Tíminn - 13.02.1983, Qupperneq 25

SUNNUDAGUR 13. FEBRÚAR 1983.
■ í Portoroz í Júgóslavíu s.l. sumar. Þar var Ásta leiðsögumaður, en
Einar Örn og bömin áttu náðuga daga í sumarleyfinu.
■ Hann er einbeittur við skriftirnar hann Ingvi Snær, enda um
að gera að vanda sig.
■ Líkast til eru þau feðginin að spila Olsen-Olsen.
■ O-flokkurinn leiddi ýmislegt gott af sér: „... meðal annars þetta, að
við Ásta skyldum kynnast.“
■ Ingvi Snxr er einmitt á þeim aldrí þegar brosið er svo
sætt...
fannst égvera orðinn svo háaldraður
þegar ég var tvítugur og alltof gamall til
að fara í auglýsingateiknun. Á þeim
árum fór fólk í myndlistaskóla eftir
landspróf eða gagnfræðapróf en það,
hefur breyst og nú fer fólk í myndlista-
skóla á öllum aldri.“
Við skiljum nú í bili við Einar Örn
háaldraðan, til að æska Ástu Ragnheiðar
fari ekki forgörðum.
Flugfreyja samhliða
Háskólanámi
„Ég er fædd í Reykjavík", segir Ásta,
„en bjó til sjö ára aldurs á Reykjum i
Mosfellssveit. Þar er nokkurs konar
ættarheimili, en afi minn, Bjarni Ás-
geirsson fyrrverandi þingmaður Fram-
sóknarflokksins, ráðherra og síðar sendi-
herra, byggði Reyki. Faðir minn er
Jóhannes Bjarnason verkfræðingur og
móðir mín heitir Margrét Ragnarsdóttir
og er húsmóðir.
Ég fór í Menntaskólann í Reykjavík,
þar var mikið félagslíf og ægilegt fjör.
Ég heyri þó þegar Einar talar um
Laugarvatn að það hefur verið mjög
ólíkt að vera í þessum tveimur skólum.
MR-ingar bjuggu yfirleitt í foreldrahús-
um og höfðu því miklu meiri fjárráð en
Laugvetningar, sem eyddu öllum sínum
peningum í mötuneyti skólans. Foreldr-
ar mínir segja að ég hafi skemmt mér
óskaplega mikið á mcnntaskólaárunum
og þau höfðu reyndar í hyggju að senda
mig á Laugarvatn þegar þeim þótti keyra
úr hóft, en það varð nú (jkkert úr því og
við Einar kynntumst ekki fyrr en eftir
stúdentspróf.
Ég fór svo í ensku og félagsfræði í
Háskólanum og var þar í þrjú ár. Einn
veturinn var ég reyndar flugfreyja líka,
en ég byrjaði að fljúga sumarið eftir
stúdentsprófið og flaug síðan alltaf á
sumrin á meðan ég var í skóla. Þennan
vetur sem ég flaug voru tvær aðrar
stelpur í enskunni líka flugfreyjur og við
gátum unnið þetta dálítið saman, skipst
á stílum og glósum, en í rauninni er
alveg ófært að vinna svona með námi.
Ég var alltaf með annan fótinn í
útlöndum um þær mundir og reyndi að
ferðast eins mikið og ég gat því að ég
fékk afslátt á flugmiðum þegar einhver
sæti voru laus.“
- Hvenær kom Einar svo til sögunnar?
„Við kynntumst í kosningabaráttunni
fyrir alþingiskosningamar 1971, þekkt-
umst reyndar í sjón áður því við vorum
bæði í félagsfræðinni í Háskólanum. Við
vorum bæði í framboði fyrir O-flokkinn,
ég var í þriðja sæti í Reykjavík og Einar
í öðru sæti í Suðurlandskjördæmi. Þetta
var alveg stórkostlegur tími, við héldum
framboðsfundi í þeim kjördæmum sem
við buðum fram í, en auk Reykjavíkur
og Suðurlands buðum við fram í
Reykjaneskjördæmi. Það var feikilegt
fjör á þessum fundum“, segir Ásta og
brosir breitt við edurminningunni.
