Morgunblaðið - 20.05.2017, Síða 42

42 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. MAÍ 2017
Már í Haukadal
var hugsjónamaður,
hlaðinn atorku
íþróttamannsins og
snerpu glímumanns-
ins, drenglundaður
og stór í sniðum. Hann hikaði
aldrei, tók stór áform glímutökum
og verkefni sem voru risavaxin,
eins og endurreisn höfuðbólsins í
Haukadal. Þau Már og Sigríður
kona hans hafa unnið þrekvirki og
á ný er Geysir í Haukadal á allra
vörum og þar koma erlendir og
innlendir gestir í milljónum talið,
þiggja veitingar og fræðslu um
gamla Geysi, náttúru landsins og
borð svigna undan veitingum og
gestrisnin er söm og hún var í
öndverðu.
Skólastaðurinn forni, Hauka-
dalur, er einn merkasti menning-
arstaður okkar Íslendinga, þar ól-
ust fóstbræðurnir Ari fróði og
Teitur Ísleifsson upp á miklu lær-
dómssetri Halls Þórarinssonar.
Teitur var einn hinna fornu Hauk-
dæla og er sú ætt rótgróin í Ár-
nesþingi, í Haukadal var menntun
sett í öndvegi um aldir. Íþrótta-
skóli Sigurðar Greipssonar og
Sigrúnar Bjarnadóttur, foreldra
Más, var að hluta af sama toga því
nemendur Sigurðar settu svip
sinn á landið allt, þeim fylgdi
íþrótta- og ungmennafélagsand-
inn, vilji og skapfesta, og urðu
þeir víða forystumenn í félagsmál-
um.
Már var lærður íþróttakennari,
bæði frá Íþróttakennaraskólan-
um á Laugarvatni og Højskole for
Legemsøvelser í Danmörku. Már
var, eins og faðir hans og bræður,
rammur að afli og glímumaður
góður, keppti og kenndi glímu og
íþróttir. En heima í Haukadal var
hugur þeirra Más og Sigríðar, út-
legðin var vinna og allur arður af
henni rann heim til byggja upp og
loksins fyrir 25 árum gátu þau
helgað staðnum alla krafta sína og
verkin sýna merkin.
Ég kynntist Má á Laugarvatni,
hann var einn af íþróttakennara-
skólastrákunum sem kenndu okk-
ur nemendum Héraðsskólans
íþróttir. Sú vinátta sem æskan
bindur varir oftast og alltaf var ég
aufúsugestur í Haukadal, tekið
eins og týndum syni, þannig var
lund þeirra feðga þótt mörgum
þætti stundum að brúnin væri
hörð og ekkert hik í svörum. Nú
blasir ævistarf þeirra hjóna við
ferðamönnum, það er í rauninni
enn skóli og fræðasetur í Hauka-
dal og menningarmiðstöð, þannig
hafa þau hjón hugsað uppbygg-
inguna frá upphafi, að ferðamenn
fari nokkru vísari af þeirra fundi
um Ísland og þá ógnarkrafta sem
land elds og ísa býr börnum sín-
um. Þau hjón eru einstakir frum-
kvöðlar í ferðaþjónustu og braut-
ryðjendur í gestrisni og hafa
margir fylgt þeirra leiðsögn. Nú
eru börnin þeirra búin að taka við
fánanum og fylgja þeim straum-
um menningar og gestrisni sem
þau lærðu í föðurgarði.
Már er í mínum huga hetja í lífi
og starfi og ekki síst hvernig hann
tókst á við hinn illvíga sjúkdóm
Már Sigurðsson
✝ Már Sigurðs-son fæddist 28.
apríl 1945. Hann
lést 3. maí 2017.
Útför Más fór
fram 19. maí 2017.
sem smátt og smátt
þjarmaði að honum.
