Morgunblaðið - 08.09.2017, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2017
á því hversu mikið má flytja inn af
ostum eða öðrum landbúnaðarvörum
á fullum tollum.
Hún rifjar upp að árið 2007 hafi
tollkvótar fyrir ost verið auknir. Það
hafi verið gert samkvæmt tvíhliða
samningi við ESB, samkvæmt 19.
grein EES-samningsins sem fjallar
um verslun með landbúnaðarafurðir.
Eykst um 410 tonn
„Tollkvótum fyrir osta var síðast
breytt árið 2007,“ segir Erna. Sam-
kvæmt samningunum frá 2007 skyldi
tollfrjáls kvóti fyrir ost vera 80 tonn
á ári en 20 tonn fyrir svæðisbundinn
ost. „Með nýjum samningum við
ESB haustið 2015 hækka þessar töl-
ur í 300 og 210 tonn frá og með miðju
næsta ári,“ segir Erna. Samanlagt
fer tollfrjáls kvóti á osti frá ríkjum
ESB því úr 100 í 510 tonn. Til sam-
anburðar er WTO-kvótinn 119 tonn
en ekki tollfrjáls. Að sögn Ernu jafn-
gildir aukningin, 410 tonn, rösklega 4
milljónum tonna af mjólk á ári. Þá
megi nefna til samanburðar að
heildarneyslan á osti frá ágúst 2016
til júlí 2017 hafi verið um 6.292 tonn.
Tollfrjáls kvóti fyrir svæðisbund-
inn ost verður aukinn í einu skrefi í
210 tonn. Kvótinn á almennum osti
mun hins vegar aukast um 75 tonn á
ári í fjögur ár, samtals 300 tonn sem
áður segir.
Mun þrýsta niður verðinu
Samkvæmt því verður tollfrjáls
kvóti á osti því 6-7% af heildarneysl-
unni, sem er að aukast.
Erna segir aðspurð að slík hlut-
deild muni þrýsta niður verði á osti.
Það muni aftur hafa áhrif á af-
urðaverð til íslenskra bænda. Þá
megi leiða að því líkur að innflutn-
ingur muni enn aukast frá því sem
nú er þegar samningurinn við ESB
kemur til framkvæmda á næsta ári.
„Nú virðist sem gengisstyrkingin sé
að breyta samkeppnisstöðunni. Að
auki er kominn nýr gerandi á þess-
um markaði sem er Costco. Þótt við
höfum ekki sundurliðaðar tölur um
innflutning fyrirtækja vitum við að
Costco er nær eingöngu með inn-
flutta osta,“ segir Erna.
Hún segir svæðisbundinn ost
verndaðan með upprunamerkingum
samkvæmt sérstökum reglum.
Dæmi um slíkan ost er Roquefort-
osturinn franski.
Uppboðið verndaraðgerð
Ólafur Stephensen, fram-
kvæmdastjóri Félags atvinnu-
rekenda, segir samtökin fagna aukn-
um tollfrjálsum kvótum á osti.
Hann rifjar upp að meirihluti at-
vinnuveganefndar hafi um haustið
2015 samþykkt að úthluta toll-
frjálsum kvóta fyrir osta sem njóta
svæðisbundinnar tegundaverndar
með hlutkesti og án endurgjalds.
„Fram kom í rökstuðningi nefnd-
arinnar að svæðisbundinn ostur væri
ekki í beinni samkeppni við innlenda
framleiðslu. Í því fólst viðurkenning
á því að uppboðið [á tollfrjálsum
kvóta] er verndaraðgerð, sem rík-
isvaldið hefur löngum verið tregt til
að viðurkenna. Uppboðsleiðin er að-
ferð til að beita tollvernd gagnvart
vörum sem ættu að vera tollfrjálsar,“
segir Ólafur og bendir á að útboðs-
gjaldið hafi hækkað í byrjun árs í
framhaldi af ákvæði í búvörusamn-
ingi um að hækka almenna tolla á
osti. „Vegna þessa held ég að neyt-
endur hafi ekki notið sterks gengis
sem skyldi [hvað varðar verð á inn-
fluttum osti],“ segir Ólafur.
Leiði til verðlækkunar
Hann telur aðspurður að með
auknum tollfrjálsum kvóta á næsta
ári verði hægt að bjóða innfluttan ost
á samkeppnishæfara verði. Verð á
osti á Íslandi geti þannig lækkað um
jafnvel hundruð króna á kíló.
„Það er mikil eftirspurn eftir inn-
fluttum ostum og meiri fjölbreytni.
Þannig að ég á ekki von á öðru en að
kvótar fyrir osta verði ágætlega
nýttir,“ segir Ólafur.
