Víkurfréttir - 12.04.2017, Qupperneq 6

6 miðvikudagur 12. apríl 2017VÍKURFRÉTTIR
Sólborg Guðbrandsdóttir
solborg@vf.is
Hin tvítuga Azra Crnac hefur búið
á Íslandi alla sína ævi en er ættuð
frá Bosníu. Áður en hún flutti til
Keflavíkur árið 2011 bjó hún á
Ólafsvík, þar sem hún ólst upp.
Azra er með stúdentspróf frá Fjöl-
brautaskóla Suðurnesja og starfar
í Apóteki Suðurnesja.
Azra aðhyllist íslam eða múslimska
trú en aðspurð um trúna segir hún
hana snúast um frið og sátt. „Íslam
snýst bara um það sama og önnur
trúarbrögð. Að lifa í sátt og samlyndi
og að koma vel fram við aðra. Þetta er
ekki það sem margir halda.“
Orðið fyrir aðkasti á netinu
Hún segist persónulega ekki verða
fyrir miklum fordómum, en þegar
fólk komist að trúnni hennar breytist
hlutirnir svolítið. „Ég er nefnilega svo
einstaklega „heppin“ að ég er frekar
hvít á hörund. Ég er ekkert frábrugðin
öðrum Íslendingum, annað en það að
ég er frekar dökkleit hvað varðar hárið
og augun til dæmis. En svo þegar fólk
veit hvað ég heiti eða á hvað ég trúi
á þá breytist það stundum hvernig
fólk lítur á mig. Ég upplifi alveg þessa
fordóma, en þeir eru meira á bak við
mig, á netinu. Fólk leyfir sér að segja
svo margt þar. Ég hef alveg orðið
fyrir aðkasti. Ef ég nefni eitt dæmi, þá
sendi ákveðinn einstaklingur mömmu
minni persónuleg skilaboð á facebook
þar sem hún var beðin um að vera ekki
að ala upp fleiri Breivik hér á landi og
vísaði þá í mig. Þetta eru örugglega
þau ummæli sem sitja hvað mest eftir
í mér. En annars þegar ég upplifi for-
dómana í persónu þá er þeim oftast
ekki beint til mín, heldur heyri ég fólk
tala um aðra múslima til dæmis, án
þess að það átti sig á því hver ég sé og
hvaðan ég komi,“ segir hún.
Telur fjölmiðla hræða
Azra segir fréttamiðla hafa mikil
áhrif á það hvernig fólk líti almennt
á minnihlutahópa í samfélaginu.
„Fyrirsagnir í fjölmiðlum eða það sem
pólitíkusar segja hefur mikil áhrif á
skoðanir fólks. Ef einhverjir hátt settir
í samfélaginu tala niður til ákveðins
hóps af fólki gefur það til kynna að það
sé bara í lagi að gera það. Fréttamenn
reyna líka oft að koma trúnni að þó
hún skipti ekki máli. Ef ég myndi gera
eitthvað af mér sem færi í fjölmiðla,
hvort yrði fyrirsögnin; „Ung kona…“
eða „Ung, múslimsk kona…“? En
svo hins vegar, ef einhver kristin, ung
kona myndi gera eitthvað af sér væri
hún bara talin eitthvað veik á geði
vegna slæmrar æsku og titluð þann-
ig í fjölmiðlum. Ef einhver pólitíkus
á Íslandi myndi tala opinlega niður
til samkynhneigðra yrði það aldrei
leyft. Það myndi aldrei komast í gegn
í okkar samfélagi. En samt einhvern
veginn finnst sumu fólki í lagi að tala
niður til innflytjenda, þó þeir hafi svo
margt upp á að bjóða. Það þarf fólk
alls staðar,“ segir Azra.
Kommentakerfin full af fordómum
Hún benti blaðamanni Víkurfrétta á
grein sem hún hafði lesið fyrir stuttu
sem fjallaði um það að meirihluti
þeirra sem krafist væri gæsluvarð-
halds yfir í Kaupmannahöfn væru út-
lendingar. „Af hverju er þetta frétt?
Þetta yrði aldrei fréttnæmt ef um væri
að ræða Dani í Kaupmannahöfn.