Glíman var háð af
karlmennsku og fast
tekið á móti „Parki-
son,“ og vonin aldrei
gefin eftir um sigur í
hinni illskeyttu
glímu. Hann fylgdist
með öllu, var lengi á
ferð og flugi og hrað-
inn í krafti mótor-
hjólsins eða pallbíls-
ins veitti honum útrás og gleði,
það var eins og hann gleymdi um
stund þjáningum sínum og raun-
um veikindanna og stundum bauð
hann vinum sínum að setjast aftan
á mótorhjólið og njóta þess þegar
gæðingurinn tæki flugið. Sigríður
kona hans og börn eiga heiður
skilið hvernig þau hjálpuðu hon-
um að halda gleði sinni vera alltaf
með í öllu, ferðast um og heim-
sækja vini og sveitunga sína. Már
í Haukadal var hetja sem bognaði
aldrei heldur „brotnaði í bylnum
stóra seinast“.
Ég kveð hinn stórbrotna hug-
sjónamann og votta fjölskyldu
hans djúpa samúð, nafn hans mun
uppi meðan sól roðar Tungnafjöll-
in.
Guðni Ágústsson.
Góði vinur. Mig langar að
senda þér hinstu kveðju, eftir
rúmlega 52 ára kynni. Foreldrar
mínir höfðu flutt úr Þingvallasveit
til Þorlákshafnar og ég sest þar á
skólabekk unglingadeildar og
Már Sigurðsson, kornungur, tekið
að sér að kenna okkur drengjum
undirstöðuatriði íþróttanna. Til
afnota höfðum við parketlagðan
gang í nýbyggðum skóla Þorláks-
hafnar, en þá var skólastjóri
Gunnar Markússon. Þarna hopp-
uðum við og svifum á hesti, stóð-
um á höndum og hlýddum skip-
unum hins unga íþróttamanns
sem við nú kveðjum. Már var sér-
lega fallegur og myndarlegur
ungur maður og með þannig
framkomu að allir vildum við
drengir slíkir verða. Hann ávann
sér virðingu allra og var í engu yf-
ir okkur hafinn. Við skynjum
hann sem samferðamann sem
ástæða var til að líta upp til. 1979
flyst ég svo búferlum í Hruna-
mannahrepp og þar með endur-
nýjast kynni okkar Mása. Kom
hann þá oft til mín í Tréholtið að
kaupa eitt og annað í byggingar-
vöruverslun minni, til uppbygg-
ingar á Geysissvæðinu. Fylgdu
því þá skemmtilegar upprifjanir
og umræður um málefni líðandi
stundar. En þá var sjúkdóms
hans ekki farið að gæta svo ég
tæki eftir.
Síðan hefst mótorhjólaáhugi
Mása sem gekk í gegnum ýmis-
legt í hjólamennskunni. Oft fórum
við Hreppadrengir og fengum
hann með í Þingvallahring, eða
slíkan. Þurfti Már þá oft öðrum
fremur að spretta úr spori. Hvarf
gjarnan og við næstu vegamót
hafði hann standsett hjólið og lá á
bakinu á malbikinu með skanka
sína út í loftið, var að teyga til sín
orku úr sólinni. En þá er heilsu
hans farið að hraka, hann erfði
parkinson-sjúkdóminn og bjó með
honum allt of lengi. Már tókst á
við sjúkdóm sinn og fylgifiska
hans með ótrúlegum hætti sem ég
ætla ekki að lýsa nánar, en í gegn-
um þá baráttu, á meðan á upp-
byggingu stóð á Geysi, hafði hann
alltaf tíma til að taka á móti vinum
sínum á mótorhjólum eða fornbíl-
um með fádæma gestrisni sem
svo ótal mörgum verður ógleym-
anleg.
Jafnframt því sem hagur Mása
styrktist og heilsu hans hrakaði,
efldist hann í að veita öðrum.
Jafnvel eftir að hann gat ekki átt
tjáskipti við félaga sína, hélt hann
áfram að efna til samskipta og ef
kostnaður fylgdi, þá borgaði
hann.
Það duldist engum sem kynnt-
ist Má, að þar fór afgerandi mað-
ur, hlaðinn mörgum þeim dyggð-
um sem hver og ein gæti gert
ungan mann að gjaldgengum
flokksforingja hverrar sveitar.
Már var klettur í landslagi sem
eftir var tekið.
Þakka ég samfylgd hans og
votta fjölskyldu hans og vinum
samúð og virðingu.
