Feykir - 06.09.2012, Blaðsíða 10

10 Feykir 33/2012
Forritastjóri frá MIT háskóla
heimsótti Fab Lab á Sauðárkróki
Styður við
nýsköpun um
allan heim
Sherri Lassiter, forritastjóri
hjá Center for Bits and
Atoms í MIT háskóla í
Bandaríkjunum, heimsótti
Fab lab smiðjur á Íslandi í
sumar, þar á meðal Fab Lab á
Sauðárkróki. Feykir náði tali
af Sherri og fékk að heyra um
spennandi og sívaxandi heim
stafrænnar framleiðslu.
Fab Lab, Fabrication laboratory,
er stafræn smiðja með tækjum
og tólum til að búa til nánast
hvað sem er, eins og Sherri orðar
það: „Ef þú gætir skapað hvað
sem er, hvað myndir þú gera?“
Í dag eru Fab Lab smiðjurnar
í heiminum orðnar 140 talsins í
27 löndum og eru fjöldi smiðja
í undirbúningi. „Talan kemur
til með að tvöfaldast næstu 18
mánuði. Hér á Íslandi eru nú
þegar komnar þrjár Fab Lab
smiðjur og stendur til að opna
tvær til þrjár til viðbótar, þannig
að þá má segja að við séum
að upplifa lögmál Moore [e.
Moore´s law], bæði á heimsvísu
og á Íslandi,“ segir hún og brosir.
Sherri útskýrir að um þessar
mundir er það sem hefur verið
kallað þriðja stig tölvubylt-
ingarinnar. Fyrsta byltingin
var árið 1945 þegar samskipti
frá hliðrænni [e. analogue]
til stafrænni [e. digital] var
fundin upp. Önnur byltingin
átti sér stað árið 1955 þegar
samskipti frá hliðræns til
stafræns tölvuútreiknings [e.
computation] gerðist en sú
þriðja árið 2005 þegar samskipti
frá hliðrænni til stafrænnar
framleiðslu kom til sögunnar.
„Þriðja byltingin felur í sér að
verksmiðjur, þ.e. stór rými full
af stórum vélum, munu víkja
fyrir smærri stafrænum vélum
og koma þær til með að taka við
framleiðslu,“ segir Sherri.
Hugmyndina að stafrænni
framleiðslu rekur hún til hvernig
lífverur verða til: „Prótein senda
skilaboð til DNA erfðaefnisins,
það sendir skilaboð og loks
verður til manneskja. Á sama
hátt sendum við skilaboð úr
tölvum í vélar sem geta mótað
það sem við viljum.“
En hvernig kom Fab Lab til
sögunnar? „Árið 2001 fengum
við hjá MIT Center for Bits and
Atoms (CBA) 50 milljón dollara
styrk, á fimm ára tímabili, til
að rannsaka og þróa stafræna
framleiðslu. Hugmyndin af Fab
Lab kom til þegar við vorum að
sækja um styrkinn, þ.e. hvernig
styrkurinn kæmi samfélaginu
til góða. Við myndum stefna að
því að koma á laggirnar smærri
stafrænum smiðjum og gera
þessa tækni aðgengilega fyrir
almenning,“ segir Sherri.
Fyrsta Fab Lab smiðjan
í Bandaríkjunum varð til
árið 2002 og fljótlega sýndu
aðilar utan Bandaríkjanna
því áhuga á að koma sér upp
Fab Lab smiðju. Sherri segir
það hafi vakið athygli þeirra
hjá CBA að þeir sem sýndu
smiðjunum fyrst áhuga var fólk
frá strjálbýlum og fámennum
samfélögum. „Á þeim svæðum
var mikil eftirspurn eftir
hátæknibúnaði til nýsköpunar,
t.d. varð fyrsta Fab Lab smiðjan
utan Bandaríkjanna til í
dreifbýli á Indlandi og önnur
smiðjan í Norður Noregi, og
svo fleiri mætti nefna,“ segir
Sherri. Smiðjurnar eru í raun
sjálfstæðar einingar sem sjá um
að fjármagna sig sjálfar.
Nýsköpun frjóust
hjá grasrótinni
Fyrsta Fab Lab smiðjan á Íslandi
varð til í Vestmannaeyjum
árið 2008 en að sögn Sherriar
má upphaf hennar rekja til
þess þegar Smári nokkur
McCarthy, Íslendingur frá
Vestmannaeyjum, sá fyrirlestur
sem vakti áhuga hans á netinu
þar sem Neil Gershenfeld
forstjóri CBA segir frá Fab Lab.