Hann segir að þótt styrking krónu
kunni að hafa aukið innflutning á osti
sé útlit fyrir að markaðshlutdeild
innflutts osts verði áfram lág. „Inn-
anlandsneyslan eykst svo hratt í bú-
vörum að hlutfallið í osti innfluttum á
tollkvóta verður innan við 10%. Það
er engu að síður hærra hlutfall en
verið hefur. Vonandi hagræða inn-
lendir framleiðendur vegna aukinnar
samkeppni og fara að bjóða fjöl-
breyttara úrval.“
Fleiri útboð hækka verðið
Þá segir Ólafur útboðsgjaldið á
uppboðum með ost vinna gegn mark-
miði samkomulagsins við ESB. Með
því að fjölga uppboðum úr einu í tvö
á ári hafi gjaldið hækkað. Það hafi
aftur bitnað á neytendum.
Innflutningur á tómötum hefur
einnig aukist mikið síðustu ár. Flutt
voru inn tæplega 600 tonn árið 2012
en í fyrra hafði magnið tvöfaldast í
1.200 tonn. Á sama tíma jókst inn-
flutningur á papriku úr um 1.250
tonnum í 1.484 tonn, eða um 19%.
Innflutningur á osti stóreykst
 Um 90% meira var flutt inn af osti á fyrstu sjö mánuðum ársins en á sama tímabili í fyrra
 Félag atvinnurekenda telur hækkanir á tollum hafa komið í veg fyrir enn meiri verðlækkun
Innflutningur á osti, tómötum og papriku
Kvóti í
boði, tonn
Umsóknir, tonn Breyting Umframeftirspurn
2016,margfeldi2014 2015 2016 2015-16
Ostur (vöruliður 406) 80 170 254 195 -23,2% 2,4
Ostur (svæðisbundinn) 20 37 52 80 53,8% 4,0
Meðalverð kr./kg Hækkun í %
2014 2015 2016 2014-16 2015-16
Ostur (vöruliður 406) 410 443 458 11,7% 3,4%
Ostur (svæðisbundinn) 434 445 474 9,2% 6,5%
Verð á
tollfrjálsum kvóta2
Umsóknir um
tollfrjálsan kvóta2
2.
H
ei
m
ild
:F
él
ag
at
vi
nn
ur
ek
en
da
Heildarinnflutningur í tonnum1 Breyting
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2012-16 2015-16
Ostur 144 141 163 228 251 265 325 100% 23%
Tómatar 597 780 870 1.097 1.205 102% 10%
Paprika 1.249 1.310 1.326 1.369 1.484 19% 8%
1. Heimildir: Hagstofan/Bændasamtökin/Samtök afurðastöðva í mjólkuriðnaði
1.500
1.200
900
600
300
0
2012 2013 2014 2015 2016
Ostur
Tómatar
Paprika
Innflutningur í tonnum2012 til 2016
301
892
Innflutningur jan.-júlí Breyting
Í tonnum 2016 2017 2016-17
Ostur 159 301 89%
Tómatar 707 892 26%
Paprika 904 996 10%
996
Innflutningur í tonnum í janúar til júlí
2016og2017
Ostur Tómatar Paprika
2016
Ólafur
Stephensen
Erna
Bjarnadóttir
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Innflutningur á osti á fyrstu sjö mán-
uðum ársins var tæplega 90% meiri
en á sama tímabili í fyrra. Með aukn-
um tollfrjálsum kvótum á næsta ári
er útlit fyrir að innflutningurinn auk-
ist frekar næstu ár.
Samkvæmt samantekt Samtaka
afurðastöðva í mjólkuriðnaði hefur
innflutningur á osti aukist úr 143,9
tonnum árið 2010 í 325 tonn árið
2016. Það er aukning um 126%.
Erna Bjarnadóttir, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Bændasamtaka
Íslands, segir að á fyrstu sjö mán-
uðum ársins 2017 hafi verið flutt inn
rúmlega 300 tonn af osti. Til saman-
burðar voru flutt inn 159,4 tonn á
sama tímabili í fyrra. Það er aukning
um tæp 89% milli ára.
Með sama áframhaldi fer innflutn-
ingur á osti í fyrsta sinn yfir 400 tonn
í ár. Það er rúmt kíló á hvern lands-
mann.
Ferðamenn auka eftirspurn
Erna segir svo mikinn innflutning
á osti án fordæma á Íslandi.
„Slíkar tölur sáust ekki fyrir hrun.
Þá var allt annað landslag í búvör-
unum og innflutningur óverulegur.
Síðan hafa verið settir tollkvótar og
ferðamönnum fjölgað gríðarlega á
fáum árum sem hefur aukið eftir-
spurnina. Gengisstyrkingin hefur
líka haft áhrif. Innfluttar vörur hafa
lækkað í verði. Þessi þróun sýnir
hvað breytingar geta orðið miklar á
skömmum tíma, ef samkeppnis-
staðan breytist mikið,“ segir Erna
um þróunina.
Að hennar sögn voru flutt inn milli
100 og 200 tonn af osti á ári á fyrstu
árum aldarinnar. Sá innflutningur
hafi verið á grundvelli kvóta
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar
(WTO) frá 1995. Kvóti WTO mið-
aðist við 5% af meðaltalsneyslu á osti
innanlands árin 1986-1988. Sá kvóti
er á umtalsvert lægri tollum en al-
mennir tollar á innfluttan ost. Erna
segir hins vegar engar takmarkanir
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Við skoðun á fasteignamati í þéttbýli
á landinu kemur í ljós að það var
lægst í Bolungarvík um síðustu ára-
mót. Matið var hins vegar hæst í
Þingholtunum í Reykjavík.