Maggnús Víkingur Grímsson.
Már Sigurðsson, héraðshöfð-
ingi og frumkvöðull í ferðaþjón-
ustu, er fallinn frá. Greiðvikinn,
glaðvær, hugmyndaríkur, fram-
kvæmdasamur, úrræðagóður og
vinnufús. Engum líkur. Már
fæddist á Geysi og deildi fjöl-
skyldan lífi sínu með nemendum
íþróttaskóla og gestum. Hann
lærði snemma að sinna fólki og sjá
til að öllum liði vel, það mótaði
hann og einkenndi alla tíð. Hann
fagnaði hverjum sem mikilvæg-
asta gestinum. Var höfðingi heim
að sækja.
Íþróttir voru í hávegum hafðar
og áhersla lögð á glímu og vann
Már til margra verðlauna. Er kom
að menntun, lágu íþróttir beinast
við. Már hélt til Danmerkur þó
hann kynni lítið í dönsku en sjón-
varp sem var nýjung reyndist góð
leið til að læra málið.
Heim kominn fór hann að
kenna en hugurinn var alltaf á
Geysi. Hann kenndi lengst af á
Laugalandi í Holtum en í lok
hvers dags var strax haldið í
Haukadal. Þar sáu hann og Sig-
ríður um rekstur lítillar bensín-
og greiðasölu í skúr sem margir
minnast með brosi. En hugurinn
stefndi hærra og innan fárra ára
var reist stærri verslun.
Hugurinn var ör og sífellt að
leita leiða til að bæta, kappið mik-
ið, aldrei setið auðum höndum.
Kennt á veturna en sífellt dvalið
lengur á Geysi. Már tók á móti
hópum, aðstaða á Geysi var lítil,
hann leigði Aratungu, skaust fyrir
dagrenningu í Garðinn, sótti fisk,
brunaði á Geysi, eldaði fiskinn,
setti matinn í bílinn og þaut í Ara-
tungu þar sem tugir gesta tóku
hraustlega til matar síns. Eljan
var engu lík.
Bruninn á Geysi 1985 var mikið
áfall en virðing fyrir staðnum kom
vel í ljós þegar þau hjón ákváðu að
byggja upp á rústum gamla
íþróttasalarins. Ný glæsileg sal-
arkynni risu, pláss fyrir tugi
gesta.
Már var fylginn sér og lét til sín
taka, barðist fyrir vegbótum og
aðstöðu vaxandi ferðaþjónustu á
Geysi. Er ráðamenn voru seinir til
svara pantaði Már flugvél og
mætti til Reykjavíkur innan
klukkustundar. Honum var annt
um öryggi ferðamanna á hvera-
svæðinu og að fá landverði til
starfa. Er athugasemd kom um
bættar brunavarnir fjárfesti Már
í brunabíl. Rafmagn var ótryggt
svo reist var rafstöð. Sundlaug og
kaldavatnsveita voru endurnýjuð,
fjöldi smárra gistihúsa byggður,
nýjung sem fáir höfðu trú á en
reyndist skynsamleg. Már var sí-
fellt að bæta og hugsa til fram-
tíðar og draumur hans um stækk-
un hótelsins er nú í þann mund að
rætast. Hann hugleiddi að setja
kláf frá Laugafelli upp á Bjarn-
arfell, hver veit?
Kröftugir og hraðskreiðir bílar
hrifu Má, brunað um á Harley
Davidson mótorhjóli, einkaflug-
spróf tekið, hann langaði að
kaupa flugvél.
Már var kennari, vildi fræða.
Geysissetur reis sem nýtískulegt
safn um hverasvæðið og jarð-
fræði Íslands ásamt byggðasafni
með munum úr sveitinni að
ógleymdri glæsilegri glímusýn-
ingu. Hann tók helst ekki frí, fór
sjaldnast af bæ nema dagpart.
Hans mesta gæfa í lífinu var að
eignast Sigríði Vilhjálmsdóttur
sem lífsförunaut og sagði Már að
án hennar hefði hann litlu áorkað.
Við vottum henni og afkomendum
þeirra okkar dýpstu samúð og
þökkum heiðursmanninum Má
Sigurðssyni á Geysi fyrir sam-
fylgdina.
