og hverjar ekki. Þetta var óskaplega gaman og það sern mér fannst ánægjulegt var að ég stóð þeim nokkuð jafnfætis á þessu sviði. Sinntirðu einhverju öðru í leik- húsinu? - Ég kom að máli við meistar- ann minn og spurði hvort hann gæti komið því til leiðar að ég fengi að sitja tíma í leikskólanum. Hann tók því vel og gekk fram í því þannig að ég fór að sitja tíma þar. Þannig kynntist ég vel öllum þáttum leikhússlífsins. Síðan kem- ur fram á sumar 1939 og var leik- húsið lokað yfir sumarmánuðina. Þá var ég ákveðinn í að fara að vinna í kringum þessa hluti og var búinn að fá vinnu hjá Nordisk Film vegna gerðar kvikmyndar og átti að vinna við senur í myndinni. En síðan þegar kemur fram á haustið hætta þeir við gerð myndarinnar vegna ófriðarins sem var að skella á. Þá um leið hrundu öll mín áfomi. Ég hafði eins og ég sagði áður ætlað mér að vinna við þetta og fara í frekara nám eftir því sem tilefni gæfist. Nú var ég peninga- laus og atvinnulaus og styrjöld skollin á í Evrópu. Jón Trausti var þá orðinn kennari og hafði fasta vinnu þama úti en það varð að ráði milli okkar bræðra að ég færi heim með fyrstu ferð. Heimsiglingin var skemmtileg lengi vel innan skerja í Noregi langt norður eftir og síðan þvert yfir til íslands. Við komum til landsins í byrjun nóvember. Hvað tók svo við þegar heim var komið? Spákonan sannspáa Steingrímur kann margar sögur af sjálfum sér og öOrum. í samtalinu kom fram meðal annars þessi saga þegar rætt var um árin í Kaupmanna- höfn: Áður en við skiljum fyllilega við Kaupmanna- höfn ætti ég segja sögu sem ég hef nú sagt áður og hún þykir það lygileg að menn hafa ekki viljað trúa henni en hún er nú sönn samt. Þannig var að þegar Jón bróðir var í seinni ferðinni í Kaupmannahöfn ieigði hann ásamt Þorbimi Sigurgeirssyni, síðar prófessor og hraunkælingarmanni, herbergi hjá sænskri konu. Þegar ég er síðan þama árinu seinna eða svo þá er Jón á Suður-Sjálandi að kenna og Þor- bjöm fluttur eitthvað annað svo Jón biður mig að heimsækja fyrir sig þessa gömlu konu. Mig minnir að ég hafi fært henni blóm en Jón hafði sagt mér að hún spáði í spil. Sem ég er þama fer ég að hafa orð á því að hún spái fyrir mér. Ja, það er nú svo sem í lagi, segir hún. Fyrst segir hún: „Pabbi þinn er á leiðinni til höfuðborgarinnar ásamt fleirum úr þín- um bæ og allir em að l'ara í augnuppskurð. Honum mun nú ekki skána alveg en það stoppast nú það sem farið er af stað.“ Ég var nú hissa því ekkert í þessa átt hafði ég frétt að heiman. Síðan bætir hún við: ,Jón Bróðir þinn kemur til Hafnar á morgun og á eitthvert skrýtið erindi. Hann á að kaupa eitthvað og sýnist mér það vera maður.“ Þið getið rétt ímyndað ykkur hversu gáfulegur mér þótti spádóm- urinn. Jæja, morguninn eftir bankar Jón uppá hjá mér og biður mig að aðstoða sig því ég þekkti orðið betur til í Kaupmannahöfn en hann. Hann er með heimilisfang einhversstaðar í háskólahverfinu og við förum þangað. Sá sem tekur á móti okkur leiðir okkur þar um sali og dregur út skápa þar sem beina- grindur skrölta innan á hurðunum því erindi Jóns var að kaupa beinagrind fyrir skólann sem hann kenndi hjá. Ég hætti síðan endanlega að brosa að spákonunni þegar ég fékk næst bréf að heiman þar sem fram kom að pabbi hafði farið í augnuppskurð til Reykjavíkur ásamt Steina í Efstakoti og Amóri á Upsum.

x

Norðurslóð

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðurslóð
https://timarit.is/publication/1253

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.