Þetta kemur fram á vef Byggða-
stofnunar, en stofnunin fékk Þjóð-
skrá Íslands til að reikna út fast-
eignamat og fasteignagjöld á sömu
viðmiðunarfasteigninni á nokkrum
þéttbýlisstöðum á landinu líkt og
gert hefur verið undanfarin ár. Við-
miðunareignin er ávallt sú sama,
einbýlishús sem er 161,1 fermetri að
grunnfleti og á 808 fermetra lóð.
Fasteignamat og lóðarleiga eru
reiknuð út frá stærðum fasteignar
og lóðar og með sömu viðmiðunar-
eigninni á öllum stöðum er því verið
að gera mat og gjöld samanburð-
arhæf.
Af þeim þéttbýlisstöðum sem
skoðaðir voru, utan höfuðborgar-
svæðisins, er matið hæst á Akureyri
37,5 milljónir, var 35,4 milljónir árið
áður. Lægsta heildarmat undanfarin
ár hefur verið til skiptis á Patreks-
firði og Vopnafirði. Heildarmatið á
þessum tveimur stöðum hækkaði
hins vegar hlutfallslega mest allra
staða á milli áranna 2016 - 2017.
Matið á Vopnafirði er nú 15,2 millj-
ónir en var 12,0 milljónir og á Pat-
reksfirði er það nú 14,5 milljónir en
var 11,7 milljónir. Bolungarvík er nú
með lægsta heildarmatið, 65 þúsund
krónum lægra en er á Patreksfirði.
Heildarmat á viðmiðunarsvæðum
í höfuðborginni er frá 30 milljónum
upp í 66 milljónir og hækkaði um 3 –
11% á milli ára.
Heildarmatið lækkar á fjórum
stöðum, um 8,58% á Blönduósi, um
6,03% á Hólmavík, um 1,53% á
Húsavík og um 0,38% á Sauðár-
króki. Á Blönduósi og á Hólmavík
lækkaði heildarmatið einnig á síð-
asta ári.
Þegar horft er á fasteignagjöld
breytist myndin verulega eins og
undanfarin ár. Tekið er fram að
horft er til allra svokallaðra fast-
eignagjalda, það er fasteignaskatts,
lóðarleigu, fráveitugjalds, vatns-
gjalds og sorpgjalda. Mismunandi
álagningarreglur eru i einstökum
sveitarfélögum og þjónusta sveitar-
félaga er mismunandi.
Lækkun gjalda á Blönduósi
Gjöld miðað við fyrrnefnda eign
eru nú hæst í Keflavík, 387 þúsund
en voru 344 þúsund fyrir ári síðan.
Næst hæst eru gjöldin í Borgarnesi
364 þúsund, en voru hæst í fyrra 351
þúsund. Líkt og undanfarin ár eru
lægstu gjöldin á Vopnafirði, nú 227
þúsund en voru 180 þúsund í fyrra.
Gjöldin á Vopnafirði í ár eru 59% af
hæstu gjöldunum.
Mesta hækkun fasteignagjalda á
milli áranna 2015 og 2016 var um
25,7% eða um 46 þúsund á Vopna-
firði. Þetta árið er 21% hækkun eða
um 50 þúsund á Patreksfirði. Hækk-
un gjalda á þessum tveimur stöðum
endurspeglast af hækkun heildar-
mats. Nú líkt og í fyrra lækka gjöld-
in mest á Blönduósi, um 2,76% eða
um tæplega 7 þúsund.
Lægsta mat fasteigna
er nú í Bolungarvík
 Tiltekin eign metin á 14,4 milljónir í Bolungarvík  Mat á eigninni á við-
miðunarsvæðum í höfuðborginni 30-66 milljónir  Gjöldin hæst í Keflavík
Fasteignamat á
viðmiðunareign*
*161,1 m2 einbýlishús ásamt 808m2 lóð
Heimild: Byggðastofnun
Reykjavík - Suður-Þingholt
Kópavogur - Vesturbær
Kópavogur - Hvörf, Þing
Reykjavík - Grafarholt
Kópavogur - Kórar
Reykjavík - Úlfarsárdalur
Akureyri - Efri Brekka
Akranes
Keflavík
Vestmannaeyjar
Stykkishólmur
Selfoss
Hveragerði
Borgarnes
Sauðárkrókur
Höfn
Egilsstaðir
Grindavík
Hvolsvöllur
Grundarfjörður
Dalvík
Neskaupstaður
Húsavík
Ísafjörður - Nýrri byggð
Siglufjörður
Hólmavík
Blönduós
Vopnafjörður
Seyðisfjörður
Patreksfjörður
Bolungarvík
0 20 40 60 80
Milljónir króna
0 20 40 60 80
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Löndun Mikil umsvif hafa skapast
við smábátaútgerð í Bolungarvík.