Oddur og Þóra í Norðurbæ.
Haukadalur í Biskupstungum
er ein af efst staðsettu jörðum í
Árnessýslu og liggur inn að
óbyggðum. Á fyrstu öldum Ís-
landsbyggðar var Haukadalur
höfðingjasetur. Sigurður Greips-
son bjó að Geysi og eftir nám er-
lendis stofnaði hann Íþróttaskól-
ann í Haukadal, auk þess sem
hann rak þar blandað bú og ferða-
þjónustu. Sem skólastjóri þar lét
Sigurður kenna bóklegar greinar,
auk íþrótta. Hann mun hafa lagt
áherslu á prúðmannlega fram-
komu og heiðarleika og að íþrótt-
irnar skyldu stuðla að hreysti
manna.
Af þessu getum við séð hvaða
bakgrunn Már hafði úr heima-
húsum. Auk íþróttakennaraprófs
frá Íþróttakennaraskóla Íslands
stundaði Már framhaldsnám í
íþróttafræðum við danskan há-
skóla.
Már hóf ferðaþjónustu að
Geysi samhliða kennarastarfinu.
Fyrst var það lítil sjoppa sem ein-
ungis var opin yfir sumarið. Eftir
að mannvirkin brunnu eignuðust
þau Már og Sigríður kona hans
brunarústirnar. Eftir það hófst
hin eiginlega uppbygging, sem
segja má að enn standi yfir. Ég
held að í öllum þeim framkvæmd-
um hafi það verið leiðarljós að
taka ekki hærri lán en auðvelt var
að ráða við og greiða niður á
skömmum tíma og ætla ég að Sig-
ríður hafi mestu þar um ráðið.
Sjálfsagt eru einhverjir svo sál-
arsmáir í hugsun og vitund, að
telja að þau hafi farið í þessar
framkvæmdir og hótelrekstur
eingöngu af ágóða- og hagnaðar-
von. Þeir sem svo hugsuðu
þekktu ekkert Más innri mann. Á
þessum tíma var í þessu ekki mik-
il hagnaðarvon borðleggjandi, því
þá voru í Geysi brunarústir einar,
þangað lágu malarvegir misjafn-
lega færir og vetrarófærðin gerði
það að verkum að þar var þá jafn-
an fátt ferðafólk frá hausti til
vors.
Nei, meginástæðurnar voru
aðrar og þær lágu dýpra í sálarlífi
og ættgengu eðli Más og eru þær
einkum tvenns konar. Annars
vegar sú eðlishvöt hans að vera sí-
starfandi, takast á við eitthvað
nýtt og það að glíma við eitthvað
sem er erfitt, torsótt og tröllauk-
ið. Hin ástæðan er það Íslend-
ingseðli Más að vilja leita til átt-
haganna og nefna sumir það
sálræna átthagafjötra. Hér höfðu
forfeður hans búið og hér var
hann fæddur og uppalinn. Ein-
hver lét svo ummælt, að þar
heyrðist hjartsláttur sjálfs lands-
ins, þegar goshverirnir hleypa úr
sér með tilheyrandi dynkjum og
ætli hér megi ekki líka heyra
æðaslátt sjálfs landsins, þegar
hlustað er eftir nið árinnar þar
fyrir sunnan.
Við Geysi hefur mikið starf
verið unnið við uppbyggingu
staðarins – starf sem er nánast
kraftaverk. Már og fjölskylda
gengu hér til starfa sinna í
morgnana, með sama hugarfari
og hinir fornu bændur gerðu áður
á staðnum.
Eftir að ég var horfinn frá
Laugalandi kom vel í ljós hve Már
var heill í vináttu sinni. Enn frem-
ur sýndi Már nákvæmlega sömu
heilindin og sama viðmótið gagn-
vart fólki, hvort sem í hlut áttu
þeir sem minna kvað að, eða þeir
sem voru embættisháir meðal
þjóðarinnar.
