Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.12.2017, Qupperneq 34

34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.12. 2017
F
yrir rúmum mánuði brást eitt elsta
vikurit í veröldinni, The Spectator, við
sjálfsævisögu Gordons Browns, fyrr-
verandi forsætisráðherra Breta.
Í sannleika sagt
Höfundurinn hafði sjálfur lýst bókinni sem heiðar-
legum vitnisburði ærlegs manns (honest confessions
of a decent man). Brown vann aldrei almennar kosn-
ingar, ólíkt flokksbróður hans Blair, sem vann þrí-
vegis. Brown gaf svipaðar skýringar á óförum sínum
og Walter Mondale: „Ég náði aldrei sambandi við
sjónvarpsmiðilinn og svo að miðlinum sé sýnd sann-
girni þá náði hann heldur aldrei sambandi við mig.“
Þetta var óheppilegt fyrir Mondale, því að andstæð-
ingur hans var Ronald Reagan en sá og miðillinn voru
síamstvíburar. Reagan sigraði Mondale í 49 ríkjum
Bandaríkjanna af 50 og Mondale vann aðeins heima-
ríkið sitt.
Í tilfelli Browns hlaut vandinn að liggja hjá miðl-
inum því að hann taldi hafið yfir allan vafa að mál-
efnaleg útlistun hans og „framtíðarsýn“ tækju öllu
öðru fram. Spectator dregur þó upp aðra mynd en þá
sem glansaði á að mati Browns og sú hafi verið
ástæða þess að kjósendur treystu fremur Cameron
fyrir fjöregginu en hinum frábæra, vitra og heiðar-
lega Gordon Brown. Cameron hafi náð miklum
árangri og þess vegna hafi hann í næstu kosningum
sínum unnið hreinan meirihluta á þingi og það raunar
óvænt. Það var svo Brexit sem bolaði leiðtoganum út
ári síðar, sem er önnur saga.
Skýringarnar
Sem dæmi um árangur stjórnar Camerons segir
vikuritið: „Enski seðlabankinn varð að endurskil-
greina niður á við hið „náttúrulega atvinnuleysi“ því
að skattalækkanir íhaldsmanna á atvinnulíf og laun-
þega hafi kallað hærra hlutfall af fólkinu til vinnu en
hagfræðingar bankans höfðu talið að gæti gerst.
Skattalækkuninni var einkum beint að lægri launum,
svo að meiri launajöfnuður náðist en tekist hafði í 30
ár þar á undan. En skattar við hærri mörk skattkerf-
isins voru einnig lækkaðir. Það varð til þess að frá
þeim hópi runnu mun meiri fjármunir í ríkiskassann
en gert höfðu áður! Þeir fjármunir gerðu meira en að
vega upp aðrar lækkanir. Niðurstaðan varð sú, að hið
fræga „eitt prósent allra launþega sem hæstu tekjur
hafa“ greiddi 28 prósent allra tekjuskatta og 0,01%
hinna tekjuhæstu greiddi 4% þeirra. Sérkennilegt
þótti að fjármálaráðuneytið flaggaði ekki þessum nið-
urstöðum, þótt þessar tölur staðfestu að minnkandi
skattpíning skilaði ríkissjóði auknu fé í kassann öfugt
við skattpíninguna.
Við þekkjum þetta
Sú var einnig reynslan hér á landi. Forstokkaðir
vinstrimenn telja sumir réttlætanlegt að nota skatta-
reglur til að lemja á meintum óvinum hins réttláta
þjóðfélags, þótt eina markmiðið sé að haga skatt-
heimtu þannig að hún skili sanngjörnum hlut til sam-
eiginlegra útgjalda og góðs hófs sé gætt í hvívetna.
Nú er stefnt að því að hækka fjármagnstekjuskatt
um tvö prósentustig til viðbótar. Eingöngu til að sýna
að vinstristjórnarbastarður sé kominn til áhrifa.
Skatturinn sá var færður niður í 10% á sínum tíma,
en vinstristjórnin, sem tók við eftir að meginákvarð-
anir um endurreisn þjóðfélagsins höfðu verið teknar,
hækkaði skattinn um helming, með þeirri skýringu,
sem varð að kæk, að „það varð hér hrun“. Við þær að-
stæður var einmitt fáránlegt að þjóna lund sinni og
hægja á hjólum atvinnulífsins.