Það er líka alveg örugglega hægt að
sjá fjöldann allan af athugasemdum
tengdar þessari grein frá fólki sem
tekur undir þessa fordóma gagnvart
útlendingum og þar er bókað ein at-
hugasemd frá Sigurði, búsettum í
Kaupmannahöfn, sem vill sko ekki
fá fleiri útlendinga þangað. Þú getur
ekki talað um þig sem einhvern Dana,
þegar þú ert aðfluttur einstaklingur, og
talað svo niður til hinna, sem kannski
líta ekki alveg eins út og Danir, og
talað um þá sem útlendinga.”
Azra segir trúna vera menningu sína
og að hún skilgreini hana ekki. „Trúin
mín er bara hluti af mér. Ég klæð-
ist ekki búrku, ég drekk áfengi og ég
djamma. Ég er bara mjög „venjuleg“.
Ég er Íslendingur. Þó að foreldrar
mínir séu frá öðru landi þá er ég fædd
hérna og uppalin og ég hika ekki við
að segja fólki að ég sé múslimi,” segir
hún.
Vildi ekki rífast
við stuðningsmenn Trump
Fyrir stuttu síðan var Azra að
skemmta sér ásamt vinkonum sínum
þar sem þær kynntust hópi af strákum
frá Bandaríkjunum. Þegar einn þeirra
spurði Özru hvort hún vildi ekki kíkja
til Bandaríkjanna á næstunni svaraði
hún því að hún hefði ekki áhuga á því
sökum allra fordómanna sem mús-
limar í Bandaríkjunum verða fyrir
þessa dagana vegna áróðurs forseta
landsins og sagði stráknum að hún
sjálf væri múslimi. „Hann bað mig
bara vinsamlegast að vera ekki að
ræða þetta við þá og að vera ekki að
byrja með einhver leiðindi því vinir
hans væru stuðningsmenn Donald
Trump. Ég sætti mig bara við það. Ég
nenni ekki að þurfa að rífast við ein-
hvern fyrir það að vera sú sem ég er.“
Bjargar ekki heiminum
á einni nóttu
Hún segir það oft vera betra að þegja
heldur en að tjá sig um þessi mál. „Því
miður er það bara svoleiðis. Þetta
kemur líka oft frá einhverjum ein-
staklingum sem þú þekkir ekki og þá
er þetta bara ekki þess virði. Það er
svo leiðinlegt að upplifa að eitthvað sé
ekki þess virði þegar það er baráttu-
mál fyrir þig. Stundum þarf maður
bara að hugsa um geðheilsuna sína
og stíga til hliðar. Ég get ekki bjargað
heiminum á einni nóttu. En ég hvet
fólk til þess að skoða þetta með gagn-
rýnni hugsun, skoða hvað sé í gangi í
heiminum. Því þegar þú lítur á þetta
allt saman með opnum hug þá sérðu
alla þessa klikkun sem er í gangi.“
Aðspurð út í það hvað Azra myndi
segja við þá sem vitna í Kóraninn, sér
til stuðnings, um að múslimsk trú sé
slæm svarar hún blaðamanni fullum
hálsi: „Einmitt, hvað segir Biblían?“
Mömmu sagt að búa
ekki til annan Breivik
●● „Ég●hika●ekki●við●að●segja●fólki●að●ég●sé●múslimi,”●segir●Azra●Crnac.
Faðir minn, Magnús
Guðbergsson, var
fæddur á Húsatóftum
í Garði þann 4. janúar
1955. Hann var næst
yngstur af níu systk-
inum og bjó allan sinn
aldur í Garðinum
utan síðustu áranna
á Hringbraut í Kefla-
vík. Pabbi átti góða
og heilbrigða æsku og
ólst upp í góðu yfirlæti
hjá foreldrum sínum
Guðbergi Ingólfssyni
og Magnþóru Þórarinsdóttur á Húsa-
tóftum í Gerðum. Pabbi var hæfileika-
ríkur maður, sniðugur og orðheppinn
með eindæmum, eins og hann átti kyn
til. Hann starfaði lengst af ævi sinnar
við bílaviðgerðir og þótti bæði hand-
laginn og lúnkinn í sínu fagi. Fyrir 20
árum síðan tók faðir minn, Magnús
Guðbergsson, stóra ákvörðun í sínu
lífi. Honum fannst sér betur borgið í
landi guðs og féll fyrir eigin hendi 7.
apríl 1997.
Öll börn, sem sjá foreldra sína undir
áhrifum áfengis, upplifa mikið óör-
yggi. Tilfinning eins og veröldin sé
að hrynja og engin geti komið þér til
bjargar. Ég var 9 ára gamall er ég sá
föður minn í fyrsta sinn undir áhrifum.