Ég vil þakka fjölskyldu Más
fyrir vináttu og trygglyndi og
vona að afkomendur Más og Sig-
ríðar megi bera í höfði sínu gætn-
ina hennar Sigríðar, og í hjarta
sínu áhugann og kraftinn frá hon-
um Má.
Gunnar Guðmundsson
frá Heiðarbrún.
Langri og illvígri baráttu er
lokið. Það ætti enginn það þurfa
að berjast við slíkar þrautir sem
Már Sigurðsson hefur þurft um
árabil. Fréttir af andláti hans
kölluðu á blendnar tilfinningar, í
aðra röndina gleðst ég að hann
skuli vera laus úr þessari hörðu
vist, ekki síður depurð yfir að
hann skyldi ekki fá fleiri ár við
fulla heilsu. Fram í hugskotið
koma minningar frá árum áður.
Sumar þeirra hálfskrítnar, en
notalegar engu að síður.
Með Má er kvaddur sérstakur
maður. Hugmyndaríkur og skyn-
samur en skapmikill. Tilsvörin oft
á tíðum einkennileg. Einfari, en
hafði í senn þörf fyrir athygli og
miklar athafnir. Höfðingi heim að
sækja og mátti ekki aumt sjá.
Við Már vorum næstu ná-
grannar yfir þrjá áratugi, þar af
voru samskiptin mikil í 12-15 ár.
Rétt fyrir aldamótin lauk nábýli
okkar og því miður voru sam-
skiptin ekki mikil eftir það, en oft
hugsaði ég til hans. Fyrstu mynd-
irnar í huganum eru af Má ungum
og pattaralegum. Hann réðst
ásamt Siggu konu sinni í það stór-
virki 1986 að byggja hótel úr
brunarústum við Geysi. Ég hygg
að ekki hafi allir verið trúaðir á að
framtakið myndi blessast. En
tækifærin voru mikil á þessum
stað og útsjónarsemi þeirra
beggja til staðar. Þeim farnaðist
sérdeilis vel í rekstrinum og upp-
byggingin ævintýri líkust, þar var
gæfan með þeim, en heilsan ekki,
því miður. Þeir sem til þekkja vita
að Sigga hefur ávallt verið kjöl-
festan í rekstrinum, en fram-
kvæmdagleði og hugmyndaauðgi
Más hefur verið mikilvæg í þess-
ari framkvæmdasögu. Hlutur
barna þeirra í rekstrinum hefur
orðið stærri eftir því sem árin
hafa liðið.
Samskipti okkar Más voru
gjörólík samskiptum mínum við
annað samferðafólk. Maður vissi
ekki alltaf að hverju maður gekk
þegar maður hitti hann. Oftast
glaðbeittur en hann gat lesið
manni pistilinn ef sá gállinn var á
honum og hann var ekki alltaf
tilbúinn að taka því ef maður var
ósammála honum. Samræður
okkar voru oft djúpar. Ég minnist
atvika þar sem við hnakkrifumst.
Skömmu síðar voru ástæður þess
gleymdar og við gerðum grín að
því hvað við værum báðir skrítnir.
Það kom fyrir að ég fékk upp-
hringingar eða heimsóknir frá
okkar manni um miðjar nætur.
Ef ég röflaði yfir að svefninum
væri raskað var viðkvæðið ávallt,
með höstum rómi: „Kristófer, þú
getur sofið nóg þegar þú ert
dauður.“ Í framhaldinu kom lýs-
ing á hugmyndum sem höfðu
fæðst hjá honum. Ekki þýddi
annað en halda vöku og hlusta.
Hugur Más var frjór og gat hann
orðið manískur, má þar nefna
virkjun í bæjarlæknum. Már
hafði auga fyrir öllu sem gerðist í
umhverfinu, þegar hann var upp
á sitt besta komst varla nokkur
framhjá hlaðinu án þess að hann
veitti því eftirtekt. Það var háttur
Más Sigurssonar að heilsa mönn-
um kumpánlega, gjarnan með
meitluðum athugasemdum og
ærslagangi. Að lifa í nábýli við Má
Sigurðsson gerði árin mín í Hellu-
dal litríkari. Hans líkar eru vand-
fundnir og dýrmætir. Hafðu þökk
fyrir allar stundirnar, minn kæri.
