Morgunblaðið - 08.09.2017, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2017
SVIÐSLJÓS
Skapti Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Almenningur á Húsavík sýndi lítinn
áhuga opnum fundi síðdegis í gær,
þar sem fulltrúar Umhverfisstofnun-
ar (UST) kynntu tillögu að starfsleyfi
fyrir kísilverksmiðju á Bakka. Flestir
þeirra sem sátu fundinn voru starfs-
menn Umhverfisstofnunar eða fyrir-
tækisins PCC Bakki Húsavík, verk-
smiðjunnar sjálfrar.
Umhverfisstofnun hefur auglýst
tillögu að nýju starfsleyfi fyrir verk-
smiðjuna og hefur fólk frest til 15.
þessa mánaðar til að gera athuga-
semdir. Því var blásið til kynningar-
fundar og fjallað um útgáfu starfs-
leyfis, um eftirlit með mengandi
starfsemi og umhverfisvöktun sem
tengist starfseminni.
Einn fundarmanna, starfsmaður
PCC, harmaði það í samtali við
Morgunblaðið hve fáir bæjarbúar
létu sjá sig. Sagði hann marga hafa
sterkar skoðanir á uppbyggingunni á
Bakka og því hefði verið gott ef þeir
hefðu mætt og látið skoðanir sínar í
ljósi.
Margir tengjast vinnustaðnum
Starfsmenn UST fjölluðu almennt
um starfsleyfi, lög og reglugerðir og
síðan sérstaklega um þá þætti varð-
andi PCC. Einnig var fjallað um drei-
filíkön, vöktun loftgæða og aðra vökt-
un umhverfis. Þá töluðu fulltrúar
PCC um umhverfismál.
Þegar fundarmönnum gafst kostur
á að leggja orð í belg var einkum rætt
um mengun og eftirlit með henni.
Einn fundargesta benti á að margir
íbúa bæjarins tengdust verksmiðj-
unni beint eða óbeint; tíundi hver
bæjarbúi myndi líklega starfa þar og
samfélagið í heild væri því að mörgu
leyti vanhæft þegar kæmi að um-
hverfisþáttum. Brýndi hann Um-
hverfisstofnun til þess að fylgjast
strax með af kostgæfni og ábyrgð og
lagði raunar til að stofnunin kæmi sér
upp starfsmanni á Húsavík.
Vert er að geta þess að fram kom í
máli starfsmanna UST að kröfur um
lyktarmengun hafi verið settar inn í
tillögu að starfsleyfi, sérstaklega sak-
ir þess hvernig ástandið hefur verið í
Reykjanesbæ undanfarið vegna kís-
ilversins í Helguvík. Ástandið þar sé
fordæmalaust og hvorki starfsmenn
UST né starfsbræður þeirra í Noregi
hafi kynnst öðru eins.
Þorkell Björnsson, starfsmaður
Heilbrigðiseftirlits Norðurlands
eystra (HNE) á Húsavík, setti fram
þá einu gagnrýni sem fram kom á til-
lögu að starfsleyfinu.
Hann benti á að PCC hefði á sínum
tíma sagst ekki myndu urða úrgang á
lóð verksmiðjunnar heldur yrði hann
afhentur viðurkenndum þjónustuað-
ila.
Samkvæmt upplýsingum frá 2013
væri gert ráð fyrir 1.250 tonnum úr-
gangs á ári miðað við framleiðslu upp
á 33.000 tonn en 2.500 tonnum ef
verksmiðjan yrðu stækkuð og fram-
leidd yrðu 66.000 tonn á ári.
„PCC svaraði því á sínum tíma að
fyrirtækið myndi leitast við að há-
marka magn seljanlegra afurða og
minnka þannig það magn úrgangs
sem myndaðist við framleiðslu,“
sagði Þorkell. Nú væri því haldið
fram að nánast allt yrði hægt að selja
og til förgunar yrði aðallega umbúða-
úrgangur, plastfilmur, timbur og
fleira slíkt, svo og heimilisúrgangur.
„Nú er því gert ráð fyrir 326 tonnum
úrgangs í fyrsta áfanga en 652 tonn-
um í öðrum áfanga, ef verksmiðjan
verður stækkuð,“ sagði hann.
Algjört neyðarúrræði
„Í tillögu Umhverfisstofnunar að
starfsleyfi er samt inni talan sem
PCC var með fyrst; að samanlagður
úrgangur sem þarf að fara í viður-
kennda móttökustöð skuli ekki vera
meira en 2.500 tonn á ári. Talsmenn
fyrirtækisins tala reyndar þannig að
þeir eigi ekki von á því, en ef þetta
verður óbreytt er þessi tala í starfs-
leyfinu og það finnst mér ekki ganga.