Hann kallaði á mig úr herbergi sínu og
ég heyrði strax að eitthvað var öðruvísi
en vanalega. Hann lá í rúminu um há-
bjartan dag (sem var ekki vanalegt) og
bað mig að tala við sig. Ég steig rólega
inn um dyrnar á herberginu og sá að
hann teygði sig í skúffu í náttborðinu
og náði í pening. Því næst bað hann
mig að fara út í búð og kaupa fyrir sig
samloku. Ég hafði aldrei neitað að gera
neitt sem hann bað mig um að gera,
en í þetta sinn sagði ég strax: „Nei.
Ég geri það ekki fyrir þig.“ Ég man
lítið meira fyrr en síðar um kvöldið.
Þá komu bræður hans og konur þeirra
og reyndu að tjónka við honum og ég
heyrði strax að þetta var ekki í fyrsta
skipti sem það var gert. Þau reyndu að
fá hann til þess að hella úr flöskunni,
sem gekk ekki vel og svona gekk þetta
langt fram eftir.
Það var töluvert áfall að sjá fyrirmynd
sína í þessu ástandi, fram að þessu
hafði mig ekki grunað að faðir minn
drykki áfengi, eða gerði nokkur mis-
tök. Hann var einstaklega góður pabbi,
kunni mikið af sögum, og var duglegur
að finna einhvað fyrir okkur að gera.
Hvort sem það var að fara í bíltúr eða
heimsækja vini hans, sem er mér ein-
staklega minnisstætt. Einhvern tímann
hafði mamma reynt að fá hann til að
minnka sælgætisátið. En það stoppaði
hann ekki við að koma við í sjoppunni
í hver einasta skipti sem við fórum í
bíltúr til að kaupa staur og kók. Hann
pabbi passaði sig líka á því að ef við
mættum nú mömmu í göngutúr, að
heilsa henni með kókinu eða súkku-
laðinu, henni til mikillar ánægju.
Það má segja að þarna hafi orðið þátta-
skil í mínu lífi er ég gekk inn um dyrnar
á svefnherberginu. Fljótlega skildu for-
eldrar mínir og ég fór ásamt bróður
mínum í helgarheimsóknir til pabba
öðru hvoru. Það var greinilegt að pabbi
reyndi að standa sig á þessum tíma
og halda sig frá áfenginu, en margir í
kringum hann reyndu að hafa áhrif á
hann. Í stað þess að halda honum frá
víninu þá var reynt að halda því að
honum og ég var vitni að því mörgum
sinnum. Ég man að kona ein í plássinu
hringdi látlaust í hann og bað hann að
kíkja í heimsókn. Hann svaraði aftur
og aftur að hann væri með börnin sín
og að hann væri að reyna að hætta
þessu. Um nóttina vaknaði ég og það
hafði tekist hjá vinum hans. Pabbi var
farinn út.
Pabbi átti líka í samböndum með
konum sem áttu við sama vandamál
að stríða, sem gerði auðvitað illt verra.
Slík var drykkjan að það var engu lík-
ara en að þær konur væru andsetnar
og mér er full alvara. Hvernig hægt er
að koma svo miklu af áfengi niður er
mér ómögulegt að skilja. Fólk í þannig
ástandi sem reynir að gefa manni for-
eldraleg ráð er eitthvað sem mun sitja
í mér það sem eftir er. Ég er ekki að
kenna neinum öðrum um neitt en eftir
þetta var ekki aftur snúið hjá pabba.
Oft var ástandið á honum það slæmt
að hann gerði hluti sem hann hefði
aldrei undir neinum
öðrum kringumstæðum
gert og ég læt ósagt
hér. En það er nokkuð,
sem ég þarf að lifa með
í höfðinu það sem eftir
er. Eftir að pabbi flutti
til Keflavíkur reyndi ég
að fylgjast með honum,
þrátt fyrir að geta lítið
gert fyrir hann. Enda
bara barn. Ég hjólaði til
Keflavíkur til að athuga
með hann. Ef hurðin var
læst gat ég fylgst með
gegnum skrárgatið til að athuga hvort
það væri í lagi með hann. Í barns-
minninu er flöskuhaf á gólfinu og allt
í kringum hann flöskur sem innihéldu
löglegt vímuefni.