Innilegar samúðarkveðjur
færi ég Siggu, Mábil, Sigurði og
öðrum fjölskyldumeðlimum.
Kristófer Tómasson.
Veturinn 1967-1968 var ég einn
af nemendum á Íþróttaskólanum
í Haukadal hjá Sigurði Greips-
syni. Sigurður kenndi sjálfur leik-
fimina og þar var allt í föstum
skorðum og kannski ekki mjög
nútímalegt, fannst okkur skóla-
sveinum.
Svo um áramótin kom Már
Sigurðsson, nýútskrifaður
íþróttakennari, frá Danmörku og
tók við kennslunni. Þá breytti ald-
eilis um og við strákarnir vorum
himinlifandi. Már var nú allt eins
félagi okkar eins og kennari, enda
bara nokkrum árum eldri. Svo
kom hann til okkar á kvöldin og
sagði sögur og þær voru sko
sögulegar. Helst var á Má að
skilja að þeir Bergþór í Bláfelli
hefðu verið fóstbræður og að
hann sjálfur hefði átt drjúgan
þátt í helstu trölla- og draugasög-
um héraðsins. Þegar menn virt-
ust vantrúaðir setti Már upp sak-
leysislegan helgisvip og sagði:
„Strákar, nú haldið þið að ég sé að
ljúga en þetta er allt hreina satt!“
En það var hlýr glettnisglampi í
augum hans. Svo hélt hann áfram
og allir skemmtu sér vel.
Már tók upp á ýmsu. Eitt sinn
kallaði hann á mig úr tíma hjá
föður sínum og erindið var að
biðja mig um aðstoð við að fyr-
irkoma ketti sem hafði gert sig
heimakominn í einu gróðurhúsinu
og var þar til óþurftar. Már var
vopnaður gamalli risastórri
haglabyssu og vildi helst bara
þruma á köttinn þar sem hann
stóð. Ég benti honum á að þá yrði
sennilega lítið eftir af gróðurhús-
inu og Már féllst á það. Ég náði í
poka og tókst að koma kettinum í
hann. Már var svolítið stressaður
og mér þótti vissara að biðja hann
að labba á undan mér út á tún.
Þar henti ég pokanum frá mér og
Már hleypti af áður en hann
snerti jörð. Því litla sem eftir varð
af kettinum og pokanum var hent
í Beiná og málinu var lokið.
Leikfimin tók semsagt stakka-
skiptum við tilkomu Más og hann
lagði sérstaka alúð við að æfa
okkur drengina fyrir sýningu við
skólaslitin. Hann var með
grammófón og lét okkur æfa heil-
mikið músíkprógramm sem var
algjör nýlunda á þessum árum.
Sigurði leist ekkert á þetta og
rauk á dyr þegar við sýndum hon-
um það fyrst. Svo við aðra tilraun
varð hann sáttur og reyndar bara
hrifinn. Sýningin tókst vel og
bæði við, kennarinn og áhorfend-
ur vorum hæstánægðir með út-
komuna.
Það er bjart yfir minningunni
um Má í Haukadal þennan vetur
á skólanum. Ég votta fjölskyldu
hans innilega samúð.
Jón M. Ívarsson.
Már Sigurðsson var einstakur
maður, frumkvöðull meðal þeirra
sem ruddu brautina fyrir þá sem á
eftir komu og hafa byggt upp
ferðaþjónustu á Íslandi. Í okkar
huga er hann þó fyrst og fremst
kær vinur. Það eru forréttindi að
hafa fengið að vera samferða Má
um stund og taka þátt í ævintýr-
inu með honum og fyrir það þökk-
um við. Upp í hugann koma ótal
dýrmætar og sögulegar minning-
ar frá tímamótum, hátíðarstund-
um, hugarflugi og ævintýrum því
það var aldrei lognmollunni fyrir
að fara í kringum Má. Það er mikil
gæfa að næsta kynslóð hefur nú
tekið við keflinu af þeim hjónum
Má og Siggu og hefur áfram
þeirra góða starfi. Minning um
merkan mann og góðan vin lifir og
hugurinn er hjá fjölskyldunni.