Ef PCC sér sér ekki hag í að flytja
þetta út eigum við þá að sitja uppi
með úrganginn? Þetta þyrfti að vera
algjört neyðarúrræði og ætti að vera
þannig í starfsleyfinu.“
Erlingur Jónsson, sem er í forsvari
fyrir umhverfis-, öryggis- og gæða-
mál PCC, sagði stefnt að því að selja
allar afurðir frá verksmiðjunni. „Það
getur komið fyrir að þær uppfylli ein-
hvern tíma ekki kröfur kaupenda, af
einhverjum sökum, og þá verðum við
að hafa möguleika á að losna við af-
urðirnar en það verður algert neyð-
arúrræði að haugsetja það eða urða,“
sagði hann í gær.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Starfsleyfi Húsvíkingar á fundinum í gær en hann var haldinn í sal Framsýnar, skrifstofu stéttarfélaganna.
Ekki mikill áhugi
 Fámennt á kynningu Umhverfisstofnunar á tillögu að
starfsleyfi kísilverksmiðjunnar á Bakka við Húsavík
Húsavík Frá fundinum þar sem fjallað var um starfsleyfi kílisversins.
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
99 ára kona sem sótti nýverið um var-
anlegt pláss á hjúkrunarheimili í
Reykjavík fékk höfnun á þeim for-
sendum að önnur úrræði væru ekki
fullreynd. Konan, sem fram að þessu
hefur verið mjög hraust, er nú nánast
rúmliggjandi og háð aðstoð ættingja.
„Amma hefur alltaf verið hraust
og ern, en nú er líkaminn farinn að
gefa sig. Ég og mamma höfum séð
um þarfir hennar og ekki sótt um
neina aðstoð frá borginni. Henni
hrakaði mjög á síðasta ári, svo að við
ákváðum í vor að sækja um hjúkr-
unarheimili. Hún hafði tvisvar nýtt
sér hvíldarinnlögn á Hrafnistu og
fannst það gott fyrir sig. Við töluðum
við heimilislækni sem skrifaði bréf
sem sagði að hún gæti ekki lengur
verið heima og hefði þörf fyrir hjúkr-
unarheimili, elliheimili væri ekki
nægjanlegt fyrir hana. Við fengum
höfnun á þeim forsendum að það
væri ekki fullreynt að nýta sér þau
úrræði sem byðust til stuðnings til
áframhaldandi búsetu á eigin heimili,
eins og að fá þjónustu heim, en málið
er að við höfum hjálpað henni með þá
þjónustu,“ segir Hólmfríður Krist-
jánsdóttir, barnabarn konunnar. „Þá
segir að athuga mætti með dægra-
dvöl, en það er ekki hægt að bjóða 99
ára konu sem liggur að mestu leyti í
rúminu, sér ekki orðið vel, heyrir illa
og er nánast kraftlaus, að fara með
rútu á daginn í dægradvöl og liggja
þar. Einnig er sagt að það mætti at-
huga með öryggis- eða þjónustuíbúð
á vegum sveitarfélaganna. Ég gerði
það en fékk þau svör að hún mætti
ekki eiga fasteign eða aðrar eignir yf-
ir 28 m.kr. til að komast þar inn.
Amma á fína íbúð og er því ekki
gjaldgeng.
Nú er staðan sú að hún á bara að
vera heima en við ætlum að hitta
öldrunarlækni og sækja um aftur fyr-
ir hana. Það er gott að leyfa fólki að
vera heima eins lengi og það getur en
það passar ekki fyrir hana, hún er
orðin það gömul og það munar um
hvert ár hjá svona öldruðum ein-
staklingi,“ segir Hólmfríður.
99 ára fékk „nei“
við plássi á
hjúkrunarheimili
 Var bent á að skoða önnur úrræði
Morgunblaðið/Ómar
Eldri borgarar Á ferð í Reykjavík
Pálmi V. Jónsson, öldrunarlæknir
og formaður færni- og heilsumats-
nefndar höfuðborgarsvæðis, segir
ýmislegt geta
komið til þegar
fólk fær höfnun
um dvöl á hjúkr-
unarheimili. T.d.