Í heilabúi VG er samfellt hrunástand í landinu og
tillögur þeirra taka mið af því. Áður en ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks lækkaði
skattinn stóð hann allt að jafnfætis hæsta skattþrepi.
Tekjurnar voru þó nánast engar. Þegar skattprósent-
an var snarlækkuð hafði það strax jákvæð áhrif á
efnahagslífið. Það tók fjörkipp þegar losnaði um
fjötrana. Á þessu græddu allir, en enginn þó eins og
ríkissjóður. Tekjustofn, sem áður hafði vart markað
fyrir, dældi nú inn fé. Hófsemdin skilaði árangri. Við-
brögð atvinnulífs og einstaklinga urðu mun betri en
nokkur þorði að vona. Einn stjórnmálaforingi brást
þó ekki ruglandanum. Hún horfði á fúlgur flæða í rík-
issjóð. Þá góndi hún á gamla gjaldstofninn, sem engu
hafði skilað, og margfaldaði svo tekjur ríkissjóðs af
skattinum með fjórum og sagði að 75% hinnar reikn-
uðu tölu hefðu verið „færð gróðaöflunum á silfurfati!“
Bábiljur fara illa í öndvegi
Vinstristjórnin tvöfaldaði fyrrnefndan skatt og setti í
20 prósent. Þá eru greiðendur stundum að greiða á
milli 40 og 50% af raunávöxtun sinni, eftir því hver
verðbólgan er. Skatturinn leggst þannig ekki aðeins á
raunvexti. Hann skattleggur verðbólguna jafnframt,
rétt eins og hún sé á ábyrgð innstæðueignda, svo
dæmi sé nefnt. Skatturinn er svo gerður óljósari með
endurreikningum á lægri upphæðir.
Aðferð, sem hafði sannað sig og gagnaðist best
bæði þróttmiklu atvinnulífi og sparnaðarviðleitni al-
mennings, er eitur í beinum þeirra sem setja sama-
semmerki á milli skattaofstjórnar og réttlætis.
Rifjast þá enn upp það sem Reagan sagði að væri
fyrsta boðorð vinstrimanna í efnahags- og skatta-
málum:
„Ef það hreyfist, leggðu á það skatt. Ef það hreyfist
enn, þrátt fyrir þetta, felldu það undir opinberar
reglugerðir. Ef það hættir þá loks að hreyfast, veittu
því þá styrki frá hinu opinbera.“
Var þetta það eina í kortunum?
Ný ríkisstjórn hefur tekið við í landinu. Sú byggist á
stuðningi þriggja flokka. Raunsæismönnum þótti lík-
legt að niðurstaðan eftir kosningar hlyti að verða
stjórn af þessu tagi eða fjögurra flokka stjórn Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks, Miðflokks og
Flokks fólksins. Þeir sem töluðu fyrir seinni kost-
inum sögðu að sá væri í raun um þriggja flokka stjórn
eða jafnvel tveggja, en þá var nokkuð langt seilst.
Markmið flokkanna sem eiga báðir sína rót algjör-
lega eða einkum í Framsóknarflokki hljóta að snúast
um að nýta kjörtímabilið til að líma flokkinn saman á
ný. Það er auðveldara ef menn sitja sömu megin
borðs. Flokkar eru vissulega sjaldnast viljugir til
þess að leyfa klofningsflísum sínum að fá aðild að
stjórn. Það var óæskilegt að verðlauna klofnings-
brotið, sem kallaði sig Viðreisn þrátt fyrir litla reisn,
Það er illt þegar
timburmenn
hitta naglann
á höfuðið á sér
’
… bendir mjög margt til þess að nú-
verandi stjórnarflokkar ætli sér að
ganga fremur óvarlega um hinn opinbera
fjárhag og jafnvel nota fjármuni sem ekki
munu falla til aftur. Virðist vera hvað best
samkomulag um þetta.
Reykjavíkurbréf01.12.17