„O-flokknum voru engin
mál óviðkomandi...“
„Þetta var náttúrlega grínflokkur, en
sumir segja að við höfum komið vinstri
stjórninni á. Framboðið fékk góðan
hljómgrunn, við fengum 2% atkvæða á
landsvísu þó við byðum bara fram í
þrcmur kjördæmum," segir Einar.
- Hver voru helstu baráttumál O-
flokksins?
„Þcssum flokki voru engin mál óvið-
komandi,“ segir Ásta, „og engin mál
heilög heldur," bætir Einar við, „flokk-
urinn samanstóð af ungu fólki sem var
að gera at í flokkakerfinu. Þetta var í
fyrsta sinn sem slíkt hafði verið gert hér
á landi og það hefur ekki tekist eins vel
þegar það hefur verið reynt síðan. Svona
er eiginlega ekki hægt að gera nema einu
sinni. Flokkarnir vissu ekki hvað þarna
var á ferðinni og vissu þar af leiðandi
heldur ekki hvernig þeir áttu að bregðast
við. Þetta byrjaði eins og hver annar
brandari en leiddi þó ýmislegt gott af
sér, meðal annars þetta, að við Ásta
skyldum kynnast."
- Varstu ekki lengi viðloðandi plötu-
kynningar, Ásta?
„Ég var einn fyrsti kven-plötusnúður-
inn á tslandi. Var fyrst í Glaumbæ og
síðan í Tónabæ og Klúbbnum. Þetta var
um það leyti sem ég var í Háskólanum.
Þá var ég líka flugfreyja og keypti alltaf
nýjustu plöturnar í Ameríku, því þá var
ekki farið að flytja eins mikið af plötum
inn og nú er gert. Svo byrjaði ég hjá
útvarpinu með því að leysa Pétur
Steingrímsson og Dóru Ingvadóttur af
með þáttinn „Á nótum æskunnar",
ásamt Stefáni Halldórssyni, sem var
með mér í félagsfræðinni. Síðan var ég
með unglingaþætti í sjónvarpinu árið
1971, ásamt Ómari Valdimarssyni, Jó-
hanni G. Jóhannssyni og Jónasi R.
Jónssyni. Það hefur alltaf loðað við mig,
að ég veit ekki af fyrr en ég er komin út
í einhverja bölvaða vitleysu, með ótal
verkefni á herðunum. En það er gaman
að þessu og maður má ekki hika við að
breyta til og takast á við allt mögulegt."
- Hvað varst þú að gera Einar á
meðan Ásta var að fljúga og kynna
plötur?
„Ég var í félagsfræðinni og lauk
BA-prófi í henni. Ég starfaði líka
smávegis í háskólapólitíkinni. Ég var
ráðinn ristjóri Stúdentablaðsins 1971-72
og var í 1. des.-nefnd síðara árið. Þá var
hörkubarátta á milli hægri og vinstri
manna.vinstri menn voru að ná völdum
sem þeii héldu síðan í tíu ár. Það var
oft ansi heitt í kolunum. Ég barðist
náttúrlega með vinstri mönnum, því ég
hef alltaf verið vinstri maður, hvað sem
öðru líður. Við breyttum Stúdentablað-
inu í núverandi form, en áður var það
glansnúmer sem birti greinar eftir aldna
stjórnmálamenn og var gefið út tvisvar
á ári.“
„Ég hafði hins vegar aldrei tíma til að
ijúka BA-prófinu,“ segir Ásta - og þykir
víst engum mikið! - „ég átti barn þarna
í miðjum klíðum og það kom sér þá
mjög illa að við skyldum bæði vera í
sama náminu, því við vorum. saman í
tímum og prófum og gátum þar af
leiðandi ekki skipst neitt á, svo var bara
enga pössun að hafa. Við ákváðum því
að annað hvort okkar yrði að hætta. Ég
ætlaði alltaf að taka þráðinn upp aftur,
en það hefur nú ekki enn gefist tími til
þess.