er alloft mælt
með að fólk fái
heildrænt öld-
unarmat til þessa
að ganga úr
skugga um að
fullnægjandi
greining, meðferð og eða endurhæf-
ing hafi verið reynd. „Við höfum
ekki heimild skv. reglugerð til þess
að samþykkja matið fyrr en búið er
að ganga úr skugga um að það sé
búið að meðhöndla allt sem er með-
höndlanlegt. Ýmislegt getur skert
lífsgæði fólks, sem hugsanlega má
snúa við og okkur ber að passa upp á
að það sé ekki látið hjá líða. Stund-
um sést að veruleg líkindi séu til að
viðkomandi einstaklingur þurfi að
fara á hjúkrunarheimili, þá er það
samt í þágu hans að búið sé að fara
vandlega yfir málið og koma fólki til
eins góðrar heilsu og færni og kost-
ur er upp á lífsgæði að gera, alveg
óháð því hvort fólkið býr heima eða
á hjúkrunarheimili í framhaldinu.“
Pálmi segir þjónustu frá ætt-
ingjum vera tekna sem ígildi op-
inberrar þjónustu og ætti ekki að
skerða möguleika einstaklingsins á
að fá annarskonar þjónustu eða
pláss á hjúkrunarheimili. „Stundum
taka ættingjar mikið á sig en ef ein-
staklingurinn sjálfur hefur ákveðna
færni og heilsu til að vera áfram
heima þá mælum við gjarnan með
dagdvöl eða reglulegum hvíldarinn-
lögnum, til þess að ættingjar geti
hlaðið batteríin og stutt ástvin sinn
lengur heima.“
Þá segir Pálmi að matið fari ekki
eftir aldri því 100 ára einstaklingur
getur verið betur á sig kominn en
áttræður. „Við reynum alltaf að
vanda okkur í þessu mati en erum
háð þeim upplýsingum sem við fáum
því við hittum ekki fólkið sem á hlut
að máli. Við erum alltaf að meta inn-
send gögn frá fagfólki og við verð-
um að treysta á að allar mikilvægar
upplýsingar skili sér í okkar hendur,
ef mistök verða í upplýsingamiðlun
er hægt að senda fyllri upplýsingar
og óska eftir endurmati.“
Pálmi V. Jónsson
Matið fer ekki eftir aldri
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
„Þessi viðurkenning er til marks um
þann einstaka árangur sem náðst
hefur og um leið það mikla og góða
starf sem allir aðilar verkefnisins
hafa lagt á sig,“ segir Sigríður
Björk Guðjónsdóttir, lögreglustjóri
á höfuðborgarsvæðinu, um þá við-
urkenningu sem átak lögreglunnar
og sveitarfélaga gegn heimilisof-
beldi hefur hlotið hjá Efnahags- og
framfarastofnun
Evrópu (OECD).
Fjallað var
sérstaklega um
verkefnið í nýút-
kominni skýrslu
stofnunarinnar
sem framúrskar-
andi nýsköpunar-
verkefni og valdi
OECD íslenska
samstarfsverkefnið jafnframt sem
fyrirmynd af því hvernig hægt er að
breyta rótgrónu kerfi til hins betra.
„Verkefnið hefur vakið töluverða
athygli erlendis og það er fyrst og
fremst góðum árangri þess að
þakka. Árangri sem ekki hefði náðst
án góðs samstarfs allra aðila sem
koma að þessu. Barátta gegn heim-
ilisofbeldi vinnst ekki í einni stofn-
un,“ segir Sigríður Björk og bendir
á mikilvægi þess að þolendur heim-
ilisofbeldis eigi í einhver hús að
venda.
„Starf sjálfstæðra stofnana og
góðgerðarsamtaka á borð við
Kvennaathvarfið er mikilvægur lið-
ur í þessu samstarfi og út úr þessu
vaknaði t.d. hugmyndin um athvarf-
ið í Bjarkarhlíð.“
Frá Suðurnesjum til Svíþjóðar
Í skýrslunni er greint frá því
hvernig lögreglan og sveitarfélögin
tóku upp nýtt verklag í þessum
málaflokki og sendu þau skilaboð að
heimilisofbeldi væri ekki liðið. Verk-
lagið var upphaflega þróað á Suð-
urnesjum og tekið upp í framhald-
inu hjá öðrum lögregluyfirvöldum. Í
byrjun árs 2015 hófst innleiðing og
þróun verkefnisins hjá lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu með áður-
nefndum árangri og viðurkenningu.
„Lögregluembætti í nágranna-
löndum okkar hafa veitt verkefninu
athygli og er t.a.m. verið að innleið
sambærilegt kerfi í Gautaborg að
fyrirmynd þess kerfis sem við höf-
um þróað hér,“ segir Sigríður
Björk.
Átak lögreglunnar vekur athygli erlendis
 Efnahags- og framfarastofnun Evrópu veitir átaki lögreglu gegn heimilisofbeldi viðurkenningu
Sigríður Björk
Guðjónsdóttir