Smári og Frosti Gíslason tóku
sig saman, settu sig í samband
við Nýsköpunarmiðstöð Íslands
og í kjölfarið var fyrsta Fab
Lab smiðjan opnuð á landinu.
Árið 2010 var Fab Lab opnað
á Sauðárkróki, svo var smiðja
nýverið opnuð á Akranesi og til
stendur að opna aðra á Ísafirði
nú í haust. „Það er frábært að
vera sá aðili sem hefur umsjón
með samhæfingu Fab Lab
netsins á alheimsvísu og fá
tækifæri til þess að heimsækja
hina ýmsu yndislegu staði líkt
og Ísland. Það er mikilvægt
fyrir okkur hjá CBA að fylgjast
með öllum þeim spennandi
nýjungum sem er að gerast í Fab
Lab smiðjunum um allan heim
og jafnframt að aðstoða þær
við að þróa stefnumörkun, en í
þeim tilgangi er ég einmitt stödd
hér í dag,“ útskýrir hún.
Sá þáttur sem Sherri leggur
ríka áherslu á er menntun
ungmenna og að miðla áfram
þeirri þekkingu hvernig hægt
sé að búa til hluti í gegnum
tölvur. Hún segir sífellt fleiri
horfa til Fab Lab sem tæki til
að auka tæknilæsi. „Hingað
til hafa ungmenni ýmist valið
bóklegt eða verkleg nám en
við viljum hvetja þau til að
tvinna þetta tvennt saman, því
þar gerist nýsköpunin. Útlit
er fyrir mikla samkeppni um
störf í framtíðinni og auknar
kröfur gerðar um fjölbreytta
kunnáttu. Það mikilvægasta
sem við komum til með að
kenna börnum okkar er að
tileinka sér sífellt nýja kunnáttu,
þ.e. að læra að læra,“ útskýrir
Sherri og segir miklu skipta að
ná til grasrótarinnar. „Nú þegar
er byrjað að kenna Fab Lab í
Fjölbrautaskólum en við teljum
þörf á því að ná til barnanna fyrr,
á meðan þau eru í grunnskóla.
Á þeim aldri eru þau frjóust í
hugsun og full af eldmóði, en í
Fab Lab skiptir sköpun einmitt
mestu máli.“
Fab Akademían [e. Fab
Aca-demy] er einskonar
alheims háskóli stofnaður
árið 2008 og hóf formlega
göngu sína haustið 2009. „Fab
Akademíunni er ætlað að veita
góða menntun þar sem öllum
er gert kleift að stunda nám
heima. Hugsunin er sú að í stað
þess að hæfileikaríkt fólk þurfti
að yfirgefa heimaslóðir til að
sækja menntun, í von og óvon
um að snúa aftur að skólagöngu
lokinni, þá nýtur samfélagið
áfram góðs af þessu fólki,“
segir Sherri. Fyrirkomulagið
er á þann veg að fyrirlestrar
fara fram í gegnum netið, þar
sem kennarar frá MIT sjá um
kennslu og svo eru staðbundnir
vinnuhópar sem vinna saman að
verkefnum og eiga samskipti sín
á milli. Nú eru um 70 nemendur
um allan heim að stunda nám
hjá Fab Akademíunni.
Að lokum varpaði blaða-
maður Feykis hinni dæmigerðu
spurningu að Sherri: „How do
you like Iceland?“ - „Þetta er
búið að vera æðislegt! Ég er búin
að vera á miklum þeytingi; skoða
Reykjavík, Vestmannaeyjar,
Gullna hringinn og svo sá ég
heilmikið á leiðinni hingað á
Sauðárkróki. Ég vildi bara að ég
gæti verið lengur. Svo er Frosti
búinn að kenna mér setningu
sem hann segir mjög mikilvæga
til að komast af hér á landi:
„Frosti er snillingur,“ segir hún
og hlær.
Sherri Lassiter ásamt verkefnisstjórum Fab Lab í Vestmannaeyjum og á Sauðárkróki, Frosta Gíslasyni t.v. og Vali Valssyni.
Myndir frá Fab Lab á Sauðárkróki. Fab Lab er vinsælt hjá fólki á öllum aldri en í smiðjunni eru fjórar tölvustýrðar vélar sem hægt er að nota til ýmis
konar sköpunar.
VIÐTAL Berglind Þorsteinsdóttir