Haustið 1974 fórum við austur á Hellu
og kenndum í gagnfræðaskólanum þar í
tvö ár.“
„Sérstaklega góðir
nemendur í Fiskvinnslu-
skólanum...“
„Það var ósköp rólegt og gott að vera á
Hellu," segir Einar, „og við sætum þar
eflaust enn ef við hefðum ekki rifið
okkur upp, en þetta var heldur svona
tilbreytingarlaust. Ég rak þó um tíma
árangurslausan áróður fyrir því að fara
út á land á sumrin sem landvörður."
„Ég er alltof mikil félagsvera til að
geta einangrað mig þannig, mér finnst
nauðsynlegt að vera innan um fólk. Það
er líkast til þess vegna sem fararstjóra-
starfið á svo vel við mig, mér finnst svo
gaman að kynnast nýju fólki,“ segir
Ásta.
- Fóruð þið í fararstjórnina eftjr
dvölina á Hellu?
„Nei, nei,“ segir Ásta, „þegar við
komum aftur í bæinn var Ingvi Snær
þriggja mánaða og ég fór beint í, ásamt
Hjalta Jóni Sveinssyni, að sjá um „Út
og suður“, sem var 4 V4 tíma útvarpsþátt-
ur í beinni útsendingu á hverjum
laugardegi. Þetta var fyrsti laugardags-
síðdegisþátturinn í þessum dúr. Hann
var alltof langur og var síðar styttur
niður í þrjá tíma. Þetta var ógurlega
mikil törn inni í loftlausu þularherbergi
og enginn tæknimaður lengi vel vegna
yfirvinnubanns. Nú eru alltaf tveir
tæknimenn í svona þáttum og sér stúdíó.
En þetta var skemmtileg vinna, ég
ferðaðist mikið um landið, en varð að
hætta með barnið á brjósti vegna þess
hversu vinnan var mikil.
Ég gat einungis stundað þessa vinnu
vegna þess að Einar var heima á daginn
þetta sumar. Við keyptum nefnilega
íbúðina um vorið, tilbúna undir tréverk,
og Einar var í því að gera hana
íbúðarhæfa og passa börnin. Við gátum
flutt inn um mitt sumarið og íbúðin var
svo tilbúin um haustið.
Um veturinn fór ég svo að kenna í
Fiskvinnsluskólanum og kenndi þar
næstu þrjá vetur. Þar eru nemendur á
öllum aldri, frá 17 ára til sextugs og
ákaflega gaman að kenna þeim. Þetta
voru sérstaklega góðir nemendur og þeir
hafa alltaf haldið tryggð við mig síð'an.
Nú eru þau orðin verkstjórar og frysti-
húsastjórar út um allt land og mér þykir
mjög vænt um að margir þeirra heim-
sækja mig þegar þau koma til Reykjavík-
ur. Þannig get ég haldið sambandinu við
þau og einnig fylgst með þessari undir-
stöðuatvinnugrein okkar, sem mér finnst
mjög mikils virði.
I Fiskvinnsluskólanum kenndi ég ís-
lensku, ensku, dönsku og þýsku. Annars
er ég stúdent úr stærðfræðideild, en
Einar úr máladeild.
Þessa vetur keyrði ég héðan úr útjaðri
Breiðholtsbyggðarinnar suður í Hafnar-
fjörð í öllum veðrum, stelpan var á
lcikskóla en strákurinn í pössun. Ég
verð að segja að ég finn mjög til með
konunum hérna í hverfinu, þegar ég sé
þær fara út með kappklædd börnin, fyrir
klukkan átta á morgnana, jafnvel bíð-
andi eftir strætó. Það er alveg voðalegt
að þurfa að rífa þau svona upp eld-
snemma og í öllum veðrum."