Mér er sagt að pabbi hafi verið ungur að
árum er hann ánetjaðist áfengi og strax
við fyrsta sopann. Hann fór í margar
meðferðir á hinar ýmsu stofnanir og
heimili. Það var skrítin tilfinning að
heimsækja pabba á slíka stofnun. Þar
sem hann mætti mér í hvítum slopp
eins og sjúklingur, sem hann var. Hann
skammaðist sín fyrir það og það var
erfitt að sjá hve illa honum leið. Pabbi
var skemmtilegur maður og ég held
að hann hafi verið fljótur að kynnast
fólki, sem var honum að skapi. Það
var eins og hann hafi þekkt aðra vist-
menn heimilisins í mörg ár. Þar voru
þjóðþekktir menn og ég man sérstak-
lega eftir einum manni sem var kall-
aður „Hringur“ og var útigangsmaður.
Honum og pabba virtist vera vel til
vina. Pabbi kynnti mig sérstaklega
fyrir honum og ég man að puttarnir á
honum voru allir krepptir í hring.
Síðasta skiptið sem ég hitti pabba var
á Hringbrautinni í Keflavík. Hann var
þá á leiðinni í meðferð og endanlega
búinn að brenna allar brýr að baki
sér. Það er eins og hann hafi vitað að
þetta væri búið. Hann gat ekki sleppt
mér eitt andartak á meðan pakkað var
niður í tösku fyrir hann. Hann grátbað
mig að koma og vera með sér í bílnum
á leiðinni í meðferð, en ég neitaði.
Mig grunaði ekki að þetta væri síðasta
skiptið sem ég myndi hitta hann. Hann
var hræddur og þurfti augljóslega á
mér að halda en ég gat ekki látið það
eftir honum, vegna þess að ég var svo
reiður við hann. En það verð ég að lifa
með. Ég man jarðarförina eins og hún
hefði gerst í gær. Það er nefnilega svo
merkilegt að fólk sem lét sig ekki varða
það að ungur strákur væri að reyna
hvað hann gat til að koma föður sínum
til bjargar, leyfði sér að segja við mig
að ég væri tilfinningalaus. Af því að ég
sýndi engin viðbrögð í jarðarförinni.
Það er líka merkilegt að það var allt
fullorðið fólk sem var með fordóma,
ekki bekkjarfélagar eða krakkar í skól-
anum. Kona á níræðisaldri sagði eitt
sinn að pabbi væri heiðarlegasti maður
sem hún hefði kynnst. Uppnuminn að
heyra það, þar til hún bætti við: „Hann
borgaði alltaf flöskuna daginn eftir,
sem hann fékk lánaða“. Hvað fær fólk
til að segja svona verður það að eiga
við sig og líklega er því ekki bjargandi,
komið á þennan aldur og ekki náð
meiri þroska en þetta.Þegar áfengis-
frumvarpið hefur komið til umræðu
get ég ekki annað en vorkennt þeim
sem það styðja. þetta veika frumvarp.
Að vilja menga matvöruverslanir með
sölu á löglegu vímuefni er enn eitt
skrefið niður á við í okkar þjóðfélagi.
Það sem börn alkóhóllista þurfa að
þola er í flestum tilfellum neikvætt og
þau eiga erfitt með að öðlast innri ró.
Skömmin, sektarkenndin, kvíði, reiði
og þunglyndi hefur fylgt mér fram á
fullorðinsár. Þegar fyrirmyndin manns
fer á þennan hátt, hefur maður ósjálf-
rátt sjálfur tilhneigingu að hugsa á
sama veg. Maður hugsar að sjálfsvíg
sé eina lausnin við erfiðu vandamáli,
ósjálfrátt. En auðvitað er það ekki.
Ekkert sem ég hef reynt til að kom-
ast yfir þetta hefur gengið. Sú slæma
mynd sem lifir í höfði mér vegur meira
á vogarskálinni en það góða. Það eitt
er aðeins ein af afleiðingum þess sem
þessi skæði sjúkdómur hefur haft í för
með sér sem þessi góði maður og hans
fjölskylda varð að gjalda fyrir.
En maður reynir og vonandi mun það
góða sigra að lokum.
Guðmundur Magnússon
Veröld í heimi Bakkusar
„Það●var●snemma●sem●ég●lærði●Æðruleysisbænina“
Magnús●Guðbergsson●-●(1955-1997)