„Ég byrjaði að vinna á Þjóðviljanum
sumarið ’76“, segir Einar, „fyrst á
kvöldvöktum í síðulestri, svo prófarka-
lestri, þá fór ég í útlitsteiknunina og því
næst í útlitsteiknun og blaðamennsku til
helminga. Það rakst illilega á svo að það
endaði með því að ég fór eingöngu í
blaðamennskuna. Fyrsta veturinn minn
á Þjóðviljanum var ég einnig með
útvarpsþætti síðdegis á Iaugardögum.“
„Fréttaefnið er allt
búið að fara í gegnum
engilsaxneska síu áður en
það berst okkur í
hendur...“
„Ég hætti á Þjóðviljanum í janúar
1981 og gerðist fréttamaður hjá útvarp-
inu, en þá var ég reyndar búinn að vinna
þar sem afleysingaþulur frá því haustið
’79 og var því kominn þangað með
annan fótinn.
- Er einhver munur á því að vinna við
blað og útvarp?
„Það er gerólíkt. Á blaðinu var ég í
innlendum fréttum, en útvarpið vantaði
mann í erlendar fréttir og ég var því
settur í þær. Útvarpsfréttamennskan er
öðruvísi og það er mjög gaman að henni,
við erum t.d. nær alltaf fyrstir með
fréttirnar, enda eru níu fréttatímar á
dag. Mér fannst það mikil pressa fyrst
miðað við blaðið, sem er einungis gefið
út einu sinni á dag.
Við verðum líka að skrifa fréttirnar á
allt annan hátt, nota miklu knappari stíl.
Við verðum alltaf að hugsa um það
hvernig fréttin er í upplestri, t.d. geta
langar setningar sem eru alvcg gjald-
gengar á prenti orðið hreint ómögulegar
í upplestri.
Það er einnig munur á því að vera í
innlendum eða erlendum fréttum. í
erlendu fréttunum situr maður bara á
sínum rassi og les fréttaskeyti og erlend
blöð. Fréttirnareru kannski oft bitastæð-
ari, cn vinnan er meiri rútínuvinna og
maður fer varla út úr húsi. Núna er ég
svo nýbyrjaður í innlendum fréttum og
er þá miklu meira verið á ferðinni. Við
fáum fréttirnar ekki upp í hendurnar,
heldur verðum oft að sækja þær út í bæ.“
- Hvaðan fær útvarpið crlendar
fréttir?
„Við fáum fréttaskeyti frá Reuter og
AP og hlustum einnig mikið á BBC. Ef
þessar fréttastofur eru góðar heimildir,
hljótum við líka að vera með áreiðanleg-
ar fréttir. Að vísu cru þetta allt engilsax-
neskar heimildir, fréttaefnið er allt búið
að fara í gegnum engilsaxneska síu áður
cn það berst okkur í hendur, þannig að
það cr oft einkennilegt að sjá ásakanir
um kommúnisma og skemmdarverka-
starfsemi á fréttastofu útvarpsins í
dálkum eins og Velvakanda. Það sam-
særi hlýtur þá að vera ansi víðtækt, því
að við erum háð þessari síu um
fréttaflutning.
Það er mikill galti hvað fréttaþjónust-
an frá Norðurlöndum er léleg. Það hefur
lengi staðið til að taka upp samstarf við
dönsku fréttastofuna Ritzau, en ekkert
orðið af því enn. Fyrir mörgum árum
voru beinar skeytasendingar frá norsku
fréttastofunni NTB, en nú fáum við
hcimildir okkar einungis frá fréttaritur-
um útvarpsins, þar sem þeir eru. Þetta
finnst mér vera mjög bagalegt og raunar
fáránlcgt, því að þessi lönd standa okkur
næst.
„Útvarpið er að mörgu
leyti mjög skemmtilegur
miðill...“
Útvarpið er að mörgu leyti mjög
skemmtilegur miðill, en ég sakna hand-
verksins, prentsvertunnar og grafískra
hliða blaðanna. Sem gamall útlitsteikn-
ari hef ég alltaf mikinn áhuga á þeim.
Nú þarf maður líka hvorki að semja
fyrirsagnir né velja myndir.
Það má ef til vill frekar líkja blaði við
útvarpið sem heild. Ég sakna þess oft að
geta ekki tekið lengri viðtöl. í útvarpinu
er endalaust skorið niður, það er miklu
meira pláss í blöðunum. í útvarpinu
vélrita ég fréttina og fer með hana til